چگونه کودکمان را با مفهوم وطن و هویت ملی آشنا کنیم؟

در ذهن کودکان مفاهیمی مانند شهر و کشور بسیار بزرگ و غیر قابل تصور است. تجربه شنیدن زبان‌های متفاوت، حرف زدن درباره کره زمین و بزرگی آن، آب و هواهای متنوع وکشورهای فراوان و سبک‌های مختلف زندگی، از جذاب‌ترین مکالماتی است که می‌تواند میان یک فرد بالغ و یک کودک پدید آید. کودکان این تفاوت‌ها را خیلی خوب می‌بینند و می‌فهمند. مخصوصا اگر تجربه سفر به کشور و شهری دیگر، یا مهاجرت داشته باشند. با این حال، ذهن ما نیاز دارد خود را وابسته به یک رفتار و فرهنگ و زبان بداند. عضویت و وابستگی به گروهی بزرگ با سابقه و فرهنگ مشخص ، و داشتن این مرزهای فکری، تاریخی، آیینی و زبانی، بخشی مهم از هویت ماست. یکی از مهمترین و رایج‌ترین راه‌های انتقال این فرهنگ، شنیدن داستان‌های فولکلور یا بومی هر کشور و منطقه‌ای است. اما می‌توان این روند جذاب گسترش ذهن کودک را متنوعتر کرد و توجه او را به غذاها، پوشش و لباس، جشن‌ها و آیین‌ها و آوازها و موسیقی بومی نیز جلب نمود. هدف از این فرآیند، هم تسهیل هویت‌بخشی به ذهن کودک است و هم اینکه ذهن او را آماده دیدن و درک و پذیرش تفاوت‌ها کنیم. زندگی کودکان ما در آینده، بسیار فارغ از این مرزبندی‌ها خواهد بود و آنها باید بتوانند در عین داشتن هویت ملی و بومی، در برابر تفاوتها و تضادهای فرهنگی، ذهنی باز و پذیرا داشته باشند. مطابق معمول هر هفته، برای برآورده شدن این هدف، چندین کتاب معرفی می‌کنیم؛ تا مفهوم وطن و هویت ملی و ویژگیهایی که انها را بازنمایی می‌کنند را به کودکان آموزش دهیم.

کتاب لولا، دختر جزیره

نویسنده : جونو دیاز، لئو اسپینوسا
مترجم : میترا امیری
انتشارات پرتقال، 1398
قیمت نسخه کاغذی : 19000تومان
مخاطب : کودکان 5 تا 10 ساله

لولا دخترکی است که به همراه خانواده‌اش به کشوری دیگر مهاجرت کرده است. همسایه‌های آنها در محله‌ای که او به همراه مادر و مادربزرگش زندگی می‌کند، همگی اهالی جزیره هستند و مدام از زیبایی‌ها و خاطرات خوش خود از جزیره حرف می‌زنند. ولی لولا هیچ چیزی از جزیره‌اش نمی‌داند و به خاطر ندارد. اما در مدرسه، اوضاع جور دیگری است. کلاس لولا پر از شاگردانی است که هر کدام از بچه‌ها، اهل کشورها و شهرهای دیگری هستند. معلم لولا برای آشنایی بیشتر بچه‌های کلاس، از آنها می‌خواهد یک نقاشی از وطن خود بکشند و به بقیه نشان بدهند وطن آنها چه حال و رنگی دارد. لولا در مقایسه با همکلاس‌های دیگر، نمی‌تواند توضیح زیادی از جزیره‌اش بدهد. او تصمیم می‌گیرد با همسایه‌ها و بستگانش صحبت کند و بفهمد جزیره‌ای که آنها از آنجا آمده‌اند، واقعا چه شکلی است.
در این کتاب، کودک با مفهوم مهاجرت و توصیف وطن از دید یک مهاجر آشنا می‌شود. یاد می‌گیرد چه ویژگی‌هایی، وطن فرد را با سایر جاها متفاوت می‌کند. برای کودک ایرانی، آشنا شدن با یک فرهنگ اسپانیایی‌تبار و برخی کلماتی که در کتاب آمده است نیز می‌تواند تجربه جالبی باشد. تصویرسازی این کتاب بی‌نظیر است و در سال 2019، نامزد بهترین تصویرسازی کتابهای کودکان از سایت گودریدز بوده است.

کتاب لباس‌های محلی اقوام ایرانی

نویسنده : رویا خویی
تصویرگر : حمیدرضا بیدقی
انتشارات محراب قلم، 1393
قیمت نسخه کاغذی : 5000 تومان
مخاطب : کودکان 7 تا 12 ساله

مجموعه کتابهای «چراهای شگفت‌انگیز» شامل نزدیک به چهل عنوان کتاب است که در هر جلد آن، یک موضوع جالب توجه برای کودکان و نوجوانان مطرح می‌شود و به مهمترین سوال‌هایی که درباره آن پدیده در ذهن کودک به وجود می‌آید؛ پاسخ می‌دهد. در این جلد که به بررسی لباسهای اقوام مختلف ایرانی نظیر کرد، لر، بلوچ، گیلک، آذری و ... پرداخته است، اجزای لباسهای مردانه و زنانه؛ جنس و رنگ و طرح آن، تاریخچه لباسها و مواد اولیه بکار رفته در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این کتاب توجه کودک به این نکته جلب می‌شود که انتخاب و طراحی پوشش و لباس، به عوامل مختلف فرهنگی و محیطی بستگی دارد و شکل لباس یک قوم یا منطقه، اطلاعات زیادی درباره سبک زندگی در ان محل و مردمان آن به ما می‌دهد.

کتاب قصه‌های شیرین ایرانی (کلیله و دمنه)

بازنویسی : مژگان شیخی
تصویرگر : نرگس دلاوری
انتشارات سوره مهر، 1393
قیمت نسخه کاغذی : 19000 تومان
مخاطب : کودکان 6 تا 12 ساله

این کتاب، بازنویسی امروزی شده برای کودکان و نوجوانان از 32 داستان کلیله و دمنه است. کلیله و دمنه از مهمترین مراجع ادبیات فارسی است و یکی از منابع بسیار خوب برای آشنایی کودکان و نوجوانان با فضای ادبیات کهن فارسی است. این مجموعه با سرپرستی حسین فتاحی با زبانی امروزین بازنویسی و تصویرسازی شده است. از این مجموعه چندین جلد دیگر نیز چاپ شده است که امکان آشنایی کودکان فارسی زبان را با داستان‌های مثنوی معنوی، هزار و یک شب، گلستان سعدی، هفت اورنگ ، قابوس‌نامه و ... فراهم می‌کند. برخی از کتاب‌های این مجموعه به صورت صوتی و با قیمت 5000 تا 6000تومان در سایت کتابراه قابل خریداری است.