نوزاد از کی میبینه؟
یکی از پرسش‌هایی که ذهن خیلی از والدین رو به خودش مشغول می‌کنه اینه که نوزاد از همان بدو تولد چقدر می‌تونه ببینه؟ آیا دنیا رو مثل بزرگ‌ترها درک می‌کنه یا نه؟ در این مقاله، قراره درباره‌ی بینایی نوزاد در ماه‌های اولیه تولد، مراحل رشد سیستم بینایی و تفاوت بین درک بصری نوزاد و بزرگسال صحبت کنیم.
نوزاد از بدو تولد چقدر می تونه ببینه؟
برخلاف تصور خیلی‌ها، نوزادان با بینایی کامل به دنیا نمیان. سیستم بینایی‌شون تازه شروع کرده به رشد. در واقع، بینایی نوزاد در بدو تولد بسیار محدوده. نوزاد می‌تونه تنها در فاصله‌ی حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متری از صورتش اجسام رو ببینه؛ یعنی تقریباً فاصله‌ای که صورت مادر یا پدر هنگام شیر دادن یا بغل کردن جلوش قرار می‌گیره.
این یعنی نوزاد هنوز نمی‌تونه اشیای دورتر رو به وضوح ببینه یا جزئیات دقیق رو تشخیص بده. دید نوزاد تازه متولدشده چیزی بین ۲۰/۴۰۰ تا ۲۰/۸۰۰ هست، در حالی که دید نرمال برای بزرگ‌سال‌ها ۲۰/۲۰ محسوب می‌شه.
رشد تدریجی و تکامل بینایی در نوزاد
تکامل بینایی نوزاد فرآیندی تدریجی هست و در ماه‌های اول تولد، مغز و چشم به مرور یاد می‌گیرن با هم هماهنگ بشن. این مراحل رو به‌طور خلاصه می‌تونیم این‌جوری توضیح بدیم:
ماه اول
در این دوره، نوزاد فقط سایه‌ها و نور رو درک می‌کنه. بیشتر علاقه‌مند به نگاه کردن به نور یا اشیای دارای کنتراست بالا مثل سیاه و سفیده. خیلی از نوزادان بیشتر از همه به تشخیص چهره علاقه دارن؛ یعنی نگاه کردن به صورت مادر، حتی اگه تار ببینن، براشون جذابه.
ماه دوم تا سوم
نوزاد کم‌کم شروع می‌کنه به دنبال کردن اجسام با چشمش، مخصوصاً وقتی حرکت می‌کنن. دید رنگی هم از این زمان شروع به رشد می‌کنه. اول رنگ‌های پررنگ مثل قرمز، آبی و زرد رو تشخیص می‌ده و بعد رنگ‌های ملایم‌تر.
ماه چهارم تا ششم
توی این بازه، هماهنگی چشم و دست شروع می‌شه. نوزاد یاد می‌گیره چیزی که میبینه رو با دست بگیره. همین‌طور، تشخیص فاصله‌ها هم بهتر می‌شه. حالا می‌تونه بهتر تمرکز کنه و اشیا رو دقیق‌تر ببینه.
ماه ششم به بعد
حالا دیگه بینایی نوزاد خیلی پیشرفت کرده. ممکنه هنوز به شفافیت کامل بزرگسال نرسیده باشه، ولی تفاوتش خیلی کمتر شده. مغز و چشم الان با هم هماهنگ‌تر عمل می‌کنن و نوزاد می‌تونه بهتر اطرافش رو بررسی کنه، چهره‌ها رو تشخیص بده و حتی جزئیات بیشتری رو ببینه.
تفاوت بینایی نوزاد با بزرگسال
نکته مهم اینه که درک بصری نوزاد با اون چیزی که ما به عنوان بزرگسال تجربه می‌کنیم، متفاوته. نوزاد هنوز توی مراحل اولیه‌ی پردازش قرار داره. مثلاً مغز نوزاد ممکنه یه تصویر رو ببینه ولی هنوز نتونه اون رو به‌طور کامل تحلیل کنه. به همین خاطر، درک چهره‌ی مادر یا حرکات اطراف ممکنه براش زمان‌بر و سطحی باشه.
عوامل موثر بر رشد بینایی نوزاد
چندتا عامل مهم هستن که می‌تونن روی روند و قدرت بینایی نوزاد تأثیر بذارن:
- نور و تحریک بصری: نوزادی که در محیطی با تنوع نوری و بصری مناسب بزرگ می‌شه، سریع‌تر در درک تصاویر پیشرفت می‌کنه.
- تغذیه مناسب: مواد مغذی مثل ویتامین A و امگا ۳ نقش مهمی در رشد سلول‌های بینایی و افزایش قدرت بینایی نوزاد دارن.
- وراثت: اگر در خانواده مشکل بینایی وجود داشته باشه، ممکنه روی رشد بینایی نوزاد هم تأثیر بذاره.
- زایمان زودرس: نوزادان نارس ممکنه به مراقبت ویژه برای رشد بینایی نیاز داشته باشن، چون سیستم بینایی‌شون هنوز کامل نشده.
چه زمانی باید نگران بینایی نوزاد باشیم؟
در اکثر موارد، بینایی نوزاد به‌صورت طبیعی رشد می‌کنه، ولی اگر تا سن ۳ تا ۴ ماهگی هنوز نوزاد نتونه اجسام متحرک رو دنبال کنه یا نسبت به نور و چهره‌ها بی‌تفاوت باشه، بهتره با متخصص کودکان یا چشم‌پزشک مشورت بشه.
همین‌طور اگر یک چشم بیشتر از دیگری استفاده بشه یا نوزاد چشمانش رو زیاد مالش بده، ممکنه علائم یک مشکل چشمی باشه که نیاز به بررسی داره.
حرف آخر
در پاسخ به سؤال اصلی که آیا نوزاد از همان ماه‌های اولیه مانند بزرگسالان بینایی دارد؟ باید گفت: نه، نوزاد در بدو تولد بینایی محدود و ناقصی داره، اما این سیستم به‌سرعت رشد می‌کنه و تا شش‌ماهگی به‌شدت به وضعیت بزرگسالان نزدیک می‌شه. این رشد تدریجی نیازمند تحریک بصری مناسب، تغذیه خوب و مراقبت پزشکی در صورت نیاز هست.
با اینکه ممکنه نوزادت اوایل خیلی واضح نبینه، اما نگاه‌های نوزاد به چهره شما و دنبال کردن اون نشونه‌ی شروع یک سفر طولانی و شگفت‌انگیز در دنیای ادراک بصریه.
