واریکوسل شایعترین علت قابل اصلاح ناباروری در مردان میباشد. علت ایجاد ان اختلال در تخلیه وریدی یا نارسایی دریچههای وریدی بیضه است. نظریههای گوناگونی در مورد مکانیسم آسیب بیضهها وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: افزایش دمای بیضهها یا کاهش جریان خون و اکسیژن رسانی یا انتقال مواد و متابولیتهای کلیهها و غدد فوق کلیه به بیضهها و یا ترکیبی از اینها. واریکوسل میتواند باعث کاهش رشد بیضه و در نهایت کوچک شدن بیضه گردد. همچنین با اثر بر اسپرمها باعث کاهش حرکت و تعداد آنها و تغییر مورفولوژی (شکل ظاهری) آنها خواهد شد. واریکوسل به طور مستقیم اثری بر توانایی جنسی یا ایجاد انزال زودرس ندارد. در بیماری که با ناباروری و واریکوسل مراجعه مینماید علاوه بر معاینه و شرح حال باید حداقل دو یا سه آزمایش منی برای تصمیم گیری وجود داشته باشد. با توجه به حساسیت آزمایش باید در آزمایشگاهی انجام گردد که به طور تخصصی این آزمایش را انجام میدهند. معاینه باید با دست و ابتدا در حالت ایستاده و سپس در حالت خوابیده انجام گردد تا مشخص شود آیا با دراز کشیدن واریکوسل کاهش چشمگیر پیدا میکند یا نه که اگر نکرد سونوگرافی شکم و لگن برای بررسی بیشتر انجام گردد. در زمان معاینه ممکن است وریدها مانند واریس پا قابل مشاهده باشند یا مانند کیسه پر از کرم قابل لمس باشند یا بازور زدن قابل لمس شوند که این معیارها بیانگر شدت واریکوسل میباشد. در تشخیص واریکوسل معاینه بالینی حرف اول و آخر را میزند و سونوگرافی برای مواردی به کار میرود که معاینه مشکل باشد مانند بیماران بسیار چاق یا موارد خفیف. البته از سونوگرافی داپلر یا رنگی میتوان برای تأیید عود (برگشت خون به سمت بیضهها) پس از عمل کمک گرفت.