بستگی به بیماری و نوعش داره. سوالتون خیلی کُلیه.
اگه بخوام خلاصه بگم و مثال بزنم، بیماری ژنتیکی میتونه وابسته به جنس باشه (اگه باشه وابسته به x یا y) یا وابسته به جنسیت نباشه. که بهش میگن اتوزومی.
حالا اگه اتوزومی باشه، بستگی به نوع بیماری داره که غالبه یا مغلوب. یعنی اگه بیماری اتوزومی غالب باشه، یک ژن از دو ژن هم کافیه تا فرد مبتلا بشه.توی این موردا دیگه ناقل وجود نداره.چون فرد یا حتما بیماره یا سالمه. اگه اتوزومی مغلوب باشه، یعنی حتما هر دو ژنش باید معیوب باشه تا فرد بیمار بشه. اینجا اگه پدر یا مادر ژن نهفته ی اون بیماری رو داشته باشن، اون پدر یا مادر ناقل، ۵۰ درصد امکان داره اینو به نسل بعد منتقل کنن.یعنی ممکنه که والد، اون ژن سالمه رو به بچش منتقل کرده باشه. اما توی این نوع بیماری یعنی اتوزومی مغلوب، اگه فرزند به بیماری مبتلا شد، یعنی هم پدر و هم مادر ژن نهفته ی اون بیماری رو داشتن.مثل بیماری زالی.(که موی سفید دارن).
حالا میریم سراغ بیماری وابسته به جنسیت. خانم ها دو تا کروموزوم x دارن.آقایون یک کروموزوم x و یک کروموزوم y.
حالا اگه بیماری وابسته به x باشه، میتونه غالب یا مغلوب باشه.
دخترا یه ژن x رو از مادر میگیرن و یک ژن x رو از پدرشون. اگه بیماری غالب باشه یعنی فقط یک ژن x کافیه که فرد بیمار بشه. پس اگه پدر بیمار باشه، صد درصد دخترش هم بیماره. اما اگه مادر بیمار باشه،امکانش هست ژن سالم رو هم داشته تا بخواد به دخترش منتقل کنه.تو این مورد، اگه دختر بیمار نشد یعنی ژن معیوب هم نداره و کاملا سالمه.
حالا اگه بیماری وابسته به x مغلوب باشه:
یعنی توی دخترا هردو ژن باید معیوب باشه تا بیمار بشن. یعنی هم پدر و هم مادر این ژن رو(گرچه مادر میتونه ژن نهفته رو داشته باشه درحالیکه سالمه،اما پدر قطعا بیماره) انتقال دادن. اما اگه پسر بیمار شد، یعنی حتما اون ژن معیوب رو از مادرش گرفته. چون پسرا کروموزوم x رو از مادر میگیرن و y رو از پدر. و هیچ x ای رو از پدر نمیگیرن. یعنی اگه پدر مبتلا به بیماری وابسته به x باشه(مثل همین لب شکری) پسر مبتلا نمیشه. آقایون نمیتونن ناقل بیماری های وابسته به x باشن.یا حتما بیمارن یا سالمن.چون فقط یه ژن x دارن و هرچی که باشه آشکار میشه. بحث نهفتگی ژن وقتی پیش میاد که فرد از اون ژن دو تا تو بدن داشته باشه.(مثلا دو تا x) اگه بیماری غالب باشه که گفتم نهفته نمیمونه.ولی اگه بیماری مغلوب باشه، یعنی اگه یک ژن سالم و یک ژن معیوب داشته باشه، بخاطر اون ژن سالمش، فرد سالمه. اما احتمالش ۵۰ ۵۰ هست که به نسل بعدی انتقال بده یا نه.ممکنه نسل های بعدش این ژن نهفته رو ازش گرفته باشن و اگه بالفرض با مردی دارای این ژن معیوب ازدواج کنن، چون دو طرف ژن معیوب این بیماری رو به بچه منتقل کردن، بچه بیمار بشه. چه بسا اون زوج تا نسل ها قبلشون اون بیماری رو نداشتن.
یه دسته دیگه هم بیماری های وابسته به y هست. یعنی از کروموزوم y منتقل میشه. ما خانما چون y نداریم مبتلا نمیشیم.ولی اگه پدر داشته باشه به پسر منتقل میشه.(نهفتگی هم وجود نداره.یا بیمار یا سالم)
حالا شما باید ببینید اون بیماری جزو کدوم دسته از موردهای بالا میشه تا طبق اون بگیم ممکنه ناقل محسوب بشن یا نه.