تعیین جنسیت با آی وی اف (IVF) ممکن است؟

مهمترین سوالی که برای زوج‌های نابارور قبل از انجام آی وی اف و آی یو آی پیش می‌آید تعیین جنسیت جنین است. اینکه در جریان لقاح آزمایشگاهی آیا می‌توانند صاحب فرزندی با جنسیت دلخواه باشند یا نه؟ به همین دلیل با دکتر پوپک افتخاری جنین شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان گفت‌و‌گویی کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید.

تعیین جنسیت با تغذیه چقدر ممکن است؟

تعیین جنسیت با تغذیه هم در طب سنتی و هم در طب جدید امکان‌پذیر است. دکتر افتخاری در این باره به نی نی سایت می‌گوید:« با تغذیه می‌توان تا حدودی جنسیت جنین را مشخص کرد، اما این روش اصلا قطعی نیست. با تغذیه می‌توان فضای واژن را به سمتی پیش برد که اسپرم‌هایی که حاوی کروموزوم X یا Y هست به تخمک برسند تا آن جنسیتی که مد نظرشان است، شکل بگیرد. همچنین با تغذیه مناسب و تعیین زمان تخمک گذاری می‌توان به جنسیت مورد نظر نزدیک شد. مثلا اگر زمان تخمک‌گذاری را دقیقا بدانند برای پسردار شدن باید در زمان تخمک‌گذاری نزدیکی داشته باشند. برای دختردار شدن هم باید بعد از زمان تخمک‌گذاری نزدیکی داشته باشد. اما با توجه به این نکات نتایجی که به دست می‌آید معمولا حدود 53 تا 60 درصد است. یعنی برای کسی که می‌خواهد جنسیت فرزندش مورد دلخواهش باشد تعیین جنسیت با تغذیه توصیه نمی‌شود.»

تعیین جنسیت در آزمایشگاه

آی یو آی و آی وی اف دو روش درمان ناباروری در ایران است که زوجین نابارور بسته به نوع مشکلی که دارند و البته تشخیص پزشک یکی از این دو روش را انتخاب می‌کنند. در هر دو روش می‌توان جنسیت جنین را به دلخواه انتخاب کرد اما درصد موفقیت در هر دو یکی نیست. دکتر افتخاری درباره تعیین جنسیت با روش آی یو آی به نی نی سایت می‌گوید: «در روش آی یو ای می‌توان در آزمایشگاه درصد اسپرم‌هایی را که حاوی کروموزوم ایکس یا ایگرگ هستند، بیشتر کنند و بعد آنها را به رحم زن منتقل کنند. البته احتمال موفقیت در این روش حدود 70 درصد است.» دکتر افتخاری درباره تعیین جنسیت با روش آی وی اف به نی نی سایت می‌گوید: « در آی وی اف که لقاح آزمایشگاهی است جنین در آزمایشگاه تشکیل می‌شود و بعد جنسیت مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد از آن جنسیت دلخواه زوج را منتقل می‌کنند که به 100 درصد نزدیک است. یعنی اگر خطای آزمایشگاهی رخ ندهد که معمولا خیلی کم است در این روش به 100 درصد نزدیک می‌شویم.» در روش آی وی اف اگر چند تا جنین تشکیل شود می‌توان جنسیت‌ها را مشخص کرد؟ مثلا یک جنین دختر داشته باشیم و یک جنین پسر؟ دکتر افتخاری در جواب این سوال می‌گوید:« در آی وی اف جنین‌ها با جنسیت‌های مختلف تشکیل می‌شوند هم جنسیت پسر هست هم دختر. مگر اینکه در خانواده فرد مورد نظر دخترزایی زیاد باشد. یعنی اسپرم‌هایی که پیدا می‌شوند و کیفیت مناسبی دارند اغلب اسپرم‌هایی هستند که کروموزوم ایکس هستند یا برعکس. بعضی وقتها همه چیز به سابقه خانوادگی افراد بستگی دارد.»

پی جی دی و تشخیص جنسیت جنین قبل از لانه گزینی

دکتر افتخاری درباره نقش پی جی دی در تشخیص جنسیت جنین به نی نی سایت می‌گوید:« تشخیص جنسیت جنین قبل از لانه گزینه پی جی دی است. یعنی بعد از لقاح آزمایشگاهی و تشکیل جنین یک سلول از هر جنین گرفته می‌شود و با بررسی آن سلول تشخیص داده می‌شود که این جنین دختر است یا پسر. یعنی اگر آن سلول نشان بدهد که کروموزم XY است بنابراین جنینی که سلول را از آن بیرون آوردیم پسر است و اگر XX باشد یعنی جنین دختر است.»

درصد موفقیت چقدر است؟

تعیین جنسیت با آی وی اف و آی یو آی چقدر به زایمان موفق و 100 درصد نزدیک است.
دکتر افتخاری در جواب این سوال به نی نی سایت می‌گوید:« یک آمار جهانی داریم و یک آمار مخصوص ایران. آمار جهانی همه زوج‌های نابارور را یکسان می‌کند یعنی همه افراد در هر سن و سال با هر مشکلی. آمار جهانی می‌گوید بارداری و زایمان موفق در آی یو آی بین 8 تا 18 درصد جواب می‌دهد. ولی در مراکز ایرانی بستگی به تعداد مریض دارد ما خودمان 25 درصد تا 30 درصد هم آمار داشته‌ایم. در مورد آی وی اف آمار جهانی از 25 درصد تا 80 درصد گزارش می‌شود. این هم باز موارد مختلف دارد ولی آمار کلی در ایران 30 درصد است که آمار خوبی است.»

هزینه ها چقدر است؟

خیلی از زوج‌های نابارور از هزینه‌های درمان با روش‌های آی یو آی و ای وی اف بی‌خبر هستند. هزینه‌هایی که بسته به نوع خدماتی که انجام می‌دهند و البته بسته به نوع مرکز خدمات دهنده که می‌تواند دولتی، نیمه دولتی و خصوصی باشد، متغیر است. دکتر افتخاری در این باره به نی نی سایت می‌گوید: « نسبت به بقیه مراکز دنیا هزینه‌ها در ایران خیلی پایین است. یکی دوسال پیش، بیمه همه مخارج را به عهده گرفت اما بعد از یکی دوسال نتوانستند، ادامه بدهند. با این اوصاف هم هزینه‌ها خیلی پایین‌تر از خدمات مشابه جهانی است. مثلا در کشورهای اروپایی هزینه‌ها بین 10 تا 15 هزار دلار است اما در اینجا همه هزینه‌ها بر اساس تعرفه‌های وزارت بهداشت حساب می‌شود. یک تعرفه مشخص وجود دارد که نسبت به مرکز دولتی و خصوصی و نیمه دولتی متغیر است. اما هزینه یک فرد که دارو و آزمایش‌های زیادی لازم ندارد بین 5 تا 6 میلیون است. یعنی با احتساب دارو، سونوگرافی آزمایش و عمل و انتقال جنین عددی بین 5 تا 6 میلیون تومان باید هزینه کنند.» البته هزینه تعیین جنسیت جداگانه حساب می‌شود. دکتر افتخاری در این باره می‌گوید:« تعیین جنسیت هزینه جداگانه دارد علاوه بر هزینه‌های معمول باید حدود 3 میلیون تومان هم اضافه پرداخت کنند. البته اینها مبالغ مصوب وزارتخانه است.»

آی وی اف چیست؟

آی وی اف لقاح خارج از بدن و مخفف in vitro fertilization) ) است. در این روش سلول‌های تخمک را در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم بارور می‌کنند و یک یا چند سلول تخم به دست آمده را پس از گذشت چند مرحله تقسیم سلولی در رحم قرار می‌دهند تا روند رشد جنین به‌طور طبیعی انجام شود. در این روش ابتدا تخمک گذاری در زن را القا می‌کنند و پس از اینکه تعداد مناسبی تخمک به دست آمد آن‌ها را در آزمایشگاه کشت می‌دهند. پس از اینکه تخمک‌ها بالغ شدند با اسپرم مناسب، تخمک را بارور می‌کنند. لقاح مصنوعی برای اولین بار در دنیا در سال ۱۹۷۸ در انگلستان توسط دکتر رابرت ادواردز انجام شد که جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را در سال ۲۰۱۰ برای او به همراه داشت. لوئیزی براون، کودک حاصل از این لقاح در ۲۵ ژوئیه ۱۹۷۸ به دنیا آمد. از آن تاریخ تاکنون حدود ۵ میلیون کودک به این روش در دنیا متولد شده‌اند. در ایران هم تولد اولين كودك حاصل از روش باروری آزمایشگاهی IVF سال 1371 و در پژوهشگاه رویان به ثبت رسید.

چه زمانی می توان از آی وی اف کمک گرفت؟

آی وی اف در حال حاضر اولین خط درمان و بهترین روش درمانی در انسداد دوطرفه لوله‌های تخمدان است. این روش در درمان مشکلاتی مثل اندومتریوز، ناباروری به دلیل مشکلات گردن رحم، نازایی با دلایل مردانه، ‌اختلالات تخمک‌گذاری و ناباروری با دلیل نامشخص. اگر مشکلات تخمک‌گذاری یا مسدود بودن لوله‌های رحمی وجود دارد، یا اگر شوهر تعداد اسپرم کمی دارد و اگر سایر روش‌های درمان نازایی ناموفق بوده است، می‌توان از ‌آی وی اف کمک گرفت.

طول درمان آی وی اف چقدر است؟

برای اینکه یک دوره آی وی اف کامل شود باید 4 تا 6 هفته صبر کنید. باید چند هفته صبر کرد تا تخمک‌ها آماده شوند. نصف روز طول می‌کشد تا تخمک و اسپرم گرفته و در آزمایشگاه تلقیح شود. ۲ تا ۵ روز دیگر هم باید صبر کرد تا جنین را به داخل رحم مادر وارد کنند، البته بعد از انتقال جنین مادر مرخص می شود و می‌تواند به منزل برود.