رحم دو شاخ

سلام به دوستای خوبم!

لاپاراسکوپی‌

لاپاراسکوپی یکی از روش‌های جراحی است که در طی آن پزشک می‌تواند از طریق یک برش کوچک در زیر ناف‌، تلسکوپ مخصوص را وارد شکم کرده و اعضای لگنی یک زن نابارور را مشاهده نماید. بواسطه لاپاراسکوپی می‌توان علل مختلفی مثل تخریب لوله‌ها، اندومتریوز، و چسبندگی را که موجب نازایی می‌گردند شناسایی کرد.

چه زمانی باید لاپاراسکوپی انجام شود؟

برای اینکه بررسی یک زن نابارور تکمیل شود در اغلب موارد به‌ یک لاپاراسکوپی تشخیصی نیاز پیدا می‌شود. بطورکلی‌، این عمل را پس‌ از بررسی‌های دیگر ناباروری انجام می‌دهند. امّا اگر درد یا مشکلات ‌دیگری مثل سابقه یک عمل جراحی وجود داشته باشد بایستی ‌لاپاراسکوپی را حتی قبل از انجام دیگر اقدامات تشخیصی ناباروری ‌درخواست نمود. بیشتر پزشکان بعلت آنکه لاپاراسکوپی یک عمل‌جراحی محسوب می‌گردد آن را تا زمانی که دیگر بررسی‌های لازم تکمیل‌ شود به تأخیر می‌اندازند.

احتیاطات لازم قبل از عمل‌
بیمار بایستی از چند ساعت قبل از عمل هیچ غذایی نخورد و نیاشامد. بهتر است به منظور اطمینان از بی‌خطر بودن بی‌هوشی یکسری آزمایشات لازم را قبل از عمل درخواست نمود ولی انجام چنین‌ آزمایشاتی در زنان جوانی که از سلامت کافی برخوردار هستند ضرورتی ‌ندارد. عده‌ای از پزشکان قبل از انجام لاپاراسکوپی از بیماران خود می‌خواهند که هیستروسالپنگوگرافی انجام دهند.

این عمل را می‌توان در کلینیکهای سرپایی هم انجام داد. برای آنکه ‌بیمار در طی عمل خوابیده باشد و احساس ناراحتی ننماید لاپاراسکوپی ‌را تحت بیهوشی عمومی انجام می‌دهند.

عمل لاپاراسکوپی‌
قبل از همه چیز بایستی شکم را با بتادین ضدعفونی کرده و آن را با پارچه استریل پوشاند. یک وسیله مخصوص را از طریق واژن داخل رحم ‌قرار می‌دهند. از طریق سوزن نازکی که از زیر ناف وارد شکم شده‌ مقداری گاز دی‌اکسیدکربن یا اکسیدنیترو یا هوا را به داخل شکم وارد می‌کنند. این گاز باعث ایجاد یک فضای کافی در زیر جدار شکم و همچنین بالا راندن روده‌ها به دور از لگن شده و امکان مشاهده راحت‌تر اعضای تناسلی لگن را فراهم می‌آورد.

لاپاراسکوپی را که همانند یک تلسکوپ مینیاتوری به شکل لوله ‌باریکی است از طریق یک برش کوچک زیر ناف وارد شکم می‌کنند. در طی عمل لاپاراسکوپی به منظور مشاهده راحت‌تر و دقیق‌تر وسیله کوچک دیگری را برای جابجایی اعضای داخل لگن از یک محل دیگر وارد شکم می‌کنند. در واقع بعلت آنکه نمی‌توان تمام اعضای موجود در لگن را بدون وسیله مخصوص دوم بطور کامل مشاهده نمود، بدون ایجاد سوراخ دوم لاپاراسکوپی تشخیصی ناقص خواهد بود. در طی‌لاپاراسکوپی تمام لگن شامل رحم‌، تمام طول لوله رحم‌، تخمدان‌ها و جداره شکم که پریتوان‌ نامیده می‌شود بدقت بررسی و مشاهده می‌گردد. بعلاوه پزشک باید به موارد دیگری که ممکن است روی این ساختمان‌ها تأثیر بگذارد مثل چسبندگی‌ها، اندومتریوز و توده‌های کوچک دقت کافی ‌بعمل آورد. در صورت مواجه شدن با موارد غیرطبیعی پزشک می‌تواند آنها را درمان نموده (لاپاراسکوپی جراحی‌) و یا اینکه به کمک گیره‌های ‌مخصوص بیوپسی تکه‌هایی از بافت مورد نظر را برای بررسی پاتولوژی ‌جدا کند. سپس به منظور بررسی باز بودن لوله‌ها رنگ آبی �متیلن‌بلو� را از طریق رحم وارد لوله‌ها می‌کنند. پس از تکمیل و اتمام عمل گازها را ازشکم خارج کرده و از یک یا دو عدد بخیه برای نزدیک کردن لبه‌های‌ محل برش استفاده می‌کنند. از آنجایی که این برشها کوچک هستند می‌توان آنها را به کمک چسب به هم نزدیک کرد.

همانطور که قبلاً هم گفته شد، عده‌ای از پزشکان پس از باز کردن‌ دهانه رحم‌، داخل رحم را کورتاژ (D&C) می‌کنند تا در صورت وجود سل مخفی آن را پیدا کنند و یا چگونگی تخمک‌گذاری را بررسی نمایند. برخی دیگر به منظور اطمینان از طبیعی بودن حفره رحم‌، هیستروسکوپی ‌تشخیصی را هم در همان زمان انجام می‌دهند.

یکی از دیگر روش‌های پیشرفته موجود ویدئو لاپاراسکوپی است‌. در این روش یک ویدئو به لاپاراسکوپ متصل شده و آنچه که جراح ‌می‌بیند بر روی صفحه تلویزیون منتقل می‌شود. این روش بسیار خوبی‌ برای ضبط یافته‌ها و نگاهداری آنها می‌باشد. این وسیله بسیار مناسبی ‌برای توجیه و آموزش بیماران است زیرا پزشک می‌تواند بعداً با استفاده ‌از ویدئو چگونگی و مشکل واقعی بیمار را برای وی توضیح دهد.

پیشرفتهای اخیر این امکان را برای شرکتهای سازنده فراهم آورده است که تلسکوپهای بسیار نازک را تولید کنند. این تلسکوپها به نازکی یک سوزن هستند و میکرولاپاراسکوپ یا دوربین سوزنی نامیده می شود. این امکان به پزشکان این فرصت را میدهند تا در مطب و بدون بیهوشی انجام دهند . البته کیفیت تصاویر بخوبی تلسکوپهای معمولی نخواهد بود.

البته در سالهای اخیر روش جدید هیدرولاپاراسکوپی نیز مطرح شده است که پزشک می‌تواند از طریق واژن بدون برش شکمی، یک لاپاراسکوپ کوچک و نازک را وارد شکم نموده و لگن را از نظر چسبندگی و وضعیت تخمدان‌ها بررسی نموده و در صورت نیاز حتی کوتریزاسیون تخمدان را هم انجام دهد.

لاپاراسکوپی جراحی‌
بسیاری از علل ناباروری را می‌توان از طریق لاپاراسکوپی در همان زمان لاپاراسکوپی تشخیصی جراحی و اصلاح نمود. در طی عمل لاپاراسکوپی جراحی وسایل مورد نیاز دیگر مثل گیره بافت، قیچی‌،گیره‌های بیوپسی‌، منعقد کننده‌ها و نخ‌های بخیه را از طریق سوراخ ‌لاپاراسکوپ و یا 2 یا 3 سوراخ دیگری که در بالای استخوان عانه ایجاد می‌شود وارد شکم می‌گردد.

بعضی از ضایعات را می‌توان با کمک روش‌های ذکر شده اصلاح ‌نمود. از این موارد می‌توان به آزاد نمودن بافتهای نابجای ناشی از اعمال‌جراحی و یا چسبندگی‌ها از اطراف لوله رحم و تخمدان‌، باز کردن لوله‌های‌ مسدود و برداشتن کیست‌های تخمدان اشاره نمود. می‌توان نقاط اندومتریوز پشت رحم‌، تخمدان یا پریتوان را ضمن عمل لاپاراسکوپی جراحی‌ سوزاند و تخریب کرد. در شرایط خاص می‌توان توده‌های کوچک میوم‌ را خارج کرده و یا اینکه حاملگیهای خارج رحمی را درمان کرد.

در ضمن اعمال لاپاراسکوپی جراحی‌، جراح می‌تواند از سوزاندن الکتریکی (الکتروکوتر)، لیزر و یا بخیه استفاده کند. انتخاب روش مورد نظر بستگی به عوامل مختلفی از جمله تجربه جراح‌، محل ضایعه و در دسترس بودن وسایل دارد.

گاهی اوقات انجام یک لاپاراسکوپی �برای بار دوم‌� توصیه‌ می‌گردد. این عمل بیشتر پس از اعمال لاپاراسکوپی جراحی یا جراحی‌های بزرگ روی لوله درخواست می‌گردد. لاپاراسکوپی دوم‌ چند روز پس از عمل اول یا چند ماه پس از آن انجام می‌شود. در ضمن این‌عمل‌، پزشک می‌تواند از اینکه چه مقدار از چسبندگی‌ها مجدداً تشکیل‌شده و یا اینکه اندومتریوز چقدر برگشت پیدا کرده مطلع گردیده و درصورت نیاز آن را درمان نماید.

پس از عمل بیمار بایستی 2 تا 4 ساعت استراحت کند تا اثرات داروهای بیهوشی خنثی گردد. بیمار می‌تواند همان روز مرخص شده و به ‌منزل برود و 2 تا 3 روز بعد هم کارهای معمول خود را از سر گیرد. فعالیت‌ جنسی را می‌توانند پس از یک هفته و یا بسته به نظر و توصیه پزشک ‌خود شروع نمایند.

ممکن است بیمار پس از عمل احساس ناراحتی مختصری داشته‌باشد. این موارد شامل‌:

تهوع خفیف به علت استفاده از داروها یا روش جراحی‌.
درد شانه و گردن به علت وجود گاز داخل شکم‌.
درد محل عبور وسایل از جدار شکم‌.
احساس گرفتگی گلو و خشونت صدا در مواردی که از لوله تنفسی‌ در هنگام بیهوشی عمومی استفاده شده است‌.
دردهای شکمی مثل دردهای دوران قاعدگی‌.
ترشحاتی مثل خون قاعدگی برای یک یا دو روز.
درد عضلانی‌.
بیشتر این علائم خفیف در عرض یک یا دو روز از بین می‌روند. برای چند روز بیمار احساس نفخ شکم دارد. بروز هرگونه علامت‌ غیرمعمول یا خاص را بایستی فوراً به پزشک خبر دهید.

بجز فواید بسیار زیاد دیگر لاپاراسکوپی باید بخاطر داشته باشید که ‌این روش می‌تواند جایگزین یک عمل جراحی بزرگ (لاپاراتومی‌)گردد که نیاز به یک برش بزرگ شکمی و 4 تا 6 هفته دوران نقاهت پس‌از عمل جراحی دارد.

با وجود اینکه پزشک در برابر بیمار از لاپاراسکوپی بعنوان یک �عمل جراحی کوچک‌� نام می‌برد، بخاطر داشته باشید که برای بیمار هر عمل جراحی‌، عمل بزرگی خواهد بود! لاپاراسکوپی خطرات کمی را بدنبال دارد. با اینحال وجود برخی شرایط خاص احتمال بروز عوارض را افزایش می‌دهد. مثلاً اگر فردی قبلاً عمل جراحی روی شکم و بخصوص‌عمل جراحی روده انجام داده باشد احتمال خطر در او افزایش می‌یابد. از دیگر شرایطی که ممکن است باعث افزایش احتمال بروز عوارض گردد شواهدی از عفونت در شکم‌، یک توده بزرگ شکمی و چاقی را می‌توان ‌ذکر نمود.

بروز عوارض در زنان جوانی که از سلامت کافی برخوردار هستند و تحت عمل لاپاراسکوپی قرار می‌گیرند نادر بوده و معمولاً در 3 مورد به ازای هر 1000 عمل جراحی روی می‌دهد. این عوارض شامل آسیب به ‌اعضای داخل شکم مثل روده‌، یک رگ خونی یا مثانه است‌. بیشترعوارض هم در هنگام ورود لاپاراسکوپ از طریق ناف اتفاق می‌افتد. درصورت بروز چنین حوادثی در ضمن عمل‌، پزشک بایستی یک عمل‌جراحی بزرگ انجام داده و آسیب وارده را از طریق یک برش بزرگتر شکمی ترمیم نماید. گاهی اوقات این عوارض پس از اتمام عمل جراحی‌ روی می‌دهند. اگر درد یا خونریزی بیش از حد باشد و یا اگر تب بروزکند، بایستی پزشک را از این موضوع مطلع ساخت‌.

چه کسی و کجا می توانید لاپاراسکوپی انجام دهید؟

به منظور انتخاب بهترین پزشک برای انجام لاپاراسکوپی بایستی به سوالات زیر پاسخ دهید.

1- چقدر لاپاراسکوپی انجام داده‌اید؟

2- سوراخهای متعدد برای انجام لاپاراسکوپی ایجاد می‌کنید؟

3- ایا نتایج را به صورت ویدئو ضبط می‌کنید؟

4- اگر مشکلی پیدا کردید، آیا در همان زمان اصلاح می‌کنید؟ زیرا ایده‌ال، آن است که اگر پزشکی ضایعه‌ای را در حین جراحی پیدا کرد در همان زمان اصلاح شود تا از هزینه مجدد و خطرات آن پیشگیری شود.

مقایسه لاپاراسکوپی و HSG

از سؤالات شایعی که معمولاً بیماران می‌پرسند این است که اگر آنها به جای لاپاراسکوپی تحت اشعه x ، هیستروسالپنگوگرافی انجام دهند می‌توانند بفهمند که لوله‌های آنها باز است یا خیر؟ گرچه با انجام یک ‌HSG خوب می‌توان از باز بودن لوله‌های رحمی اطمینان حاصل کرد ولی‌ لاپاراسکوپی فواید دیگری هم دارد که در HSG وجود ندارد. به کمک‌ HSG فقط می‌توان از وضعیت داخلی لوله‌های رحم و حفره رحم آگاهی ‌پیدا نمود. در حالیکه در لاپاراسکوپی علاوه بر تأیید باز بودن لوله‌ها، دیگر اختلالات داخل شکم مثل چسبندگی‌ها و اندومتریوز که می‌تواند روی عملکرد لوله‌ها تأثیر بگذارد ولی در HSG نمایان نمی‌شود هم‌تشخیص داده می‌شود. بعلاوه‌، یکی از دیگر فواید بزرگ لاپاراسکوپی‌ این است که می‌توان در صورت امکان ضایعات مشخص شکمی را درمان کرد. یک تیر و دو هدف‌! البته HSG هم از مزایایی از قبیل عدم‌نیاز به جراحی‌، بستری شدن و بیهوشی و همچنین ارزانتر بودن برخورداراست و از نظر تشخیصی از ارزش خاصی برخوردار است‌. در واقع HSG و لاپاراسکوپی مکمل هم بوده و در صورت نیاز به خصوص در مورد بسته ‌بودن لوله‌ها هر دو کار بایستی انجام شود.

از مشکلات شایعی که بیماران در مطب با آن مواجه می‌شوند این‌ است که عده‌ای از پزشکان بر تکرار لاپاراسکوپی پافشاری می‌نمایند. یکی از دلایل چنین پزشکانی این است که احساس می‌کنند باید خودشان‌ لاپاراسکوپی را انجام دهند و نمی‌توانند به نظرات پزشک دیگر اطمینان‌کنند. این معضل یکی از مشکلات بزرگ بیمارانی است که از انجام مجدد و غیر ضروری لاپاراسکوپی رنج می‌برند. ثبت یافته‌های لاپاراسکوپی بر روی نوارهای ویدئویی می‌تواند این مشکل را برطرف کند. اگرلاپاراسکوپی شما طبیعی بوده باشد و پزشک بخواهد بار دیگر آن را تکرار کند چه اتفاقی می‌افتد؟ گاهی اوقات پزشک هیچ درمان مفید دیگری را نمی‌تواند توصیه کند و چون نمی‌تواند اقدام دیگری انجام‌دهد، در صورت تمایل و موافقت بیمار می‌تواند لاپاراسکوپی را تکرار کند. اگر لاپاراسکوپی اول شما دلالت بر وجود بیماری و عارضه‌ای داشته‌ باشد، انجام لاپاراسکوپی دوم به منظور تعیین اینکه آیا آن مشکل بخوبی ‌برطرف شده است یا خیر ضرورت پیدا می‌کند. شما می‌توانید از پزشک خود بپرسید که او چه قدر امیدوار است که بتواند اطلاعاتی را از تکرار لاپاراسکوپی بدست آورد و یا اینکه اینکار چه تغییری در نحوه درمان او بوجود می‌آورد؟ اگر احساس می‌کنید که پزشک دلیل خوبی برای‌ لاپاراسکوپی ندارد می‌توانید از انجام آن سرباز زنید! بهرحال آن هم یک ‌عمل جراحی است و شما اختیار بدن خود را دارید!

شما چه تصوّری در مورد لاپاراسکوپی دارید؟
یکی از عمده‌ترین فواید لاپاراسکوپی علاوه بر تشخیص دقیق ‌بیماری این است که می‌توان در همان زمان به کمک عمل لاپاراسکوپی جراحی آن ضایعه را ترمیم و اصلاح نمود. در اغلب موارد لاپاراسکوپی ‌این اطمینان را به زن می‌دهد که او سالم است و از شانس خوبی برای‌ بچه‌دار شدن برخوردار است‌. بعلاوه گاهی این امکان برای پزشک فراهم‌ می‌شود تا در طی همان سیکل با استفاده از تلقیح منی بداخل لوله یا ZIFT ناباروری زن را درمان کند.

در نهایت‌، لاپاراسکوپی منجر به تشخیص دقیق و در نتیجه درمان مؤثرتر و خاص بیماری می‌گردد. پس از لاپاراسکوپی پزشک نظر خوبی ‌نسبت به اشکالات موجود و کارهایی که می‌توان برای آن انجام داد پیدا می‌کند. اختلال موجود هرچه که باشد در صورتیکه تشخیص صحیح داده شود احتمال درمان مؤثرتر و بهبود عارضه بیشتر خواهد بود.

پس از لاپاراسکوپی‌ چه اقدامی انجام می دهید؟
در ویزیت بعدی‌، پزشک مربوطه یافته‌هایی را که طی ‌لاپاراسکوپی با آن مواجه شده توضیح داده و مسائل موجود را برای بیمار توجیه می‌کند. سه احتمال در این زمینه وجود دارد:

1ـ یافته‌های طبیعی‌: این قبیل یافته‌ها شایعترین مواردی است که در لاپاراسکوپی دیده می‌شود و خیلی خوب است‌.

2ـ یافته‌های غیرطبیعی‌: که می‌توان در طی همان عمل هم آنها را اصلاح کرد. شاید پزشک جهت تأیید درمان آن مشکل عمل لاپاراسکوپی دوم یا HSG را پس از مدتی توصیه نماید. یا از طرف دیگر به منظور رفع ضایعات باقیمانده درمان طبی مثل تجویز آنتی‌بیوتیک در عفونتهای لگنی‌، درمان دارویی اندومتریوز را امتحان کند. هنگامی که در لاپاراسکوپی مواردی مشاهده گردد که هیچ ارتباطی به مشکل ناباروری ‌ندارد، سرگردانی بیمار و پزشک شروع خواهد شد. بعنوان مثال ممکن‌ است پزشک در لاپاراسکوپی با میوم‌های کوچک‌، مراحل ابتدایی ‌اندومتریوز یا کیست تخمدان مواجه گردد. این موارد شایع بوده و اغلب ‌در زنان بارور هم دیده می‌شود. تشخیص چنین اختلالاتی به معنی اصلاح ‌فوری آنها نیست بلکه زنگ خطری برای پزشک است و هیچ تأثیری هم ‌در باروری ندارد. در حقیقت عمل جراحی غیرضروری این اختلالات نه‌تنها سودی برای شما نخواهد داشت بلکه مشکل ناباروری شما را هم‌ تشدید خواهد کرد.

3ـ یافته‌های غیرطبیعی که نمی‌توان آنها را در ضمن لاپاراسکوپی‌اصلاح نمود و پزشک جهت درمان آنها بایستی یک عمل جراحی بزرگ‌ را انجام دهد. بعنوان مثال عمل جراحی میکروسکوپی در مورد انسداد لوله‌ها و یا IVF برای بیمارانی که مبتلا به سل لگنی هستند را می‌توان ذکرکرد. البتّه در صورتی می‌توان برای مبتلایان به سل لگنی عمل IVF را انجام داد که حفره رحم درگیر نباشد.

مصاحبه با دکتر اعظم السادات مهدوی – فوق تخصص زنان نازایی و لاپاراسکوپی در رابطه با نازایی و باروری



تیر ۳۱, ۱۳۹۱ توسط : admin موضوع : روی خط خبرگزاری ها


ارسال نظر


سوال – شما شاهد فرزند دار شدن زوج های زیادی بوده اید لطفاً در این رابطه یک خاطره برای ما تعریف کنید.
پاسخ – فکر می کنم من و همه ی همکاران من که در رشته ی نازایی کار می کنیم قشنگ ترین لحظه ی زندگی ما زمانی است که به ما می گویند تست حاملگی خانمی مثبت شده است . البته با کمک خداوند و کمی دخالت ما . واقعاً لحظه ی زیبایی است و بعد از آن لحظه ی بدنیا آمدن این بچه ها است که بعد از چندین سال نازایی افراد صاحب فرزند می شوند . زمانی که این کودکان متولد می شوند من به همان اندازه ی تولد فرزند خودم خوشحال می شوم . خیلی خوشحال هستم که در این رشته کار می کنم . باز هم من فکر می کنم که بایستی همه تلاش کنیم البته اول با کمک خداوند و بعد با علمی که ما داریم . سعی کنیم همه ی مادران عزیزی که دوست دارند مادر شوند به آرزوی خود برسند .
سوال – به چه میزان نا باروری شایع است ؟
پاسخ – متأسفانه آمار بالا است . طبق تحقیقاتی که در ایران انجام شده حدود بیست درصد زوج ها طعم تلخ نازایی را در طول زندگی خود چشیده اند . یعنی بعد از یک سال زندگی مشترک نتوانسته اند صاحب فرزند شوند. به هر حال بیست درصد آمار بالایی است . شما فکرکنید که جمعیت خانم هایی که ازدواج کرده اند به چه تعداد است که بیست درصد آنها این مشکل را داشته اند . از طرف دیگر چون فرهنگ ما به گونه ای است که خانم ها خیلی علاقه دارند بچه دار شوند . معمولاً بعد از مدت کمی که از زندگی مشترک آنها گذشت یعنی حدود دو یا سه ماه فکر می کنند که باید بچه دار شوند . اگر این مسئله رخ ندهد فوراً به دکترهای مختلف مراجعه می کنند که مبادا ما مشکل نازایی داشته باشیم . از این نظر مراجعین به پزشکان زیاد است .
سوال – به طور مشخص بفرمایید تعریف ناباروری چیست و شما به چه زوجی نا بارور می گویید . چه میزان باید از مدت ازدواج افراد گذشته باشد که آن زوج نابارور خوانده شوند ؟
پاسخ – اگر بعد از یک سال زندگی مشترک یک زوج صاحب فرزند نشدند آن زمان باید نگران باشند و به این زوج نابارور گفته می شود . بنابراین قابل توجه کسانی که تازه ازدواج کرده اند و سن و سالی هم ندارند ، مثلاً حدوداً سن کمتراز سی و پنج سال دارند و بعد از شش ماه صاحب فرزند نشدند نباید نگران باشند . ما انتظار داریم که در ماه اول بعد از شروع زندگی مشترک حدود بیست درصد خانم ها باردار شوند . این درصد به مرور زمان که می گذرد بیشتر می شود . تا اینکه در سال آخر حدود نود درصد خانم ها باردار می شوند . اگر بعد از یک سال این اتفاق نیفتاد این عزیزان باید مراجعه کنند و نگران باشند . البته باید یادآوری کرد که خانم هایی که سن آنها بالاتر از سی و پنج سال است و یا مشکل خاصی دارند مانند عدم تخمک گذاری منظم ، پریود های نامنظم و یا سابقه ی عمل جراحی مسلماً باید زودتر مراجعه کنند . در غیر این صورت نباید نگران باشند . اگر هیچ اتفاقی نیفتاد و مشکلی نبود باید تا یک سال صبر کنند و بعد از یک سال مراجعه کنند .
سوال – اصولاً چرا نا باروری اتفاق می افتد ؟
پاسخ – علل مختلفی دارد . ابتدا من باید فیزیولوژی حاملگی را توضیح بدهم . در هر سیکل یک تخمک آزاد می شود. بعد این تخمک با اسپرمی که داخل رحم آمده است در لوله ی رحمی لقاح پیدا می کند . بعداً به داخل رحم مهاجرت می کند و در آنجا جایگزینی اتفاق می افتد و حاملگی رخ می دهد . به هر دلیلی اگر لوله دچار مشکل باشد ، تخمک گذاری خوب و منظمی وجود نداشته باشد یا تخمک مناسبی نباشد . اسپرم مشکل داشته باشد ، اسپرم نباشد و یا حرکت خوبی نداشته باشد و یا فرم خوبی نداشته باشد حاملگی اتفاق نمی افتد . یا ممکن است رحم دچار مشکل باشد . یا ممکن است همه ی اینها رخ دهد و وقتی که تخم می خواهد در داخل رحم جایگزین شود به دلایلی رحم مشکل داشته باشد و یا بخاطر ناهنجاری جنینی ، فیبروم ، پلیپ ها و غیره جایگزینی به خوبی صورت نگیرد. در این صورت نیز ما نازایی داریم . بنابراین تک تک این ارگان ها در نازایی مهم است .
سوال – شایع ترین علت ناباروری چیست ؟
پاسخ – حدود سی درصد موارد مربوط به علل خانم ها است . حدود بیست درصد مشکل آقایان هستند . در بقیه ی موارد یا هردو با هم مشکل دارند و یا نازایی به علل ناشناخته است . شایع ترین علل نازایی در خانم ها تخمک گذاری نا منظم و یا عدم تخمک گذاری است. از شایع ترین علت ها سندروم پلی کیستیک تخمدانی است . چون این سندروم شایع است و مخصوصاً در ایران متأسفانه یک مقدار آمار بیشتر از کشورهای دیگر است باید در خصوص آن توضیح دهم . اینها خانم هایی کمی چاق هستند که موهای زاید روی صورت دارند . پریود های نامنظم دارند . یا پشت سر هم پریود می شوند و یا اصلاً پریود نمی شوند . در این صورت در این خانم ها ما تخمک گذاری نداریم و چون این مسئله رخ نمی دهد در نتیجه حاملگی اتفاق نمی افتد . بنابراین من به خانم ها مخصوصاً دخترخانم های جوان می گویم که از شایع ترین علل نازایی در خانم ها همین سندروم پلی کیستیک تخمدانی و تخمک گذاری های نا منظم است که متأسفانه آمار آن در ایران بیشتر است . من باید توصیه کنم اگر دخترخانمی دچار این مشکل شده است باید با کارهایی مانند ورزش ، رعایت رژیم غذایی ، نخوردن فست فود ها و نوشابه ها جلوی پیشرفت آن را بگیرد . خوردن این چیزها افراد را مستعد دیابت می کند. این بیماران معمولاً استعداد زیادی برای ابتلا به دیابت دارند . در نتیجه بعداً دچار عارضه ی نازایی نشوند .
سوال – یک دختر خانم از کجا می تواند متوجه شود که تخمک گذاری او نامنظم است ؟
پاسخ – وقتی که پریود منظمی دارد یعنی تخمک گذاری دارد . گاهی ممکن است سه یا چهار روز و یا تا یک هفته عقب و جلو شود که مسئله ای نیست . ولی اگر این بیشتر شد و یا اینکه مقدار خونریزی شدید باشد ، طول بکشد و یا اصلاً پریود نشود در این مواقع باید شک کنیم که این بیمار امکان دارد مشکل داشته باشد . در این صورت با وسایل تشخیصی مانند سونوگرافی یا معاینه ی بالینی مشخص می شود . همانطور که گفتم این خانم ها معمولاً موهای زائد دارند . چاقی موضعی دارند و شکم این افراد چاق تر است . در این صورت می تواند متوجه این بیماری شد . دخترخانم ها باید به ورزش خیلی اهمیت دهند . متأسفانه ما خصوصاً در سنین نوجوانی زیاد به ورزش اهمیت نمی دهیم . ورزش می تواند جلوی این بیماری را بگیرد و یا حتی اگر این بیماری بوجود آمد می توان با ورزش علائم آن را خیلی کمتر کرد . این بیماری معمولاً در سن تولید مثل و زمانی که یک خانم آماده ی حاملگی است رخ می دهد . هر چقدر سن بالاتر برود میزان نازایی بیشتر می شود . مخصوصاً اگر خانمی این علائم ، پرمویی ، چاقی ، پریود نامنظم را دارد و ازدواج کرده است باید زودتر برای حاملگی اقدام کند چون ممکن است مشکل نازایی داشته باشد . در نتیجه بهتر است این خانم ها در سنین پایین تر حامله شوند که مسلماً ما بیشتر می توانیم به آنها کمک کنیم .
سوال – بهترین زمان بارداری برای یک خانم چه زمانی است ؟
پاسخ – طبق آماری که اخیراً در ایران داده شده بهترین زمان بارداری بین سنین بیست تا بیست هفت سال گزارش شده است. مسلماً بالاتر از سی یا سی و پنج سال یک مقدار افت خواهد کرد و در چهل سالگی یک افت شدید خواهد داشت .
سوال – چه علل دیگری می تواند باعث نازایی شود ؟
پاسخ- غیر از تخمک گذاری ما عوامل مربوط به آقایان داریم که متخصصین مربوطه باید در خصوص آن صحبت کنند . در مورد خانم ها لوله های رحمی هستند که مهم است و بعد از تخمک گذاری لقاح در این لوله انجام می شود. به هردلیل این لوله مسدود باشد ، مثلاً عفونت ها . این عفونت ها بسیار شایع است و باید خانم ها آن را جدی بگیرند. باید در مورد آن درمان به موقع انجام شود تا از دستگاه تناسلی پایین به سمت بالا نرود که لوله ها را درگیر کند . خانم ها باید چکاب دوره ای خود را داشته باشند . عفونت ها حتی ممکن است به صورت خاموش ایجاد شود و لوله ها را مسدود کند . روش تشخیص مسدود بودن لوله ها را من خدمت شما خواهم گفت . از عوامل دیگری که ممکن است لوله ها را درگیر کند چسبندگی های اطراف لوله های رحمی است . بصورتی که فرد سابقه ی یک عمل جراحی را داشته است . من بازهم به خانم ها گوشزد می کنم که اگر سابقه ی آپاندیسیت داشته اید و آن داخل شکم پاره شده و چرک داخل شکم شده است و جراح به شما چنین گزارشی را داده است و شما عمل شده اید . احتمال دارد که دچار مشکل لوله ای از مواردی که چسبندگی اطراف لوله ی رحمی است شده باشد . بنابراین اگر ازدواج کرده اید باید زودتر به فکر حامله شدن باشید . چرا که در برخی از مواقع ممکن است که ما نتوانیم این چسبندگی را آزاد کنیم و بیمار را به سمت لقاح مصنوعی و تشکیل جنین در آزمایشگاه سوق بدهیم . در این موارد اگر سن خانم ها پایین تر باشد بهتر به درمان جواب می دهد . از عوامل دیگری که ممکن است مشکل لوله ای ایجاد کند آندومتریوز است . آن هم ممکن است از نوعی باشد که لوله ها را مسدود کند . آندومتریوز تقریباً یک بیماری ناشناخته است اما شیوع آن بالا است . مخصوصاً در خانم های ایرانی به این دلیل که دیر به پزشک مراجعه می کنند . خانم هایی که دردهای پریودی بسیار شدید دارند باید به این مسئله شک کنند که ممکن است آندومتریوز داشته باشند . مخصوصاً دردی که در تمام طول مدت پریود ادامه دارد . یا لکه بینی های بعد از پریود دارند . گاهی این آندومتریوز آنقدر شدید است که باعث چسبندگی های اطراف لوله های رحمی می شود . خود آندومتریوز در واقع بازگشت خون قاعدگی است که در آن منطقه چسبندگی هایی را ایجاد می کند . این چسبندگی ها اگر اطراف لوله های رحمی باشد لوله نمی تواند کار کند و ما مشکل نازایی را خواهیم داشت . درخصوص لوله ها اینکه ما چطور تشخیص دهیم که لوله مشکل دارد . با استفاده از عکس رنگی می توان تشخیص داد . که علت آن می تواند بر اثر عفونت ، یا چسبندگی های بعد از جراحی به دنبال آندومتریوزباشد . با همان عکس ما متوجه می شویم که آیا قابل درمان است و می توان از آن لوله استفاده کرد و با عمل جراحی آن را باز کرد یاخیر . در این قسمت مسلماً لاپاراسکوپی در بازکردن این لوله کمک کننده است . یا اینکه این لوله مشکل دارد و نمی توان هیچ کمکی کرد . مثلاً فرد در عفونت های بسیار شدید دچار گشادی بیش از حد لوله ها شده و لوله ها فانکشن خود را کاملاً از دست داده است . در این صورت ما مجبور هستیم مریض را به سمت لقاح مصنوعی یا میکرواینژکشن راهنمایی کنیم . به هرحال الان علم توانسته به این مسئله کمک کند که کسی که لوله ندارد تخمک از خانم گرفته شود و با روش لقاح مصنوعی در آزمایشگاه جنین تشکیل شود و در داخل رحم گذاشته شود . بنابراین جلوگیری از عفونت های شدید و حاد با مراجعه ی به موقع به پزشک کمک کننده است . اگر علائمی از آندومتریوز که شامل دردهای شدید زمان قاعدگی دارند باید زود مراجعه کنند تا این بیماری پیشرفت نکند و بتوان آن را درمان کرد .
سوال – شش سال است که من ازدواج کرده ام اما بچه دار نشده ام . از آمپول و قرص نیز استفاده کرده ام . در سونوگرافی تشخیص دادند که سه تخمک آماده دارم اما جواب نگرفتم . اگر آی یو آی انجام دهم جواب می گیرم یا خیر ؟
پاسخ – متأسفانه شرح حال ایشان کامل نیست . سن و سال خود را ننوشته اند و همینطور ذکر نکرده اند که چه مشکلی دارند ولی همینکه با پنج عدد مریونال سه تخمک دارند خیلی خوب است . چرا که می توانند با آمپول تخمک های خوبی برای ایشان ایجاد کرد . ولی مشخص نیست که وضع لوله ی ایشان چطور است البته حتماً خوب بوده که برای ایشان آمپول شروع کرده اند . اینکه همسر ایشان در چه وضعی است نیز مشخص نیست . اما اینکه شش سال است ازدواج کرده اند و بچه دار نشده اند باید جدی بگیرند . معمولاً پلان های درمان ما براساس علائم بیماری است . ولی اگر این خانم تخمک گذاری های منظمی ندارندو پزشک با آمپول برای ایشان تخمک گذاری ایجاد می کند ، اگر آی یو آی انجام دهند معمولاً بهتر جواب می دهد . خصوصاً در مواردی که سندروم پلی کیستیک تخمدانی هستند. در آی یو آی ما کار غیر طبیعی انجام نمی دهیم . تخمک های مناسبی را که با همین آمپول ها ایجاد کردیم ، اسپرم های خوب را شستشو می دهیم و داخل رحم می گذاریم . شاید بهتر است که با آی یو آی جواب بگیرند چون شش سال است که نازایی دارند . با توجه به اینکه این خانم حتماً در طول این شش سال داروهایی مانند کلومیفن را مصرف کرده اند . حالا اگر واقعاً لوله ها مشکلی ندارد ، چون برای آی یو آی حتماً باید لوله ها سالم باشد . در این صورت بهتر است که این خانم این کار را انجام دهند .
سوال – من از سه ماه بعد از ازدواج قرص سیپروترون استفاده کرده ام . الان پنج ماه است که استفاده نمی کنم آیا از عوارض این دارو نازایی است یا خیر ؟
پاسخ – این دارو از نوع قرص های جلوگیری است و هیچ عارضه ی نازایی ندارد . نباید نگران باشند و اگر مشکلی نداشته باشند و اقدام کنند حتماً باردار خواهند شد .
سوال – من یک سال بعد از ازدواج با یک بسته کلومیفن باردار شدم . اما پنجاه و پنج روز بعد سقط شد . الان سه سال گذشته که هنوز حامله نشده ام . دکترهای زیادی رفته ام اما نتیجه نگرفته ام چون تشخیص های آنها متفاوت است. به من گفته اند که باید لاپاراسکوپی شوم . من با پروژسترون پریود می شوم . موهای من به علت مصرف زیاد دارو در حال ریزش است . ضمناً بیست و چهار سال سن دارم .
پاسخ – علائمی که این خانم گفتند یکی ریزش مو بود . تخمک گذاری نامنظم ، چون با پروژسترون پریود می شوند و اینک با کلومیفن باردار شده اند . یعنی بدون دارو نتوانسته اند حامله شوند . و اینکه ایشان جنین خود را سقط کرده اند . تمام این این علائم نشانه ی یک بیماری است که آن سندروم پلی کیستیک تخمدانی است . این مسئله می تواند باعث سقط ، نازایی ، ریزش مو و پریود های نامنظم و تخمک گذاری های نامنظم شود . با توجه به طول مدت نازایی اگر لاپاراسکوپی را به ایشان پیشنهاد کرده اند آن هم یک نوع درمان است . کمکی که لاپاراسکوپی به اینگونه خانم ها که تخمک گذاری نامنظم دارند می کند، این است که با این روش چند نقطه از تخمدان سوزانده می شود . این کار باعث می شود که بعد از آن تخمک گذاری خود بخود اتفاق بیفتد . ما موارد زیادی مشابه این خانم داریم که در ماه بعد از لاپاراسکوپی باردار شده اند . اگر این خانم با درمان های دارویی نتوانسته اند حامله شوند و پزشک لاپاراسکوپی را پیشنهاد داده می تواند یک روش درمان باشد .
سوال – علت اینکه هر پزشکی یک تشخیص می دهد چیست ؟
پاسخ – به هر حال نظر ها متفاوت است . برخی از پزشکان می گویند که لاپاراسکوپی کنند به این علت که بیمار خوبخود حامله شود . برخی نیز می گویند اگر این خانم با چنین مشخصاتی مراجعه کرد به سمت آی یو آی برویم . حداقل سه بار برای ایشان با آن آمپول های خاص آی یو آی انجام شود که تخمک گذاری انجام گیردو بعد از آن حاملگی رخ دهد . به هر حال فکر نمی کنم در تشخیص تفاوت وجود داشته باشد . بیماری مشخص است و با معاینات پاراکلینیکی می توان تشخیص داد . با سونوگرافی می توان وضعیت تخمدان را تشخیص داد ، اینکه شکل ظاهری شبیه سندروم پلی کیستیک تخمدانی است و علائم کمک کننده است . اما روش درمان متفاوت است . نمی توان گفت که بهترین روش درمان چیست . به هرحال برای هر مریضی الگوی سونوگرافی متفاوت است و می توان با توجه به آن تصمیم گرفت .
سوال – آیا می توان از نازایی پیشگیری کرد؟
پاسخ – همانطور که گفتم اگر عفونتی باعث انسداد لوله ی رحمی شود ، باید جلوی عفونت گرفته شود . معمولاً آپاندیسی که پاره شده باشد در مرحله ی حاد باعث چسبندگی اطراف لوله ی رحمی می شود باید جلوی این مشکل گرفته شود . اگر فردی دل درد دارد باید زود به اورژانس مراجعه کند . یا اگر عمل جراحی در ناحیه ی لگن انجام می شود بهتر است با روش لاپاراسکوپی انجام شود که چسبندگی کمتری را ایجاد می کند . یا در زمینه ی سندروم پلی کیستیک تخمدانی که گفتیم ، تخمدان ها تخمک گذاری منظمی ندارند با ورزش و رژیم خیلی می توان کمک کرد . حتی گاهی اوقات با این رژیم و ورزش بیمار خودبخود باردار می شود . و با این کارها می توانیم جلوی پیشرفت بیماری را بگیریم . به هرحال همانطور که همه می دانیم پیشگیری بهتر از درمان است . و بهتر است که قبل از اینکه عوارض شدیدی ایجاد شود ما جلوی این بیماری ها را بگیریم . قبل از اینکه به درمان برسیم عوامل دیگری که باعث نازایی می شود را من عنوان می کنم . غیر از تخمدان که مشکلاتی را داشت و عوامل مربوط به مرد که باید متخصصین مربوطه باید در خصوص آن صحبت کنند . و بعد از عوامل مربوط به لوله های رحمی باید به عوامل مربوط به خود رحم اشاره کرد . معمولاً ناهنجاری هایی که خود رحم دارد باعث نازایی می شود . گرچه بیشتر این ناهنجاری ها سقط را ایجاد می کند . مثلاً رحم دو شاخ که در عکس رنگی مشخص می شود . یا رحم تک شاخ و رحمی که سپتوم دارد . اینها مواردی هستند که گاهاً باعث نازایی می شوند . از مشکلات دیگر: مشکل دهانه ی رحم است که در عفونت بسیار شدید ، گاهی اسپرمی که می خواهد وارد شود و از رحم بگذرد نمی تواند این کا ر را بکند . آندومتریوز نیز گاهی علاوه بر انسداد لوله های رحمی باعث اختلال در جایگزینی جنین می شود .
سوال – لطفاً درخصوص روش های درمان توضیح دهید .
پاسخ – وقتی که ما مشکلات می گوییم باید از درمان نیز بگوییم که خانم ها ناامید نشوند . اینکه می گویند نازایی صد درصد قابل درمان است حرف بیجایی نیست . الان واقعاً علم پیشرفت کرده و ما از قدم های کوچک شروع می کنیم و در انتها اگر که بیماران مراجعه کنند و سن آنها بالا باشد و تخمک نداشته باشند از تخمک اهدایی استفاده می کنیم . اگر رحم نداشته باشند از رحم اجاره ای استفاده می کنیم . گرچه ما از ابتدا از این درمان ها شروع نمی کنیم . فقط خواستم بگویم اینکه می گویند نازایی صد درصد قابل درمان است به این دلایل می باشد . اگر فرد تخمک گذاری نداشته باشد ابتدا با دادن داروی بسیار ساده ی کلومیفن آن را درمان کرده و تخمک گذاری را منظم می کنیم . خصوصاً در مورد افرادی که مستعد دیابت هستند از متفورمین استفاده می کنیم . متفورمین دارویی است که ما برای دیابتی ها می دهیم ولی برای این خانم ها خیلی مفید است . گاهی فقط با همین متفورمین تخمک گذاری صورت می گیرد و این خانم حامله می شود . بعد از آن اگر این مسئله رخ نداد ما به سمت آمپول هایی می رویم که تخمدان ها را برای ایجاد تخمک تحریک می کنند . این روش برای خانم هایی است که PCO دارند و تخمک مناسبی ندارند . با دادن این آمپول ها می توان پریود را منظم کرد و تخمک مناسبی را برای این خانم ها ایجاد کرد . اینها مراحل درمان دارویی است . اگر ما نتوانستیم با دارو جواب بگیریم به سراغ مراحل پیشرفته تر می رویم . در این مراحل ابتدا آی یو آی است . آی یو آی چیست ؟ ما برای خانم تحریک تخمک گذاری ایجاد می کنیم با همان آمپول هایی که گفتم . البته این آمپول ها یک مقدار گران است و انشاء اله ما به روزی برسیم که بیمه ها آن را پوشش بدهند. کاری که این داروها می کنند تحریک تخمک گذاری می کنند و تخمک های مناسب ایجاد می شود . در وسط سیکل که تخمک ها مناسب شده ، اسپرم را می گیریم شستشو می دهیم و داخل رحم می گذاریم . این کار بسیار ساده است و هیچ عمل جراحی ندارد . به این روش آی یو آی گفته می شود . خصوصاً در مواردی که افراد سندروم پلی کیستیک تخمدانی دارند این روش خیلی خوب جواب می دهد . با این روش ما از طرفی تحریک تخمک گذاری کرده ایم و از طرف دیگر اسپرم را که مناسب است شستشو می دهیم و در داخل رحم می گذاریم . در این صورت ما دیگر سد سرویکس را که اسپرم باید از دهانه ی آن بگذرد دیگر نداریم . چون اسپرم را داخل خود رحم می گذاریم . با توجه به وضعیت مریض ما سه تا شش بار این کار را برای او انجام می دهیم . اما درخصوص روش درمان میکرو اینژکشن، فردی که این روش برای او انجام می شود باید مورد خاصی داشته باشد .مثلاً فرد لوله ی رحم ندارد در این صورت ما مجبور هستیم در این صورت لقاح را در آزمایشگاه برای فرد انجام دهیم . یا درصورتیکه مشکل مربوط به مرد باشد و اسپرم مشکل داشته باشد . در این مورد نیز ما مجبور هستیم که میکرو اینژکشن انجام دهیم البته باز هم بستگی به شدت بیماری دارد . در این مورد نیز ما دارو را به خانم می دهیم . تحریک تخمک گذاری برای خانم انجام می شود . روز عمل نیز خانم زیر بیهوشی سطحی قرار می گیرد . به این وسیله تخمک ها را می کشیم و در محیط آزمایشگاه با اسپرم لقاح می دهیم . جنین توسط آزمایشگاه تشکیل می شود . جنین در آزمایشگاه در محیط کشت به مدت دو یا سه روز یا بیشتر باقی می ماند . وقتی که مناسب شد از طریق یک معاینه ی ساده که دیگر شامل بیهوشی نیست در داخل رحم خانم گذاشته می شود . این روش با پیشرفت تکنولوژی و علم خیلی کمک کننده است و بسیاری از خانم های نازا با این روش باردار شده اند . البته باید گفت که با یک بار نمی توان خیلی روی آن حساب کرد و باید چند بار تکرار شود . یعنی سه یا چهار بار باید تکرار شود تا نتیجه گرفت . بنابراین با یک بار نباید خانم ها ناامید شوند و باز باید به دنبال این روش بروند . البته یک مقدار هزینه ی این کار بالا است و بیمه ها پوشش نمی دهند . امیدوار هستم که ما به زمانی برسیم که بتوانیم این کار را تحت پوشش بیمه انجام دهیم و خانم بتوانند از آن استفاده کنند . البته ماممکن است به یک نقطه ای برسیم که خانم تخمک ندارد . به هرحال سن باروری خانم ها سن خاصی است . بعد از یک سن خاص خانم ها دیگر تخمک مناسب ندارند . در این مورد ما نمی توانیم تخمک را از خود مادر بگیریم . در این صورت مجبور هستیم که از تخمک اهدایی استفاده کنیم . کسانی هستند که تخمک خود را اهدا می کنند . البته خانمی هم که می خواهد تخمک خود را اهدا کنند باز هم آن آمپول ها به او تزریق می شود در موقع خاص از طریق بیهوشی تخمک ها از او گرفته می شود . بعداً با اسپرمی که سالم است لقاح می دهیم و در داخل رحم می گذاریم . به این روش تخمک اهدایی گفته می شود . حتی اگر خانمی باشد که سن او نیز بالا باشد هیچ مسئله ای نیست و رحم اگر مشکلی نداشته باشد جواب می دهد . این روش میزان موفقیت حاملگی بالایی را دارد . در مواردی نیز ممکن است هم تخمک و هم اسپرم مرد مشکل داشته باشد . یعنی هر دو مشکل دارندو یا مرد اسپرم ندارد . در این مورد هم ما می توانیم از جنین اهدایی استفاده کنیم . یعنی تخمک را از یک زوج اهدا کننده بگیریم . یعنی اسپرم را از همسر او و تخمک را از خانم می گیریم و با همان روش هایی که گفتم و عمل خیلی سختی نیست . بعد اینها را که گرفتیم در محیط آزمایشگاه با هم لقاح می دهیم . زمانی که جنین تشکیل شد در داخل رحم مادر اصلی می گذاریم . که البته باید رحم خوب باشد . در این رحم جنین رشد خواهد کرد . رحم اجاره ای در مواردی است که رحم مشکل دارد . مثلاً رحم تک شاخی است که ناهنجاری جنینی دارد و واقعاً به حاملگی جواب نمی دهد . یا اینکه فرد اصلاً رحم ندارد . ولی تخمدان دارد و خوب کار می کند . البته این خانم مشکلات کمبود هورمون زنانه را ندارد، چون هورمون را تخمدان ترشح می کند . در این مورد نیز باز برای این خانم تحریک تخمک گذاری صورت می گیرد . تخمک های مناسب را می کشیم بعد با اسپرم همسر او جنین را تشکیل می دهیم و آن را در داخل رحم یک فرد اهدا کننده قرار می دهیم . این فرد نه ماه این بارداری را تحمل می کند و بعد از زایمان فرزند به پدر و مادر اصلی او داده می شود .

هیستروسکوپی‌ عبارتی است که از دو کلمه هیسترو به معنی رحم و سکوپی‌ به نام دیدن تشکیل شده است و نوعی عمل جراحی است که در طی‌آن یک تسلکوپ را وارد رحم کرده و جدار داخلی رحم را به وسیله آن بررسی‌ می‌کنند. بدین روش می‌توان شرایط غیرطبیعی رحم را تشخیص داد که شامل‌:



1ـ میوم‌های زیرمخاطی (داخل رحم‌)

2ـ چسبندگی دیواره‌های رحم به هم‌

3ـ پولیپ‌، و

4ـ دیواره داخل رحمی و یا دیگر ناهنجاریهای مادرزادی رحم‌.

پس می‌توان نتیجه گرفت که هیستروسکوپی یک وسیله مهم در بررسی ناباروری است‌.

اگر قبل از هیستروسکوپی‌، هیستروسالپنگوگرافی‌[1] انجام شود می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد حفره رحم در اختیار جراح قرار دهد که در حین عمل جراحی به او کمک کند. هیستروسکوپی تشخیصی را می‌توان در کلینیک‌های سرپایی روزانه تحت شرایط بیهوشی عمومی یا موضعی انجام داد که حدود 30 دقیقه وقت برای انجام آن لازم خواهد بود.

اولین قدم در هیستروسکوپی باز کردن دهانه رحم به کمک یکسری از وسایل گشادکننده است‌. پس از باز شدن مجرای دهانه رحم‌ هیستروسکوپ را که بصورت یک تلسکوپ نورانی است از دهانه رحم‌ عبور داده و در قسمت تحتانی رحم قرار می‌دهند. سپس یک مایع شفاف‌ مثل هیسکون یا گلیسین یا گاز دی‌اکسید کربن را به کمک وسیله ‌مخصوص به داخل رحم تزریق می‌کنند. این مایع یا گاز حفره رحم را متسع کرده‌، خون و ذرات اضافی را دور کرده و این امکان را برای پزشک‌ فراهم می‌آورد تا مستقیماً ساختمان داخلی رحم را مشاهده نماید.













شکل 1ـ10. هیستروسکوپی امکان بررسی قسمت داخلی رحم را برای جراح فراهم می‌آورد.

پزشک بطور سیستماتیک پوشش داخل دهانه رحم‌، پوشش داخلی ‌رحم و سوراخ داخلی لوله‌های رحمی یعنی جایی که به رحم متّصل ‌می‌شوند را بررسی می‌کند.

برخی از جراحان پس از اتمام هیستروسکوپی یک نمونه کورتاژ (خراشیدن قسمت داخلی حفره رحم‌) بدست آورده و آن را جهت ‌بررسی پاتولوژیکی ارسال می‌کند.

هیستروسکوپی جراحی‌

تکنیک هیستروسکوپی هم تا حد هیستروسکوپی جراحی گسترش ‌یافته است‌. به کمک هیستروسکوپی جراحی می‌توانیم موارد غیرطبیعی را که در ضمن هیستروسکوپی تشخیصی با آن مواجه می‌شویم درمان کنیم‌.

اصول انجام هیستروسکوپی جراحی هم شباهت کامل به ‌هیستروسکوپی تشخیصی دارد با این تفاوت که وسایل مورد نیاز جراحی‌ مثل قیچی‌ها، گیره‌های بیوپسی‌، وسایل الکتروکوتر و گیره‌های مختلف‌ را بایستی از طریق کانال هیستروسکوپ جراحی وارد رحم کرد. میومهای ‌داخل رحمی‌، چسبندگی‌ها و پولیپ‌ها را می‌توان از داخل رحم درآورد. اختلالات مادرزادی از قبیل دیواره رحم را می‌توان به کمک‌ هیستروسکوپ درمان نمود.

یکی از روشهای بسیار جدید و جالب درمان انسداد قسمت ابتدایی‌ لوله (انسداد گوشه رحم یعنی جایی که لوله رحم به رحم متصل می‌شود) به طریقه کانولاسیون با هیستروسکوپی لوله است‌. مطالعات مختلف‌ نشان داده که این نوع از انسداد بعلت ذرات مخاطی و مواد زائدی است که‌ باعث انسداد قسمت ابتدایی لوله که مثل مو نازک است می‌شود. در حال‌حاضر امکان فرستادن یک سیم بسیار نازک از طریق هیستروسکوپ به داخل لوله و جابجا نمودن لخته یا مواد زائد و باز کردن لوله‌ها و در نتیجه‌ برگرداندن لوله به حالت طبیعی خود با روشی که کمترین آسیب را وارد می‌کند وجود دارد.

یکی از دیگر پیشرفت‌های چشمگیری که انجام گرفته است‌ فالوپوسکوپی‌ است‌. در فالوپوسکوپی یک تلسکوپ خیلی نازک قابل انعطاف را از طریق هیستروسکوپ وارد لوله رحمی کرده و سرتاسر قسمت داخلی لوله را نگاه می‌کنند.

پس از اتمام هیستروسکوپی بیماران دچار یکسری دردهای شکمی ‌مشابه دردهای دوران قاعدگی می‌شوند و همچنین تا چند روز دچار لکه‌بینی خواهند بود. بیمار می‌تواند در عرض 1 یا 2 روز پس از عمل‌ فعالیتهای عادی خود را از سر گیرد. از فعالیت جنسی بایستی برای چند روز (حداقل مدتی که خونریزی ادامه دارد) پرهیز شود.

بندرت ممکن است عوارضی بدنبال هیستروسکوپی بوجود آید. دربرخی موارد، ممکن است لوله فالوپ و رحم دچار عفونت شود. گاهی‌اوقات یک سوراخ کوچک در دیواره رحم بوجود می‌آید که اهمیت‌ زیادی ندارد چون بطور خودبخودی بسته می‌شود. بهتر است در هنگام ‌اعمال بزرگتر هیستروسکوپی به منظور کاهش احتمال سوراخ شدن ‌رحم‌، لاپاراسکوپی هم همزمان انجام شود تا جراح قادر باشد علاوه بر دیدن داخل رحم بر محیط خارجی آن هم احاطه داشته باشد. از دیگر عوارض احتمالی می‌توان به واکنشهای آلرژی و یا خونریزی اشاره‌ نمود.

هیستروسکوپی‌، هسیتروسالپنگوگرافی و سونوگرافی واژینال سه‌عمل مکمل هم هستند که بواسطه آنها می‌توان از شرایط داخلی حفره ‌رحم اطلاع کسب کرد. پولیپ‌، دیواره رحم و چسبندگیها بصورت �نقص‌در پر شدگی‌� در HSG نمایان می‌گردند. پس بایستی تکنیک رادیولوژی ‌خیلی دقیق باشد. سونوگرافی واژینال یکی از روشهای بسیار مفید در تشخیص میومهای زیرمخاطی است زیرا این ضایعه ممکن است در ضمن‌ هیستروسکوپی یا HSG از نظر مخفی بماند. البته هیستروسکوپی روش‌ بسیار خوبی است که امکان درمان عارضه در همان زمان را به جراح می‌دهد.

پولیپ

پولیپ اندومتریا رحم نرم بوده و همانند یک زائده انگشتی رشد می‌کند که در لایه داخلی رحم یا همان اندومتر رشد می‌کند. آنها بعلت رشد بیش از حد سلولهای اندومتر ایجاد شده و وابسته به هورمون هستند و هرچه استروژن بیسشتر باشد بزرگتر خواهد شد. می‌توان این پولیپ‌ها را در سونوگرافی پیدا کرد و بخصوص اگر در میانه سیکل که استروژن در حداکثر مقدار خود است انجام شود، ولی اگر در زمان مناسب انجام نشود تشخیص داده نخواهد شد. پولیپ‌ها غیرشایع بوده ولی می‌تواند در ناباروری موثر باشد و براحتی با هیستروسکوپی خارج می‌گردد.

میوم رحمی

در حالیکه شایعترین مشکل رحم وجود یک میوم در رحم است، بندرت موجب نازائی می‌شود و معمولاً یک یافته تصادفی با اهمیت کم است. میوم‌ها از تومورهای عضلانی ساده هستند که از دیواره رحم منشا گرفته و می‌توانند منفرد یا متعدد باشند. تقریباً 25% زنان بالای 35 سال میوم رحمی دارند. اغلب میوم‌ها در داخل دیواره رحم(اینترامورال) رشد کرده یا بسمت خارجی دیواره رحم برجسته می‌گردند(ساب سروزال) و تاثیری در باروری و حاملگی ندارند. در واقع برداشتن این میوم‌ها ضرورت نداشته و مشکلات بیشتری از جمله چسبندگی یا بسته شدن لوله‌ها خواهد شد. میومهای خیلی بزرگ نیاز به جراحی و برداشتن دارند که این عمل در حین عمل میومکتومی انجام می‌شود. میومکتومی می‌تواند از طریق لاپاراسکوپی یا جراحی باز انجام شود. میوم‌هایی که بداخل رحم و اندومتر برجسته می‌شوند(ساب موکوزال) می‌نامند و معمولاً این نوع با تداخل در محل لانه‌گزینی جفت منجر به نازائی و سقط می‌گردد که در این صورت می‌توان میوم را از طریق هیستروسکوپی خارج کرد. در مواقعی که میوم خیلی بزرگ است و درآوردن آن ممکن است با خونریزی فراوان یا حتی گاهی منجر به خروج رحم گردد قبل از اقدام به جراحی از تزریق داروی آگونیست GnRH به نام دکاپپتیل یا دیفرلین استفاده می‌شود. معمولاً با توجه به احتمال رشد میوم به بیماران توصیه می‌شود که هر چه سریعتر پس از عمل جراحی باردار شوند.

هرچند میوم در طی بارداری بزرگ می‌شود ولی ممکن است حاملگی بدون هیچ عارضه‌ای به پایان برسد. در موارد نادر، پس از عمل میومکتومی احتمال پارگی رحم در طی بارداری یا زایمان وجود دارد و این عارضه منجر به از دست‌رفتن زیاد خون، ازدست رفتن جنین، و حتی مرگ مادر شود. به دلایل فوق توصیه می‌شود که در شرایط زیر سزارین انجام شود:1) زمانی که میومکتومی باعث باز شدن تمام لایه‌های رحمی شده و یا میوم‌های متعدد عمقی وجود داشته است. 2) هنگامی که ترمیم محل میوم بخوبی انجام نشده است.

رحم معمولاً در طی بررسی ناباروری فراموش می‌شود. هیستروسکوپی، هیستروسالپنگوگرافی و سونوگرافی واژینال برای ارزیابی حفره رحم زنان نابارور بکار می‌رود. هیستروسالپنگوگرافی وسیله خوبی برای پولیپها، چسبندگی‌ها و دیواره رحمی می‌شود که نمای "نقص پر شدگی" را در کلیشه رادیولوژی نمایان می‌سازد. سونوگرافی واژینال یک روش بسیار خوب در تشخیص میوم‌های ساب موکوزال یا پولیپ است که می‌تواند در هیستروسکوپی و هیستروسالپنگوگرافی شده است. البته، مزیت مهم هیستروسکوپی رفع مشکل است.

روشهای جدیدتری نیز برای بررسی اندومتر وجود دارد زیرا اندومتر نقش بسیار مهمی را در لانه گزینی جنین دارد و این فرایند بسیار پیچیده می‌باشد. جنین به اندومتر چسبیده و بداخل آن نفوذ می‌کند. اندومتر طبیعی شامل پروتئین سلولهای چسبنده بنام اینتگرین است که امبریو را به رحم می‌چسباند. مطالعات نشان داده است که در برخی از زنان اندومتر نمی‌تواند بخوبی اینتگرین ترشح کند و مانع رشد جنین می‌شود و پذیرش اندومتر را کم می‌کند. نمونه‌برداری اندومتر در یک روز خاص از سیکل فاعدگی در زنان نابارور بخصوص در افرادی که چند بار IVF ناموفق داشته‌اند، توصیه می‌شود.

سلام شیدجان! خوبی عزیزم؟

مهدیا نیلوفر و شید عزیزم... منم یه جاری دارم که یه پسر 10 ساله داره و همین روزا خدا بهش یه دختر هم میده... و دروغ گفتم اگه بگم حسودی نمیکنم...