دكتر رضا ضیایی، متخصص ارتوپد، درباره پوكی استخوان، توصیه‌هایی برای مخاطبان نی‌نی‌سایت دارد، توصیه‌هایی كه با به كار گرفتن آنها می‌توانیم سالم‌تر زندگی كنیم.
زنان بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند
این بیماری در زنان بیشتر از مردان است و آنها مخصوصا در دوران یائسگی و پس از آن، در معرض ابتلا به پوكی استخوان و شكستگی استخوانی قرار می‌گیرند، به وی‍‍ژه افرادی كه تغذیه صحیح یا فعالیت بدنی كافی نداشته باشند. این شكستگی استخوانی هم بیشتر در قسمت لگن اتفاق میافتد و شكستگی‌های لگنی را می‌توان یكی از وخیم‌ترین این شكستگی‌ها دانست كه ترمیم آن هم سخت‌تر است.
نیمی از زنان ایرانی مبتلا هستند
شاید بتوان گفت نیمی از زنان ایرانی دچار پوكی استخوان هستند و از آن آگاه نیستند، این موضوع هم به این دلیل است كه زنان كشورمان در معرض آفتاب برای جذب ویتامین D قرار نمی‌گیرند اما در كشورهای ساحلی نور آفتاب به بدن خانم‌ها بیشتر می‌رسد و در نتیجه كمتر دچار پوكی استخوان می‌شوند. با توجه به این موضوع، لازم است زنان كشورمان دریافت ویتامین D از طریق تغذیه یا مكمل‌ها و داروها را جدی بگیرند. به طور مشخص نمی‌توان برای همه افراد نسخه واحدی پیچید که چه مقدار باید مکمل‌ها را دریافت کنند، این موضوع نیاز به آزمایش دارد تا مشخص شود هر شخص بسته به شرایطی که در آن زندگی می‌کند، پرهیزها و دستورهای غذایی و نیازهای بدنش بر اساس آن، باید چه مقداری از قرص‌ها یا آمپول‌های ویتامین را دریافت کند.استروژن علت اصلی پوکی استخوان
علت ابتلای بیشتر زنان نسبت به مردان به پوكی استخوان کمبود استروژن بعد از یائسگی است که باعث کاهش حجم مواد معدنی در استخوان می‌شود. استروژن از سرعت روند تجزیه استخوان‌ها می‌کاهد و از دست دادن آن در دوره یائسگی، منجر به تحلیل استخوان‌ها می‌شود بنابراین یکی از روش‌های درمانی که در نظر گرفته می‌شود استروژن درمانی است. این روش می‌تواند روند پوکی استخوان را کُند سازد اما باید دقت کرد که این کار هم لازم است با مشورت پزشک باشد چون در بعضی اشخاص، عوارض جانبی زیادی دارد. ممکن است این سوال پیش بیاید که اگر در زنان، یائسگی و کمبود استروژن به پوکی استخوان منجر می‌شود، علت ابتلا در مردان چیست؟ در مردان، کاهش میزان تستوسترون در اثر بالا رفتن سن و تغییراتی که در بدن اتفاق میافتد، عامل پوکی استخوان است که انجام تست‌ها می‌تواند نشان دهد آیا میزان تستوسترون در بدن فرد پایین است یا خیر.
آزمایش پوکی استخوان چیست؟
پوكی استخوان، علامت مشخصی ندارد و راهی كه برای شناسایی زودهنگام آن وجود دارد این است كه افراد، آزمایش‌های لازم را انجام بدهند، مخصوصا زنانی كه در سنین یائسگی قرار می‌گیرند و این بیماری در اعضای خانواده آنها وجود داشته است، تغذیه نامناسب و سبک زندگی ناسالمی دارند، وزنشان پایین است و تحرک کافی ندارند.درست است که پوکی استخوان معمولا در سنین بالاتر و همانطور که اشاره شد هنگام سالمندی و در زنان، همراه با یائسگی اتفاق میافتد، اما خوب است افراد بعد از 40 سالگی هر دو یا چند سال یك بار آزمایش سنجش تراكم استخوان را انجام دهند تا در جریان میزان استحكام استخوان‌هایشان قرار بگیرند نه این كه ناگهان در سنین بالاتر، با یك شكستگی به این موضوع پی ببرند که دیگر کار از کار گذشته باشد.
آزمایش اندازه‌گیری تراکم استخوان یا به عبارتی سنجش میزان مواد معدنی (کلسیم) تراكم پایین استخوان را نشان می‌دهد. روش متداول برای سنجش تراکم استخوان، ارزیابی کیفیت استخوان به کمک اشعه X و شامل تاباندن این اشعه به استخوان است. این ارزیابی تراکم استخوان معمولا در قسمت ستون فقرات یا سر استخوان ران انجام می‌شود چراکه در این دو قسمت بیشترین احتمال شکستگی ناشی از پوکی استخوان وجود دارد.
هر دردی، پوكی استخوان نیست
در حالی كه بسیاری از افراد، دردهای استخوانی‌شان را به پوكی استخوان نسبت می‌دهند، این موضوع درست نیست. پوكی استخوان دلیل دردهای استخوانی نیست بلكه بیشتر این دردها به آرتروز برمی‌گردد، این بیماری درواقع درد خاصی ندارد هرچند كه ممكن است در بعضی افراد دردهای خفیفی دیده شود اما به طور كلی، پوکی استخوان، با آزمایش یا با شكستگی استخوان است كه خودش را نشان می‌دهد نه این که درد، نشانه‌ای از این بیماری باشد.
درمان دارد یا ندارد؟
موضوع دیگر این است كه درمان پوكی استخوان، بستگی به شدت این بیماری دارد و این كه بیمار در چه مرحله‌ای به این عارضه پی برده باشد. در مراحل اولیه، استفاده از مكمل‌ها كافی است ولی در مراحل شدیدتر، به تجویز پزشك، داروهای تخصصی‌تر باید تجویز شود. بر اساس نتیجه تست تراکم استخوان می‌توان تصمیم گرفت که استفاده از دارو برای پیشگیری لازم است یا نه و این که چه میزان از چه دارویی را باید مصرف کرد. بنابراین با كمك گرفتن از پزشك، می‌توان از سوءتغذیه و مواردی كه به جذب كمتر كلسیم منجر می‌شود پیشگیری كرد. باید به یاد داشته باشیم مصرف خودسرانه مکمل‌ها می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد.بهترین زمان مصرف مکمل کلسیم هم در طول روز و همراه غذاست. در طول شب به دلیل کم‌تحرکی فرد جذب کلسیم به‌وسیله کلیه بیشتر می‌شود و احتمال ابتلا به سنگ کلیه افزایش می‌یابد، به همین دلیل بهتر است در طول روز كه بدن در حال فعالیت است و احتمال رسوب كلسیم در کلیه کاهش پیدا می‌کند، آن را مصرف كرد. فراموش نكنید همراه مکمل‌ها حتما لیوان آب کافی بنوشید و از خوردن چای همراه یا بلافاصله بعد از مصرف مكمل‌ها پرهیز كنید.
