بیماری سلیاک و ناباروری
بیماری سلیاک (Celiac Disease) یه اختلال خودایمنیه که بدن در پاسخ به مصرف گلوتن (پروتئینی که در گندم و جو وجود داره) به روده باریک حمله می‌کنه. این حمله باعث آسیب به دیواره روده و کاهش جذب مواد مغذی می‌شه. حالا سوال اینه که این اختلال گوارشی، آیا می‌تونه روی توانایی باروری تأثیر بذاره؟ بیاین این موضوع رو با هم بررسی کنیم.
ناباروری و نقش روده در جذب مواد مغذی
برای اینکه سیستم تولیدمثل درست کار کنه، بدن نیاز داره که همه مواد مغذی رو به خوبی جذب کنه؛ از جمله اسید فولیک، آهن، روی، ویتامین D و ویتامین B12. حالا اگه کسی سلیاک داشته باشه و این بیماری فعال باشه (یعنی همچنان گلوتن مصرف کنه)، جذب این مواد به شدت کم می‌شه. این کمبودها می‌تونن باعث اختلال در چرخه قاعدگی، تخمک‌گذاری و حتی کاهش کیفیت تخمک و اسپرم بشن.
ارتباط بیماری سلیاک با ناباروری در زنان
مطالعات مختلف نشون دادن که بین سلیاک و باروری یه ارتباط مشخص وجود داره. تو یه مطالعه منتشرشده تو ژورنال Human Reproduction، زنانی که ناباروری غیرقابل توضیح داشتن، نسبت به جمعیت عمومی، احتمال بیشتری داشت که به سلیاک تشخیص داده نشده مبتلا باشن. یعنی ممکنه خیلی از زن‌هایی که دلیل ناباروریشون مشخص نیست، در واقع سلیاک نهفته داشته باشن.
یه تحقیق دیگه هم تو ایتالیا انجام شده بود که نشون داد درمان بیماری سلیاک با رژیم بدون گلوتن می‌تونه تو بعضی از افراد، باعث بهبود باروری بشه. یعنی وقتی فرد گلوتن رو از رژیمش حذف می‌کنه، جذب مواد مغذی به حالت طبیعی برمی‌گرده، سطح التهابات کاهش پیدا می‌کنه و بدن به تعادل می‌رسه.
تاثیر بیماری سلیاک بر ناباروری مردان
شاید تصور بشه که سلیاک فقط در زنان روی باروری اثر می‌ذاره، ولی تحقیقات جدید نشون دادن که مردان هم از این قضیه مستثنی نیستن. در مردان، کمبود روی و سلنیوم که از پیامدهای سلیاکه، ممکنه باعث کاهش تحرک اسپرم و کیفیت اون بشه. همچنین التهاب سیستمیک ناشی از پاسخ خودایمنی بدن می‌تونه روی عملکرد بیضه‌ها و تولید تستوسترون اثر منفی بذاره.
علائم و نشانه های بیماری سلیاک
نکته مهم اینه که همه افراد مبتلا به سلیاک علائم گوارشی مثل اسهال، نفخ یا کاهش وزن ندارن. گاهی فقط علائم غیرگوارشی مثل خستگی مزمن، کم‌خونی مقاوم به درمان، یا حتی ناباروری دیده می‌شه. به همین خاطر بهش می‌گن "سلیاک خاموش" یا "سلیاک نهفته".
آیا درمان سلیاک می تونه ناباروری رو برطرف کنه؟
در بیشتر موارد، بله. البته به شرطی که ناباروری فقط به خاطر سلیاک باشه و دلیل دیگه‌ای وجود نداشته نباشه. وقتی فرد مبتلا به سلیاک، رژیم غذایی بدون گلوتن رو شروع می‌کنه، آسیب‌های روده به مرور ترمیم می‌شن، سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی برمی‌گرده به حالت طبیعی و التهاب کلی بدن هم کاهش پیدا می‌کنه. همه این موارد می‌تونن شرایط رو برای بارداری بهبود ببخشن.
البته لازمه تأکید کنیم که رژیم بدون گلوتن، یه درمان جدی برای بیماری سلیاکه و نه یه انتخاب غذایی ساده. حتی مقدار خیلی کمی گلوتن هم می‌تونه آسیب‌زننده باشه.
چه زمانی باید آزمایش سلیاک بدی؟
اگه در تلاش برای بارداری هستی و هنوز موفق نشدی، مخصوصاً اگه ناباروری بدون علت مشخص داری، بهتره با پزشک مشورت کنی و در صورت لزوم، آزمایش خون برای بررسی آنتی‌بادی‌های مخصوص سلیاک رو انجام بدی. اگه نتیجه مثبت بود، قدم بعدی، آندوسکوپی و نمونه‌برداری از روده باریکه تا تشخیص نهایی داده بشه.
همچنین اگه سابقه بیماری‌های خودایمنی مثل تیروئید هاشیموتو، دیابت نوع ۱ یا لوپوس داری، احتمال اینکه سلیاک هم داشته باشی، بیشتره. در این صورت بررسی از نظر سلیاک کاملاً منطقیه.
حرف آخر
در نهایت باید گفت که بین سلیاک و ناباروری رابطه مستقیم وجود داره؛ هرچند ممکنه همیشه هم دلیل ناباروری نباشه. اما چون درمانش مشخصه و با رژیم غذایی درست می‌تونه بهبود پیدا کنه، بررسی اون ارزش داره. اگه مدت‌هاست که برای بچه‌دار شدن تلاش کردی و هنوز نتیجه نگرفتی، یه بررسی ساده از نظر سلیاک ممکنه هم راه‌حل مشکلت باشه، هم باعث بهبود کلی سلامتت بشه
