چه گروه‌های خونی می‌توانند با هم ازدواج کنند؟

وقتی شریک زندگی‌تان را انتخاب می‌کنید یکی از مواردی که حتما باید بررسی شود گروه خونی است چون اختلاف گروه خونی می‌تواند منجر به عوارضی شود. به طور خاص این مشکلات ممکن است در دوران بارداری اتفاق بیفتد و جنین درون شکم در معرض خطر قرار بگیرد.

انواع مختلف گروه خونی چیست؟

همه گروه خونی دارند. چهار گروه خونی عمده وجود دارد:

این گروه‌ها در درجه اول از نظر وجود یا نبود آنتی ژن‌هایی که می‌توانند پاسخ ایمنی ایجاد کنند، متفاوت هستند.

علاوه بر این چهار گروه، پروتئینی به نام فاکتور Rh در هرکدام از این چهار گروه وجود دارد که علامت مثبت و منفی به خود می‌گیرد:

A+
A-
B+
B-
O+
O-
AB+
AB-

گروه خونی شما چیزی است که شما به ارث میبرید. بنابراین در بدو تولد از پیش تعیین شده است و نمیتوانید بعدا گروه خونی خود را تغییر دهید.

سیستم گروه‌های خونی چگونه است؟

وقتی می‌گویید گروه خونی‌تان A+ یا B- است دقیقا می‌دانید این حروف و علائم چه معنایی دارند؟ آنها به سیستم گروه خونی ABO و سیستم Rh اشاره دارند. حدود 30 سیستم گروه خونی وجود دارد که مبتنی بر حدود 300 آنتی ژن است. آنتی ژن ملکولی است که پس از شناسایی آنتی بادی‌ها پاسخ ایمنی را آغاز می‌کند.

سیستم گروه خونی ABO

سیستم گروه خونی ABO به وجود یا نبود آنتی ژن A یا B در گلبولهای قرمز خون وابسته است. اگر شما گروه خونی A داشته باشید به این معناست که آنتی ژن A دارید و برعکس برای گروه خونی B. با این حال اگر گروه خونی شما AB باشد، نشان می‌دهد که هردو آنتی ژن A و B را دارید و در گروه خونی O شما هیچ کدوم از این آنتی ژن‌ها را ندارید.
اصولا اگر گروه خونی شما A باشد بدن شما گروه B را به عنوان ذرات خارجی شناسایی می‌کند و آنتی بادی برای آن تولید می‌کند. همین روش درباره گروه خونی B صادق است. در مورد گروه خونی AB آنتی بادی وجود ندارد اما در مورد گروه خونی O هر دو آنتی بادی تولید می‌شود اما نبود آنتی ژن کار را برای اهدای خون این گروه خونی راحت‌تر می‌کند.

سیستم گروه خونی Rh

سیستم Rh بیش از 50 آنتی ژن دارد که 5 مورد از آن در انسان یافت می‌شود: D،C،c،E و e. در بین این‌ها آنتی ژن D با علامت اضافه یا منفی نشان داده شده است. اگر فردی با خون Rh منفی در معرض خون Rh مثبت قرار گیرد بدن آنتی بادی‌هایی تولید می‌کند که سلولها را از بین می‌برد. اما اگر خون Rh منفی به فرد Rh مثبت منتقل شود، هیچ واکنشی صورت نخواهد گرفت چون نه آنتی ژن و نه آنتی بادی وجود دارد. بنابراین اگر بگویید که شما AB+ هستید یعنی آنتی ژن A، B و D دارید اما اگر بگویید O- هستید این نشان می‌دهد که هیچ یک از آنتی‌ژن‌ها را ندارید.

چرا تطابق گروه خونی همسران مهم است؟

حتی اگر اختلاف در گروه‌های خونی روی زوج تاثیر نگذارد، می‌تواند هنگام اقدام به بارداری مشکل ایجاد کند. تفاوت در سیستم ABO نگرانی اساسی نیست اما در مورد تفاوت در سیستم Rh خطرناک و نگران کننده است. ناسازگاری Rh یک مشکل واقعی است که می‌تواند مادر و کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

اهدای خون بین همسران

اگر شما یا شریک زندگی‌تان به دریافت خون نیاز داشته باشید، سازگاری خون می‌تواند مفید باشد. افراد بدون گروه خونی سازگار نمی‌توانند خون به یکدیگر اهدا کنند. انتقال خون از نوع نادرست می‌تواند منجر به واکنش سمی و کشنده شود. براساس آنچه صلیب سرخ جهانی میگوید:

اگر گروه خونی AB+ دارید، گیرنده جهانی هستید و می‌توانید گلبول‌های قرمز خون را از همه اهداکنندگان دریافت کنید.
اگر گروه خونی O دارید یک اهدا کننده جهانی هستید و می‌توانید گلبول‌های قرمز خون را از به هرکسی اهدا کنید.
اگر گروه خونی A دارید می‌توانید گلبول‌های قرمز نوع A و O را دریافت کنید.
اگر گروه خونی B دارید می‌توانید گلبول‌های قرمز نوع B و O را دریافت کنید.
Rh+ و Rh- می‌توانند به Rh+ اهدا شوند اما اگر Rh- باشید فقط می‌توانید از Rh- خون دریافت کنید.

بنابراین هنگام اهدا خون به همسرتان باید به این موقعیت و این که چه گروه خونی دارید دقت کنید.

فراوانی گروه‌های خونی در ایران

بسته به نوع گروه خونی‌تان پیدا کردن شریک زندگی سازگار با آن ممکن است ساده یا دشوار باشد. در ایران فراوانی گروه خونی O+ حدود 33.5%، گروه خونی A+ حدود 27.0%، گروه خونی B+ حدود 22.2%، گروه خونی AB+ حدود 7.0%، گروه خونی O- حدود 4.0%، گروه خونی A- حدود 3.0%، گروه خونی B- حدود 2.5% و گروه خونی AB- حدود 0.8% است.

ناسازگاری Rh در مادر و جنین

ناسازگاری Rh هنگامی بروز می‌کند که مادر Rh منفی است و جنین Rh مثبت است. اگر خون جنین که Rh مثبت است به گردش خون مادر که دارای خون Rh منفی است منتقل کند، سلول‌های جنین آن را بیگانه شناسایی می‌کنند. این آنتی بادیها می‌توانند از جفت مادر عبور کرده و به گلبول‌های قرمز جنین حمله می‌کند. بعد از تجزیه گلبول‌های قرمز، بیلی روبین تولید می‌کنند که باعث زردی نوزاد می‌شود.
در بیشتر موارد این نشت خون جنین به گردش خون مادر هنگام زایمان انجام می‌شود. به همین دلیل مادر آنتی بادی به اندازه کافی تولید نمی‌کند.

چگونه ناسازگاری Rh را درمان کنید

اگر کودک با ناسازگاری Rh به دنیا بیاید از هیدارتاسیون و فوتوتراپی برای درمان زردی استفاده می‌شود. چراغ‌های بیلی روبین کمک می‌کنند که بیلی روبین از بدن دفع شود. در بدترین حالت ممکن است خون نوزاد در حالی که هنوز در رحم است منتقل شود. یک سوزن به بندناف وارد می‌شود و با استفاده از دستگاه سونوگرافی هدایت می‌شود. روش انتقال خون یک یا دو هفته قبل از تولد نوزاد انجام می‌شود.
حتی اگر گزینه‌های درمانی خوب بوده و به نتایج مثبتی برسد، پیشگیری هنوز گزینه بهتری است. Rho ایمونوگلوبولین یک دارویی است که برای جلوگیری از ایزوایمن سازی در مادران استفاده می‌شود.
جلوگیری از ناسازگاری Rh بسیار آسان‌تر از مشکلاتی است که در طول درمان با آن روبه‌رو می‌شوید. زوجین باید خود را برای هرگونه احتمال ناسازگاری بررسی کنند تا بدانند که از قبل چه اقداماتی باید انجام دهند.