دادههای تحقیق حاضر نتیجۀ پژوهشهای انسانشناختی و مبتنی بر کار میدانی (تکنیک مصاحبۀ عمیق و مشاهده) و اسنادی و کتابخانهای است؛
برای گردآوری این دادهها از همۀ روشهای تحقیق میدانی، اسنادی و کتابخانهای بهره گرفته شده است.
باور غلط وجود الهه مرگ در زمان تولد نوزاد/ آل یا جن زاییده توهمات ناشی از زایمان است.
باور به وجود آل و جن تفکر و باور فرهنگی نادرستی است که دربرخی نقاط دور دست و محروم کشور که به خدمات بهداشتی و درمانی دسترسی نداشتند به عنوان آسیبی برای زنان زائو رواج داشته است.
زنان تازه زایمان کرده بر اثر خونریزی دچار بیقراری، تب و توهم وجود فرد دیگری در اتاق خود، میشوند و افراد عامی این حالت را به آل زدگی یا جن زدگی و وجود جن تعبیر میکنند؛
خانم باردار با این مشخصات درمدت کوتاهی به دلیل خونریزی فوت میکرد.
آمبولی ریه و پارگی رحم علل مرگ مادران باردار در گذشته با اشاره به اینکه آمبولی ریه و پارگی رحم در اکثر این موارد دلیل وجود این حالات در زائو بوده است:
بر اثر این دو عارضه مادر دچار بیقراری، توهم، تنگی نفس و درصورت عدم مراجعه به پزشک موجب مرگ میشود.
در حال حاضر اگر فاکتور و یا عاملی برای آمبولی ریه درمادر باردار مانند چاقی و کم تحرکی، مشکلات انعقادی و پارگی رحم وجود داشته باشد با مصرف دارو و مراقبتهای بهداشتی مادر و نوزاد ازمرگ در امان هستند.
اکنون نیز دربرخی نقاط دور افتاده کشور که اعتقادی به زایمان در بیمارستان ندارند و قابله زایمان را درخانه انجام انجام میدهد شاهد رواج باور وجود آل و مرگ و میرمادران باردار هستیم.
اما این خرافات از کجا آمده است؟
در زمانهای قدیم شاید از نیم قرن پیش که مشکلات بهداشتی و بیماری در ایران زیادبوده است مادر در اواخر بارداری یا پس از زایمان دچار توهماتی میشده که هنوز نیز این توهمات در بسیاری از زنان باردار دیده میشود.
این توهمات امروزه در دسته بیماری سایکوز پس از زایمان جا میگیرد که حتی احتمال خودکشی مادر نیز در آن وجود دارد.
اما درقدیم چون چنین علمی درباره اینگونه افسردگیها یا بیماریهای پس از زایمان وجود نداشته است و گاهی توهمات زائو باعث تولید چنین خرافاتی میشده است.
سایکوز پس از زایمان چیست؟
سایکوز پس از زایمان یا هذیان، بصورت افکار خودکشی وبچه کشی در مادران تشخیص داده میشود.
زایمان یک دوره پر استرس برای زنان است که گاهی منجر به بیماریهای افسردگی میشود.
به همین دلیل در درمان سایکوز پس از زایمان معمولا از داروهای ضد افسردگی یا داروهای قویتر استفاده میشود.
البته در صورتی که زن باردار نباشد یا مادر شیره نباشد.
در گذشته زایمان زنان در خانه ها و توسط زنانی محلی به نام «ماما» انجام میشد
در این زمان نه از مواد ضدعفونی کننده خبری بود، نه از اتاق و وسایل بهداشتی و استریل.
به همین دلیل بیشتر زنان پس از زایمان دچار تبی به نام «تب نفاس» میشدند.
امروزه اگر زنی بعد از وضع حمل دچار تب شود، بلافاصله مورد آزمایش و تحت درمان آنتی بیوتیک قرار میگیرد، اما در گذشته تعداد زنانی که از این تب جان سالم به در میبردند بسیار اندک بود.
تب بالا، سرخی صورت، هذیان گویی، خونریزی شدید و درنهایت مرگ مادر و در مواردی آلوده شدن نوزاد به عفونت و مرگ او، از نظر افرادی که هیچ اطلاعی از علت علمی این وقایع نداشتند، به سادگی راه داستان سرایی و خرافه پردازی و تخیل و ساخت افسانه های وحشت آور را نه تنها هموار میکرد.
بلکه به مرور زمان خرافه تبدیل به باوری واقعی و قابل تأمل میشد، تا آنجایی که حتی گروهی ادعای رویت و صحبت و معاشرت با آن شخصیت افسانه ای را میکردند.