نی‌نی سایت: حوریه باقری، کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی- خانواده مهم‌ترین، حساس‌ترین و با اهمیتترین نهاد به منظور تربیت فرزندان است و سلامت اخلاقی یک جامعه در گرو سلامت تک تک خانواده‌های آن جامعه است. یکی از موضوعاتی که در خانواده‌ها زمینه ساز بروز مشکل می‌شود، عدم آگاهی و نبود آموزش دربارۀ چگونگی تعامل مناسب در فضای خانواده است. اصول تعامل درون خانواده به دو بخش تعامل زوجین با یکدیگر و ارتباط والدین با فرزندان تقسیم می‌شود. در این نوشتار می‌خواهیم دربارۀ این اصول صحبت کنیم.
خانواده، بستری مناسب برای آموزش نظم، تعهد، مسئولیت پذیری و دیگر پارامترهای تربیتی از قبیل اعتماد به نفس و مدیریت استرس است. بنابراین شایسته است والدین از کم و کیف مسئولیت سخت و صعب چگونگی تربیت اصولی فرزندان خود، آگاه شوند. ویرجینا ستیر، روانشناس و خانواده درمانگر مشهور در این باره می‌گوید: "پدران و مادران، معلمینی هستند که در مشکل‌ترین مدرسه دنیا برای آدم سازی خدمت می‌کنند." از همین رو، بحث تعامل درست و مبتنی بر اخلاق در خانواده، مطرح می‌شود. اهمیت روابط نامناسب در اختلاف‌های خانوادگی، در مسئله طلاق به خوبی دیده می‌شود. گواهِ این ادعا، آمار طلاق در ایران است که نشان دهندۀ حاکم بودن تعاملات نادرست در خانواده‌ها و ویرانگر این نهاد مهم – خانواده - در اجتماع است.
چه باید کرد؟
در اینجا شما را با 10 کلید طلایی تعامل مؤثر والدین با هم که بر تربیت فرزندان تأثیر شگرفی می‌گذارد آشنا می‌کنیم:
1. پذیرفتن وجود سلسله مراتب در خانواده:
باید قبول کنیم پدر، موتور محرک خانواده و مادر به عنوان مدیر داخلی خانواده، در این نظام وجود و حضور دارند. حضوری مؤثر و پویا برای سرپا نگه داشتن خانواده.
2. همسو بودن والدین در تربیت فرزندان:
از همسو نبودن والدین به عنوان سمِّ مهلک در تربیت فرزندان یاد می‌شود. چون والدین، زمانی را برای گفتگو و مذاکره با هم در جهت و هدف تربیت فرزندانِ خود، صرف نمی‌کنند. به عبارتی دیگر، این قبیل از والدین، اصلا اتاق فکری برای خود ندارند و در طول شبانه روز، فرصتی را برای ارائۀ تبادل نظر با یکدیگر، اختصاص نمی‌دهند.
3. درخواست برآورده کردن انتظارات و توقعات خود از همسر همراه با آرامش و شکیبایی:
انتظارات و خواسته‌هایتان را درکمال آرامش مطرح کنید. سکوت کردن‌ها و در خود فرو بردن‌ها، به مرور تبدیل به یک عقده می‌شود و با یک مسئلۀ کوچک، یک فاجعه بوجود می‌آید و تعاملات مناسب به هم می‌ریزد.
4. خودخواهانه از همسرتان نخواهید که برای اجابت همۀ انتظارات شما، خودش را تغییر دهد:
وقتی فرد در تغییر یک ویژگی ناپسند خودش ناتوان است، چطور می‌توان از همسر انتظار داشت که خودش را تغییر دهد؟
5. دیدن مسائل از نگاه همسر:
سعی کنید همیشه از دید طرف مقابل به یک موضوع نگاه کنید و از زاویۀ دید او به مسئله نگاه کنید. فرقی نمی‌کند آن طرفِ بحث، همرتان باشد یا شخصی دیگر. به طور مثال قرار بوده امشب خانم و آقا به اتفاق فذرندان به خانۀ پدرِ خانم بروند اما عصر که آقا به منزل می‌رود، به خاطر تنش و درگیری لفظی‌ای که با همکارش در محیط کار داشته، ناراحت و در خودش است. در همین حال هم خانم به جای اینکه از شوهرش بپرسد چه مشکلی پیش آمده و چه شده؟ و از ماجرا با خبر شود؛ با خود می‌گوید: «ببین، آقا هر روز که از سر کار می‌آمد، حالش خوب بود؛ اما امروز که می‌خواهیم برویم خانۀ پدر من، این ادا و اطوار را از خودش در می‌آورد.«
6. احترام متقابل همسران به همدیگر و تلاش در جهت تقویت جایگاه یکدیگر
7. اختصاص دادن زمانی برای گفتگو و صحبت کردن با هم:
جای خالی در نظر گرفتن زمانی برای گفتگوی زوجین با هم در خانواده‌های ما، به خوبی مشاهده می‌شود.
8. حمایت از همدیگر در زمان ایجاد مشکل:
یادتان باشد تقصیرها را گردن همدیگر انداختن از طرف زوجین، نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه به مشکلات زندگی، دامن می‌زند. پس بهتر است زوجین از یکدیگر حمایت کنند.
10. گسترش ارتباطات شاد و لذت بخش در کانون خانواده:
بهتر است متناسب با امکانات و توانمندی‌های مالی خانوادۀ خود، ارتباطات شادی را تدارک ببینید.
11. دادن و گرفتن بازخوردهای مثبت و سازنده به یکدیکر:
وقتی خانم یا آقا می‌بیند اخیرا همسرش تغییراتی مثبت را در رفتارش بوجود آورده که به خوبی در او دیده می‌شود؛ به جای برداشت‌های آنچنانی که در آن فرد فکر کند مبادا همسرش تعاملات فرا خانوادگی داشته باشد و یا اینکه مبادا زیرِ سرِ همسرش بلند شده باشد؟ مستقیم با او صحبت کرده و از او در مورد اتفاقات و مسائل اخیر سؤال کنید. مثلا از او بپرسید چرا چند وقته در خودت هستی و ناراحتی؟ یا اینکه چه مشکلی برایت پیش آمده که شب‌ها دیر وقت به خانه می‌آیی؟ تا این گونه خیلی از سوء تفاهم ها برطرف شود. چرا که بسیاری از روانشناسان و زوج درمانگران معتقدند که بسیاری از اختلافات زناشویی، ناشی از سوء تفاهم طرفین می‌باشد. داشتن مهارت برقراری ارتباط مؤثر با یکدیگر و استفاده از گفتگو، مانع ایجاد سوء تقاهم می‌شود.
