🔺با وجود تأکید چندینساله مسئولان، تهران هنوز مجهز به سامانه هشدار پیشهنگام زلزله نشده است
از هشدار صوتی زلزله تهران چه خبر؟
🔹محمد باقرزاده: حادثهای مخوف که سالها درباره احتمال ویرانگری بیسابقهاش هشدار داده میشود، اواخر هفته پیش و در شب جمعه بخشی از توان مرگبار خود را به رخ ساکنان تهران کشاند. این زمینلرزه 5.1ریشتری اگرچه آن زلزله خطرناک و ویرانگر نبوده است؛ اما بهخوبی اهمیت آمادگی برای مقابله با این زلزله را بار دیگر هشدار داد. از آخرین زمینلرزه بزرگ تهران ۱۹۰ سال میگذرد و این در حالی است که به طور متوسط هر ۱۵۸ سال یکی از گسلهای این منطقه طغیان کرده و زمین را لرزانده و همین اعداد از رویداد مخوف قریبالوقوع حکایت دارد.
🔹 کارشناسان تخمین میزنند که این زمینلرزه جان حدود یکونیم میلیون تهرانی را خواهد گرفت که ۲۰ درصد این مرگ دستهجمعی در دو ساعت اول خواهد بود و پس از آن خفگی بر اثر گردوخاک، فشار به قفسه سینه، کمبود آب بدن، گندخونی و... تا سه روز صد هزار جسد زیر آوار تهران به جای میگذارد. گاز، برق، آب و تلفن قطع میشود، دسترسی به بافت فرسوده و کوچههای تنگ مناطق جنوبی و مرکزی وجود نخواهد داشت؛ اما این روایتهای ترسناک و دلهرهآور بیش از هر چیز لزوم آمادگی در برابر زلزله قریبالوقوع را هشدار میدهد که یک بخش آن و به گفته مسئولان حوزه شهری، سامانه هشدار پیشهنگام یا هشدار صوتی زلزله است که میتوان چند تا چندده ثانیه پیش از وقوع، درباره زلزله هشدار داد؛ زمانی طلایی که میتواند خسارات جانی را تا حد بالایی کاهش دهد. پیشازاین رئیس شورای شهر تهران، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و چندین مسئول دیگر از راهاندازی این سامانه در تهران خبر دادند که البته تاکنون محقق نشده است.
🔹سامانه هشدار پیشهنگام زمینلرزه، سامانهای برای اطلاعرسانی سریع زمینلرزههای بزرگ قریبالوقوع است که درحالحاضر تنها فناوری دارای قابلیت پیشبینی زمینلرزه در لحظاتی پیش از وقوع آن است. دستکم حدود یک دهه است که مسئولان از تلاش برای ایجاد چنین سامانهای در تهران خبر میدهند و گامهایی هم برداشته شد؛ اما هنوز به مرحله عمل نرسیده است. «مهدی زارع»، استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی، درباره این سامانه و نحوه عملکردش به «شرق» میگوید: «سامانه هشدار پیشهنگام زلزله معمولا دو حالت محلی و ناحیهای دارد. هشدار در محل مانند استفاده از این سامانه برای قطار در حال حرکت یا مثلا ایستگاه گاز. با حدود ۲۰ لرزهنگار میتوان هشدار ناحیهای درست کرد که اگر زلزلهای در بیرون تهران رخ دهد، این هشدار را دستکم برای بخشهای حساس یا مدیریتی فرستاد». او درباره وضعیت تهران در این زمینه میگوید: «حدود 10 سال است که طرح سامانه هشدار پیشهنگام زلزله در شهردار تهران و سازمان پیشگیری و مدیریت بحران دنبال شده است؛
🔹مدتی این طرح را با ژاپنیها دنبال میکردند و الان طراحیاش را متخصصان داخلی انجام دادند». این استاد زلزلهشناسی درباره وضعیت کنونی این طرح و سامانه هشدار در تهران هم میگوید: «برقراری این سامانه فقط با خرید لرزهنگار محقق نمیشود؛ لرزهنگار عضو مهمی از این سامانه است؛ اما باید سیستمی طراحی شود که شامل مرکز پردازش داده، مرکز تشخیص هشدار، اعلام هشدار و... باشد که با هم در ارتباط باشند.
🔹پس از هر زلزله تهران، موضوع آمادگی این شهر برای مقابله و راههای کاهش خسارات به سخنرانیهای مسئولان و اخبار رسانه کشیده میشود؛ اما با گذشت زمان این اخبار هم معمولا کاهش پیدا میکند. زمینلرزه سال ۹۶ تهران هم یکی از این نقاط عطف بود که چند روز پس از وقوع آن رئیس شورای شهر در یک برنامه تلویزیونی از تلاش برای ایجاد یک سیستم هشدار صوتی خبر داد. «محسن هاشمی» در آن گفتوگوی سال ۹۶ با تأکید بر لزوم آمادگی برای هر زلزله احتمالی، از طرح اجرای سیستمی صوتی خبر داد كه میتواند 10 تا 15 ثانیه پیش از وقوع زلزله و با تكانهای اولیه، به مردم هشدار دهد. او در توضیح این سیستم گفته بود: «اكنون در دنیا میشود زلزله را تقریبا 10 تا 15 ثانیه قبل از وقوع به مردم گزارش داد. قرار بوده است كه در تهران سیستمی اجرا شود كه بر مبنای آن، در همه محلههای تهران بوقهایی با صدای بلند نصب شود و زلزله را به مردم اطلاع دهد.