شیطان را تشبیه کرده اند به سگی گرسنه ، و صفات ذمیمه را به غذاهای سگ ، ازگوشت و نان و امثال آن، و ذکر خدا را به راندن سگ از دست و زبان . و مادامی که غذا حاضر است سگ از دنبال تو دست بر نمی دارد .
و اگر به راندن قدمی پس رود باز بر می گردد.
و همچنین شیطان شباهت به مرض دارد ، و صفات رذیله چون اخلاط فاسده، و ذکر ، مانند غذاهای مقویه است و غذاهای مقوی وقتی بدن را نافع و مرض را دافع است که از اخلاط پاک باشد.
پس فایده ذکر هنگامی ظاهر میگردد که دل از شوایب (آلودگی ها) هوس و هوا پاک و از انوار ورع و تقوی تابناک باشد. همچنان که خدا میفرماید:
«ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مبصرون» .
یعنی:
«کسانی که متقی و پرهیزکارند هرگاه برسد ایشان را وسوسه ای از شیطان هشیار و متذکر خدا میشوند، پس به واسطه تذکر، دیده بصیرت ایشان بینا و از چنگ وساوس رها می گردند» .
