5- رُومَانَ الفَتَّانِ الْقُبُور
فرشته دگرگون کننده قبرها
فتّان، از «فِتَن» به معناى عذاب و در حقيقت «فتّان» اسم جنس براى فرشته عذاب است. برخى گفته‌اند: «فتّان» از «فتنه» به معناى امتحان و آزمايش است.
رومان فرشته ای است که قبل از نکیر و منکر بر میت وارد می شود.
** میت به او می گوید: تو كيستى؟
* رومان می گوید: فرشته‌اى كه خداوند به همه خلق گمارده است، تا پس از مرگ آن‌ها را بياگاهانم، و در پيشگاه خداوند كارهايى را كه انجام داده‌اند بنويسند. سپس میت را كشيده و نشانده و می گوید:
*رومان: آنچه انجام داده‌اى بنويس!
**میت: من درخاطر ندارم.
*رومان: آيا سخن پروردگارت را نشنيده‌اى كه فرمود: "خداوند اعمالشان را شماره كرده است و حال آنكه خود از ياد برده‌اند.(مجادله آیه 6) "
*رومان می گوید: من به یاد دارم پس می گویم و تو بنویس.
** میت: كاغذ از كجا بیاورم؟
گوشه ای از كفن را پاره می کند، ناگاه به صورت كاغذ در می آید.
*رومان می گوید: اين برگه توست!
** میت: قلم از كجا؟
* رومان: انگشت سبّابه‌ات!
** میت: مركّب از كجا؟
*رومان: آب دهانت.
سپس بازگو می کند آن چه را میت انجام داده است؛ همچنان كه خداى تعالى فرمود: [آن گاه كه نامه اعمال در ميان نهاده شود] گويند: اى واى بر ما، اين چه نامه‌اى است كه هيچ [گفتار و كردار] كوچك و بزرگى را فرونگذاشته مگر آن را در شمار آورده است و هر چه كرده‌اند پيش رو بيابند و پروردگار تو به هيچ كس ستم نكند. (کهف آیه 49)
میت ابتدا اعمال خوب خویش را می نویسد بعد نوبت اعمال بد می رسد، خجالت می کشد بنویسد.
*رومان می گوید: ای خطاکار! در دنیا وقتی آن اعمال زشت و قبیح را انجام می دادی از خدا شرم ننمودی و اما اکنون شرمگین هستی؟!
رومان گرز را بر می دارد تا او را بزند.
**میت می گوید: مهلت بده تا بنویسم.سپس میت همه گناهان و خطاهایش را هم می نویسد.
*رومان می گوید: حال مهر کن.
** میت: مهر ندارم؟
*رومان می گوید: با انگشتت مهر کن سپس به گردنت بیافکن و تا روز قیامت این اعمالت بر گردنت خواهد ماند.
** میت می گوید: اعمالم چنان گرانبار است كه گويى همه كوه‌هاى دنيا را در پيچيده به گردنم آويخته اند.
** میت به رومان می گوید: چرا با من چنين مى‌كنى؟
* رومان می گوید: آيا نشنيدى سخن پروردگارت را:
وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَاباً يَلْقَاهُ مَنشُوراً اقْرَأْ كِتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيباً.
و كردار هر انسانى را در گردنش بسته‌ايم و روز رستاخيز براى او نوشته‌اى بيرون آوريم كه آن را گشوده بيند؛ [گوييم:] نامه ات را بخوان امروز تو برای حسابرسى خود بسنده‌اى. (اسرا، آيات 13 و 14)
در هر صورت رومان الفتان القبور قبل از نکیر و منکر، صاحبان قبر را برای امتحان و آزمایش طلب می‌کند. وارد قبر مى‌شود تا مردگان را كه در گور خفته‌اند مَحَك زند و ايمان و اعتقاد آنان را بيازمايد. بعد از شناسایی، او پیش نکیر و منکر می رود و گزارش می دهد تا نکیر و منکر با توجه به اعمال او با صورت نیکو یا زشت بر میت وارد شوند.
