نی‌نی سایت: غزاله زمانی، کارشناس تغذیه/ چاقی در کودکان به معنای داشتن چربی بدن بیش از حد است که با اضافه وزن متفاوت است. چاقی دوران کودکی یک بیماری جدی پزشکی است که کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این زمانی است که وزن کودک با توجه به سن او بالاتر از مقدار نرمال باشد. چاقی در کودکان از این نظر مهم است که در بزرگسالی فرد را به بیماری‌های دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا گرفتار کرده و در کودکی می‌تواند باعث افسردگی و اعتماد به نفس پایین کودک شود.
افراد هر چه در کودکی چاق‌تر باشند در بزرگسالی بیشتر چاق می‌مانند، عده‌ای از متخصصان نشان داده‌اند که افزایش تعداد سلول‌های چربی بدن انسان فقط در دوره کودکی و قبل از جوانی اتفاق می‌افتد؛ پس افراط در مصرف غذا در دوره کودکی منجر به افزایش تعداد سلول‌ها و مستعد کردن کودک برای ابتلا به چاقی در سن بالاتر می‌شود.
علل چاقی در کودکان
ژنتیک، عادات و سبک زندگی و یا ترکیبی از هر دو سبب چاقی در کودکان می‌شود. در برخی موارد مشکلات غدد درون‌ریز و متابولیسم، سندروم‌های ژنتیکی و داروها می‌تواند سبب اضافه وزن بیش از حد شود. چاقی در کودکان به علت افزایش مصرف غذا و کاهش مصرف انرژی به وجود می‌آید. بیشتر غذاهایی که کودکان امروز می‌خورند از غذاهای آماده و با چربی بالاست و زندگی نسل کنونی هم کم‌تحرک است و بچه‌ها زمان زیادی را صرف بازی با دستگاه‌های الکترونیکی و کامپیوتر یا تماشای تلویزیون می‌کنند.
تشخیص اضافه‌وزن و چاقی در کودکان
یکی از متداول‌ترین روش‌های انتروپومتریکی تشخیص چاقی، شاخص توده بدن (BMI) است که ابتدا قد و وزن کودک اندازه‌گیری و شاخص توده بدن محاسبه می‌شود، سپس با توجه به سن کودک در داخل منحنی‌های رشد (NCHS) قرار داده شده و به روش زیر بررسی می‌گردد.
شاخص توده بدن کمتر از صدک پنج، کم‌وزنی و بین پنج تا 85 نرمال، از 85 تا 95 اضافه وزن و بالاتر از صدک 95 چاق در نظر گرفته می‌شود. قابل ذکر است که این شاخص برای اندازه‌گیری مستقیم چربی بدن مناسب نیست.
انرژی مورد نیاز کودک
میزان انرژی مورد نیاز برای کودکان 6 تا 9 ساله ، 90 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز، و در کودکان 10 تا 12 ساله، 57 تا 70 کیلوکالری به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز است.
درمان چاقی در کودکان
کودکان از یک سو در حال رشد بوده و نباید با به کارگیری روش‌های شتاب‌آلود و نامتعادل آن‌ها را به گرسنگی‌های پنهان و عدم دسترسی کافی به مواد مغذی مورد نیاز دچار کرد یا از سوی دیگر با دادن لقمه‌های اضافی و غذاهای فست‌فود، حاضری و پر چرب به کودکان در جهت چاقی کودک قدمی برداریم.
کودکانی که اضافه‌وزن دارند اغلب دارای مشکلات روانی و اجتماعی هستند که علاوه بر مشاوره تغذیه‌ای با روان‌درمانی می‌توان به آن‌ها کمک کرد. برای حل مشکل چاقی، کودک ابتدا باید رفتار درمانی شود و پس از آن افکار و احساسات او، بدن و رفتارش را نسبت به مواد غذایی تغییر داد. خانواده درمانی، یک روش درمان چاقی است که به کودکانی که تغذیه آن‌ها با مسائل عاطفی ارتباط دارد، کمک می‌کند. در این روش استراتژی برای کاهش درگیری، اختلال و استرس (که از عوامل تحریک در خوردن غذا هستند) در نظر گرفته می‌شود.
توصیه‌هایی برای جلوگیری از چاقی
- کودک شما باید روزانه حدود 60 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشد که می‌تواند در چندین مرحله در روز انجام شود.
- مطمئن شوید که فرزندتان هر روز صبحانه می‌خورد.
- غذاهای با کالری بالا و نوشابه را کمتر بخرید.
- میوه و سبزیجات بیشتری به کودک خود بدهید.
- از غذا به عنوان پاداش استفاده نکنید.
- حدالامکان فست‌فود کم‌تری بخورید.
- از مغزها و دانه‌ها به جای میان‌وعده‌های شیرین و پر کالری (شکلات، کیک، شیرینی) استفاده کنید.
- از شیر و لبنیات در برنامه غذایی کودک به مقدار مناسب استفاده کنید.
- در قبال تغذیه کودک خونسرد باشید و از به کارگیری زور و اجبار در غذا دادن به کودک خودداری کنید.
