دعا در قرآن و روايات معصومین علیهم السلام:
بيان حاجت و اظهار گدايی- و اعلام اين معنا كه ای مهربانترين مهربانان، من جز فقر چيزی نيستم و غير گدايی از پيشگاهت كاری نمیدانم و جز اشك و آه و اميد و دلگرمی سرمايه ای ندارم- مطلوب حضرت مولاست، و در حقيقت مطلوب اطاعت و فرمانبرداری از حضرت اوست؛ مگر نه اين است كه در قرآن مجيد فرمان به دعا داده و اجابت دعا را خود ضامن شده است
«أُدْعُوني أسْتَجِبْ لَكُمْ». غافر (40): 60.
مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم.
در آيه شريفه «اُدْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» بين دعا و اجابت، فاصله ای قرار نداده و استجابت را منوط به دعا نموده است.
منبع فيض بینهايت، دريای بی ساحل كرامت، فراهم آورنده فضای هدايت، نازل كننده سفره دانش و حكمت، حضرت ربّ العزّت در قرآن مجيد میفرمايد:
«قُل مَا يَعبَأُ بِكُم رَبّی لَولا دُعَاؤُكُم» فرقان (25): 77.
«ای پيامبر رحمت، به مردم» بگو: اگر دعای شما نباشد، پروردگارم هيچ اعتنا و نظری به شما نكند.
دعا، وسيله جلب اعتنای خدا و زمينه جذب رحمت الهی به سوی دعا كننده است.
اعتنا و نظری كه سفره شقاوت را از خيمه حيات انسان برمیچيند و مائده سعادت و خوشبختی را برای دعا كننده میگستراند.
انتظار هميشگی انسان از معبود و بزرگ خويش، آن است كه خواسته او را برآورده كند تا از اين طريق، ارتباطش قوّت يافته و نسبت به باور خود دلگرم شود.
خداوند حكيم و قادر متعال نيز اين خواسته طبيعی بندگان را به نحو احسن تدارك ديده، به گونه ای كه بين دعای بنده و اجابتِ خواسته او هيچ فاصله ای قرار نداده.
محبوب محبان، معشوق عاشقان، انيس ذاكران، جليس شاكران، ياور بندگان، تكيه گاه صاحبدلان، در قرآن مجيد میفرمايد:
«وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ» بقره (2): 186.
هنگامی كه بندگانم درباره من از تو سؤال كنند، [پاسخش اين است ] كه من يقيناً نزديكم، دعای دعا كننده را چون مرا بخواند مستجاب میكنم.
خدای مهربان در این آیه به انسان میآموزد كه با تمام شوق به درگاه من روی آور و با دست طلب به درگاه من بكوب و جز به دريای فضل و رحمت من دل مبَند.
خداوند مهربان به نزديك بودن خويش با بنده اش تصريح كرده و علاوه بر آن، در بيان نحوه اجابت دعای بنده خويش، هيچ فاصله ای بين «أُجِيبُ» و «إِذَا دَعَانِ» قرار نداده است.
دعا، محبوب خدا و معشوق سالكان، نور چشم عارفان، راز و نياز مشتاقان، چراغ شبِ دردمندان، تكيه گاه مستمندان، و نور قلب نيازمندان است.
آری، جز خدا هيچكس به بندگان نزديك نيست. او نزديكی است كه انسان را به وجود آورده، و او را در رحم مادر پرورش داده، و از رحم مادر به دنيا انتقال داده، و در دنيا، سفره مادی و معنوي اش را برای اين مهمان با كرامت گسترده،
و انبيا را برای هدايت او به سعادت دنيا و آخرت برانگيخته، و نعمت بی نظيری چون قرآن و امامان معصوم عليهم السلام را برای او قرار داده،
و درد تشنگیش را با آب زلال و صاف درمان میكند و رنج گرسنگیش را با غذای مناسب و گوارا برطرف میسازد.
بيماریهايش را به درمان میرساند. تنهاييش را با زن و فرزند و دوستان و ياران جبران میكند. برهنگی اش را با انواع لباسها میپوشاند. محبّتش را در دلها مینهد. مشكلاتش را هرچند شديد و سخت باشد میگشايد. سلامتش را تداوم میبخشد. به ارزش و اعتبار و آبرويش می افزايد و اين همه را جز خدا چه كسی میتواند برای او فراهم آورد و چه كسی چون خدا به تمام احوالات و نيازمندیها و حاجات او آگاهی دارد؟
آری، او از همه به انسان نزديكتر است. تا جايی كه در قرآن مجيد فرموده:
«وَلَقَد خَلَقنَا الإِنسانَ وَنَعلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفسُهُ وَنَحنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِن حَبلِ الْوَريدِ» ق (50): 16.
هر آينه انسان را به وجود آورديم و آنچه را نَفْس او به آن وسوسه میكند میدانيم و ما از رگ گردن به او نزديكتريم.
منبع: شرح دعای کمیل علامه حسین انصاریان.