مروری بر کتاب من خوبم، تو خوبی
دکتر «توماس هریس» روانشناس معروف کتاب «من خوبم، تو خوبی»که شاید آن را با ترجمهی معروف «وضعیت آخر» بشناسیم، بر اساس تئوری تحلیل رفتار متقابل این کتاب را در 13 فصل نوشته است. او با این کتاب توانسته است بیماران زیادی را در سراسر جهان معالجه کند. توماس هریس با به کارگیری شیوههای نوین رواندرمانی تجربیات خود را به زبانی ساده و بدون تکلف در اختیار عموم قرار میدهد تا همه بتوانند از مطالب کتاب در جهت زندگی سالم استفاده کنند.
فصل اول کتاب با عنوان «فروید، پنفیلد و برن» نظریههای مختلفی که در توضیح رفتار انسان بیان شدهاند را بررسی میکند؛ یعنی از طبیعت چندگانهی انسان که در گذشته به آن به شکل دو نیروی متضاد درونی نگاه میشد،صحبت میکند. اما «زیگموند فروید» نظریهپرداز معروف قرن 20، نظریههای اساسی داد که بر مبنای آنها گفت که انسان موجوی چند وجهی است و در ناخودآگاه او نیروهای متخاصمی وجود دارند که همیشه با هم در جنگند. از نظر فروید مجموعه مولفههایی در شخصیت وجود دارند که در کنار هم رفتار انسان را شکل میدهند.
در ادامه، کتاب بر پایهی پژوهش، تجربیات و آزمایشهای دانشمند برجسته دکتر «پنفیلد» میگوید که «هر چیزی در معرض آگاهی ضمیر خودآگاه ما قرار گیرد با جزئیات در مغز ثبت و ذخیره شده و قابلیت آن را دارد که در زمان حال بازخوانی شود» نتیجهگیریهای پنفیلد از آزمایشات مختلف بر روی مغز نشان داد که مغز انسان میتواند مثل یک دوربین عمل کند و تجربیات و رویدادها را مثل یک فیلم ضبط کند. رویدادهایی که همیشه در ذهن ما وجود دارند که شاید نتوان همیشه آنها را آگاهانه به یاد آورد اما ممکن است اتفاق یا رویدادی ناآگاهانه احساسات را فعال کند. مثل بوی عطری که ممکن است ناگهان ما را به یاد خاطرهای تلخ یا شیرین بیندازد.
دکتر «اریک برن» روانشناس معروف کانادایی با توجه به نظریات فروید و پنفیلد و افراد دیگر مفهوم تحلیل رفتار متقابل را توسعه داد، اریک برن موضوع مهم «تحلیل رفتار متقابل» را در سطح روانشناسی فردی و اجتماعی بیان میکند؛ او طبق تعریف روان و شخصیت، افراد را در سه دسته تقسیم میکند: کودک. بالغ و والد. مشاهدات مستمر این فرضیه را تایید میکنند که در همهی افراد هر سه حالت وجود دارد.
کودک و والد مجموعهای از خاطرات، تجربیات و رویدادهای دنیای خارج و درون ماست که در مغز ما حفظ و ضبط شدهاند. عمدهترین آنها رویدادها و خاطراتی هستند که در طی پنج سالهی اول زندگی اتفاق افتادهاند.
حالت بعدی«بالغ» است که در همهی افراد وجود دارد و با دو جنبهی دیگر متفاوت است. در حدود ده ماهگی، کودک کمکم از طریق جنبهی بالغ میتواند آنچه بر سر راهش قرار میگیرد را تجربه کند. در واقع او در این سن فرق بین زندگی را آنطور که از بیرون به او یاد داده بودند (یعنی والد) و آنطور که خودش تجربه کرده است (یعنی کودک) به مرحلهی کشف و استنباط یعنی بالغ میرساند. بالغ برای کودک مفهومی است براساس دادههای جمعآوری و پردازش شده. بالغ در سالهای اولیه شکننده و نوپاست و به راحتی با ترسهای کودک متزلزل میشود.
نویسندهی کتاب با ارائهی توضیح مفصل از این مفاهیم به خوانندهی خود کمک میکند تا بداند هر رفتاری که از او سر میزند از کدام یک از این سه بخش کودک، والد و بالغ ناشی میشود. توماس هریس در این کتاب با مثالهای ساده و ملموس رفتارهای عادی افراد را طبق این سه جنبه تحلیل میکند و برای مخاطب خود بستری فراهم میکند تا آگاهانه و درست در مسیر شناخت و اصلاح رفتار خودش قرار بگیرد.