دوقلوزایی چیست؟ چه عواملی باعث دوقلویی زایی می شود؟ آیا دوقلو زایی ارثی است؟
دوقلوزایی چیست؟
دوقلوزایی زایمانی است که در آن مادر در یک بارداری دو نوزاد به دنیا می آورد .این دو نوزاد ممکن است همسان باشند یا ناهمسان. دوقلوها در رحم مشترک در طول یک بارداری رشد می کنند و معمولا در فاصله زمانی کمی از همدیگر به دنیا می‌آیند. معمولاً به دلیل محدود بودن فضای داخل رحم، دوقلوها زودتر از زمان طبیعی به دنیا می‌آیند. این بارداری معمولا ۳۷ هفته طول می‌کشند که سه هفته کمتر از بارداری طبیعی است.
انواع دوقلوزایی
۵ نوع مختلف دوقلوزایی طبیعی وجود دارد:
- دوقلوهای دختر و پسر که حدود ۴۰ درصد از کل دوقلوهای متولد شده را تشکیل می‌دهد
- دوقلوهای ناهمسان دختر
- دوقلوهای غیریکسان پسر
- دوقلوهای یکسان دختر
- دوقلوهای یکسان پسر
دوقلوهای ناهمسان
در دوقلوی ناهمسان دو تخمک لقاح‌یافته در دیواره رحم به‌طور همزمان لانه‌گزینی می‌کنند. در این حالت دو تخمک دو تخم مجزا را تشکیل می‌دهند. این دوقلوها بیشتر به عنوان دوقلوهای دوتخمی شناخته می شوند. این دوقلوهای دوتخمی مثل دوقلوهای دو‌تخمکی (دو تخمک به‌طور مستقل توسط دو سلول اسپرم بارور می‌شوند) باعث ایجاد دوقلوهای ناهمسان می‌شوند. دوقلوهای ناهمسان که از دو تخمک و دو اسپرم جداگانه تشکیل می شوند، همیشه دارای دو کیسه آب مجزا هستند. این دوقلوها دو جفت دارند که گاهی این دو جفت به هم متصل و گاهی از هم جداست.
دوقلوهای همسان
دوقلوهای همسان زمانی به‌وجود می‌آیند که یک تخمک توسط یک اسپرم بارور می‌شود و تشکیل یک زیگوت یا تخم (در دوقلوهای تک‌تخمی) را می‌دهد. این تخم بعداً تقسیم می‌شود و دو جنین جداگانه به‌وجود می‌آورد. این دوقلوها اگر‌چه رفتار و ظاهر فیزیکی آن‌ها به‌واسطه شرایط محیطی درون‌رحمی و بیرون‌رحمی کاملاً یکسان نیست، اما DNAهای یکسانی دارند. دوقلوهای تک‌تخمکی معمولاً شبیه یکدیگر هستند و معمولاً جنس همسانی دارند.
آیا دوقلو زایی ارثی است؟
محققان معتقدند یکی از عوامل دوقلو شدن جنین وراثت است. اگر در اقوام نزدیکتان مثل مادر، خواهر، برادر، عمو، دایی یا فرزندان عمو و دایی چندقلو وجود داشته باشد احتمال چندقلو شدن فرزند شما هم زیاد می شود. البته این موضوع فقط در دوقلوهای همسان صدق می کند. اگر مادر و یا مادربزرگ مادری شما دوقلوهای همسان داشته است، احتمال ارث رسیدن این ژن و در نتیجه تخمک گذاری چندگانه و در نتیجه داشتن دوقلوهای همسان برای شما بسیار بالا ست.
چه عواملی در دوقلو شدن جنین موثر است؟
پژوهشگران معتقدند بعضی غذاها در افزایش احتمال چندقلوزایی تاثیر گذار است. مثلاً محصولات لبنی و سیب زمینی‌های شیرین می‌توانند در این قضیه تاثیرگذار باشند. در حال حاضر مشخص شده است نوعی پروتئین موجود در جگر حیوانات، با عنوان IGF که در شیر و لبنیات نیز وجود دارد، میزان تقسیم سلولی جنین در مراحل ابتدایی رشد را افزایش می دهد و باعث دوقلوزایی می شود.
روش های کمک باروری
درمان و روشهایی که به باروری کمک می‌کند، به طور چشمگیری چندقلوزایی را افزایش داده است. داروهایی که تخمک گذاری را تحریک می کند، می تواند به باروری های چندگانه منجر شود. همچنین بارداری های چندقلو ممکن است ناشی از لقاح در محیط آزمایشگاهی یا
IVF باشد. البته نمی توان گفت تمام مادرانی که با روش IVF باردار می شوند چند قلو دارند، ولی امروزه درصد چشمگیری از افرادی که از IVF استفاده می کنند، دوقلوهای همسان به دنیا می آورند.
رابطه سن و دوقلوزایی
محققان در پژوهشی به این نتیجه رسیده اند که تقریباً ۲۰ درصد مادرانی که پس از ۴۵ سالگی باردار می شوند، فرزندان چندقلو دارند. شواهد نشان داده که سرعت
تخمک گذاری با افزایش سن به مرور بیشتر می شود و مادرانی که سن بیشتری دارند در مقابل مادران کم سن تر در حقیقت شانس بیشتری برای چندقلوزایی پیدا می کنند.
تاثیر قد و وزن مادر
شیوع دوقلوزایی در زنانی که اضافه وزن ثابت شده است. تحقیقات نشان می دهد که مادران با BMI بالاتر از ۳۰، به احتمال بیشتری فرزند دوقلو به دنیا می آورند. البته رابطه اضافه وزن و داشتن فرزند دوقلو، فقط درباره دوقلوهای همسان صادق است. تحقیقات همچنین نشان داده است که احتمال چند قلوزایی در مادران قدبلند بیشتر از زنان دیگر است.
دو قلوزایی چه عوارضی دارد؟
- زایمان زودرس: زایمان پیش از موعد یکی از عوارض دوقلوزایی است. دو جنین به علت رشد در ماه های آخر و اعمال فشار به رحم مادر، درد ایجاد می کنند و ممکن است زمان زایمان جلو بیفتد.
- ناراحتی تنفسی نوزاد: مشکلات تنفسی یکی از مشکلاتی است که پس از زایمان زودرس برای نوزادان دوقلو ایجاد می شود. نارس بودن ریه ها باعث می شود دو قلوها به ناراحتی های تنفسی مبتلا می شوند و باید برای تکامل ریه ها، مدتی را در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان نگهداری شوند.
وزن کم نوزاد هنگام تولد
نوزادان دوقلو به دلیل زایمان زودرس معمولا کم وزن هستند.
- فشار خون بالا: مادرانی که دو قلو باردار هستند، باید در دوران بارداری تحت مراقبت پزشک متخصص باشند.
- دیابت بارداری: دیابت بارداری در مادرانی که دو قلو باردار هستند، بسیار شایع تر از بقیه مادران است.
با تشکر از مقاله مفید شما