نی‌نی سایت: فریده مهتی‌پور، متخصص پوست، مو و زیبایی/ این روزها در مدارس و مهدکودک‌ها صحبت از شپش است؛ دانش‌آموزان، والدین، مسوولان مدرسه یک طرف معادله هستند و این انگل موذی در طرف دیگر. همه از این بلا گریزانند و نمی‌خواهند سرشان آلوده باشد و ترسی به جانشان افتاده که دیگر شپش و غیرشپش را درست از هم تمییز نمی‌دهند.
فقط ما شپشی نیستیم!
با اینکه بعضی از مردم به ویژه سالمندان با قیافه و ظاهر بالینی این بیماری آشنا هستند ولی اغلب مردم ما فقط اسم این انگل را شنیده‌اند و تصور اینکه چنین آلودگی‌هایی در جامعه و به ویژه در خودشان یا فرزندان‌شان وجود داشته باشد، برای بسیاری از مردم مشکل و بغرنج است. در اغلب موارد وقتی مادران با این تشخیص در کودک خود مواجه می‌شوند بسیار ناراحت و متعجب می‌شوند در حالی که واقعیت این است که این عفونت انگلی نه تنها در همه جوامع وجود دارد بلکه متاسفانه جزو آلودگی‌های شایع و رایج نیز هست. شیوع انگل شپش فقط مختص جامعه یا کشور ما نبوده و در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز دیده می‌شود. مقالات و پژوهش‌های محققان طی 50سال اخیر حاکی از گزارش آلودگی 40درصدی در کشوری مانند انگلستان است. هر چند با تمهیدات بهداشتی آلودگی این انگل در همه جوامع رو به کاهش است ولی همچنان جزو آلودگی‌های مهم و رایج بوده و آشنایی با آن خالی از فایده نیست. البته این آمارها با توجه به نحوه مطالعه، گروه سنی مورد مطالعه، بررسی مناطق شهری و روستایی طبعا نتایج متفاوتی دارد ولی گفته می‌شود در هر جایی که تراکم جمعیتی بیشتر و رعایت مسائل بهداشتی کمتر باشد با احتمال بیشتری انگل شپش رشد و نمو و تکثیر پیدا می‌کند
چه کسی و کجا شپش می‌گیرد؟
در مورد شپش سر که ما در ایران بیشتر با آن مواجه هستیم، اغلب کودکان سن 3 تا 11 سال به ویژه دختربچه‌ها را درگیر می‌کند. پس کودکان دبستانی بیشترین گروه را شامل می شود. اینکه آیا موی بلند دختران در این موضوع موثر است یا نه، ثابت نشده است. ولی به هر حال آنچه مسلم است تماس مستقیم فرد آلوده مهم‌ترین راه انتقال انگل بوده و علاوه بر این احتمال انتقال از لوازم شخصی و لباس‌های فرد آلوده نیز مطرح است. بنابراین شستشو و جداسازی لوازم شخصی در این بیماری لازم است ولیکن سمپاشی منزل ضرورتی ندارد. بهداشت ضعیف و شلوغی و تراکم جمعیت و حضور در مکان‌هایی مثل مهدکودک و کودکستان، دبستان، سربازخانه‌ها و اجتماعاتی از این دست می‌تواند ریسک آلودگی را بسیار بالاتر ببرد. در بعضی از بیماران که بهداشت خوبی دارند ممکن است شما انگل زنده را مشاهده نکنید و فقط با مقداری تخم انگل در سطح موها مواجه شوید ولی مواردی هم بوده‌اند که به علت عدم رعایت بهداشت و استحمام کافی عفونت در ناحیه همراه با ترشح چرکی باعث گلوله‌شدن چرک و موی درهم تنیده می‌شود که در لابلای موها قابل مشاهده است و البته بستر مناسبی هم برای زندگی انگل زنده فراهم می‌کند.
تفاوت شوره با شپش
مشکلی که امروزه ما در مراکز بهداشتی با آن مواجهیم این است که اکثر مادران و نیز متولیان بهداشت مدارس تخم‌های انگل را با چیزهایی مانند پس‌مانده‌های مواد شوینده یا شوره‌های عادی سر اشتباه گرفته و برای تایید تشخیص، بسیاری از کودکان را به مراکز پزشکی ارجاع می‌دهند و این موضوع باعث ایجاد نگرانی و ترس مادران و اعضای خانواده می‌شود. به عنوان مثال، با انتشار انگل شپش در مدارس طی هفته‌های اخیر بسیاری از این بیماران را ویزیت کرده‌ام که آلودگی نداشته و صرفا پس‌مانده‌های مواد شوینده یا ژل‌های حالت‌دهنده یا شوره سر داشته‌اند. حتی اگر آنچه مشاهده می‌کنید بقایای تخم انگل هم باشد الزاما دلیل بر عفونت فعال نیست و تا وقتی عفونت فعال نباشد نیازی هم به درمان دارویی خوراکی یا موضعی نیست. بنابراین مشاهده تخم خالی یا بقایای آن برای اثبات بیماری کافی نیست و نباید باعث ترس مادران شود. علاوه بر این ممکن است این کودکان بدون علت از رفتن به مدرسه یا مهد منع شوند، بنابراین تعیین فعال یا غیرفعال بودن این عفونت انگلی بسیار مهم است. معمولا تخم‌ها یا نزدیک کف سر هستند یا در فاصله 3،4 سانتی‌متری زنده بوده ولی آن‌هایی که دورتر هستند، معمولا خالی از جنین زنده بوده و نمی‌توانند عفونت را انتقال دهند.
من شپش دارم، چه کنم؟
اگر عفونت فعال ثابت شود لازم است طبق تجویز متخصص پوست از محصولاتی مانند لیندان و پرمترین به صورت شامپو یا لوسیون مصرف شده و بهتر است روی موی خشک مصرف شوند تا محصول رقیق نشود. ماندن این محصولات به مدت 10دقیقه کافی است و بعد موها شسته می‌شود. البته باید توجه داشته باشند که بعد از آن تا 24 ساعت آینده نباید موهایشان را شامپو کنند. توجه داشته باشید که محصولات لیندان دارای اثرات سمی روی سیستم عصبی فرد است و حتی گاها باعث تشنج فرد می‌شود بنابراین مصرف آن باید زیر نظر پزشک متخصص صورت بگیرد و مصرف آن در افراد دارای صرع یا نوزادان توصیه نمی‌شود. در مورد کروتامیتون هم که رایج است باید بدانید که تا حدودی اثرات ضد شپش دارد اما بیشتر یک ماده ضد «گال» محسوب می‌شود. استفاده از نرم‌کننده‌ها و روغن های طبیعی توام با شانه های دندانه ریز کمک می کند تا تخم های چسبیده راحت تر جدا شوند. این کار یک هفته بعد به همین صورت باید تکرار شود و چنانچه عفونت فعال در سایر اعضای خانواده هم مشاهده شود لازم است آنها نیز درمان شوند وگرنه ریشه کن شدن بیماری در خانواده مشکل خواهد بود.
نظرات شما
جدیدترین پرامتیازترین