نی نی های اردیبهشت 92 .... عکس و خاطره تولد

خلق محیط آموزشی جهت افزایش یادگیری کودک - بدو تولد تا 3 ماهگی

پرورش یک نوزاد با کفایت بستگی به مقدار باور والدین به عنوان عامل تاثیرگذار بر رشد ذهنی نوزاد دارد.

جدول زیر شامل یک سری فعالیت های پیشنهادی به والدین به منظور ایجاد محیط آموزشی مناسب از بدو تولد تا سه ماهگی می باشد:
افدامات پیشنهادی


*زیرا :
پاسخ به اقدامات و سیگنالهای نوزاد (بلند کردن و تماشا کردن او ) : دادن اسباب بازی و یا ابزاری به نوزاد جهت نگاه کردن
* ایجاد احساس کنترل درونی و توانایی تاثیر گذاری نوازد بر محیط

پاسخ به سیگنالهای ناراحتی (گریه کردن) و توجه به علت آن ،بغل کردن کودک اصلا پیشنهاد نمی شود.

*ایجاد کدهای انتظار متقابل در نوزاد
شیر دادن به نوزاد به خاطر مزیت آن برای نوزاد و مادر،اگر باید به کودک پستانک بدهید سعی کنید در هربار شیر دادن نوزاد را بر روی دستان خود بخوابانید و هر از چند گاهی نوزاد را جابجا کنید.این اتفاق در حال شیر دادن به طور ناخودآگاه اتفاق می افتد.
* افزایش رشد و هماهنگ سازی چشمان نوزاد
تغییر محل تختخواب کودک در اتاق
* افزایش شبیه سازی دیداری در نوزاد

قرار دادن اسباب بازیهای متحرک ، رنگی و با شکلهای مختلف در بالای تختخواب نوزاد .استفاده از روتختی طرح دار و بالشهای ساده .محل خواب کودک را تغییر دهید.
*خلق مهارت های دیداری پیچیده ،افزایش رشد هوشی نوزاد از طریق تعامل با محیط و خلق حس کنجکاوی در نوزاد.
تکان دادن دورانی در هنگام در آغوش گرفتن به مدت 10 دقیقه ،بلند کردن کودک و قرار دادنش بر روی شانه ،استفاده از نی نی خوابها در این سن بسیار مفید می باشد.
* نوزادانی که به اینگونه در آغوش گرفته می شوند دقت دیداری آنها بیش از سایر نوزادان می باشد.
مالیدن بدن خود به بدن نوزاد (ل. خ .ت)،;نوازش کردن بدن نوزاد با حوله نرم وخشک;غلتاندن ،فشردن و قاپیدن خیلی آرام به منظور بازی ; گذاشتن اسباب بازیهای حسی در دستان نوزاد(عروسک های کوچک مخملی ،اسفنجی وابریشمی ) *کمک به رشد حسی نوزاد ; نوزاد در مورد احساس می آموزد.
خاموش و روشن کردن لامپ جهت بهبود دیداری نوزاد
*نوزاد به طور نرمال تا حد زیادی به نور خورشیدحساس می باشد; مراقبت از نوزاد باید به نحوی باشد که باعث ناراحتی نوزاد نشود.
ایجاد صدا و الگوهای گفتاری متفاوت ( جعبه های موزیکال ،رادیو، آهنگ های مختلف ،صداهای مختلف )
* ایجاد تجربیات پیش گفتاری که برای صحبت کردن کودک در آینده مفید می باشد.
آواز خواندن در طول روز و لالایی در غروب .حرکت دادن دست و پاهای نوازد به صورت ریتمی در مواقع مختلف
معرفی آهنک و ریتم به نوزاد; تسکین نوزاد
بازیهای آوایی ; تقلید صداهای بغبغو نوزاد; معرفی کردن کلمات واقعی با نام بردن اعضا و قسمت های بدن نوزاد
* نوزاد بسیار علاقمند به شنیدن صداهای آشنا می باشد; ساختن دامنه لغات ; درک چگونگی کنترل اعضاء بدن


قرار دادن نوزاد در معرض بو های مختلف
* شبیه سازی حس بویایی

فراهم کردن سطح بزرگ ، سفت، ایمن وبدون فرش برای نوازد ; بردن نوزاد ازیک اتاق به اتاق دیگر ;
پوشاندن سطح با کفپوش و خواباندن نوزاد بدون لباس (دمای اتاق به حدی باشد که باعث ناراحتی نوزاد نشود)بر روی شکم ، خوابیدن نزدیک او و بازی با او;تشویق نوزاد به حرکت (غلتیدن و خزیدن بر روی سطح )
* فراهم شدن شرایط رشد هوشی نوزاد

خواباندن نوزاد بر روی نی نی خواب و بردن او به اتاق های مختلف و انجام کارهای روزمره
* ایجاد شبیه سازی های دیداری ، ذهنی به همراه اطمینان از ایمن بودن نوزاد

کارگاه خلاقیت مادر و کودک(مجازی) کوچولوهای 89 و 90
http://www.ninisite.com/discussion/thread.asp?threadID=266830&PostID=14730572#14730572

بازی های مادر و کودک در خانه....بازی ...کاردستی ...نقاشی ...معرفی سی دی و کتاب و بازی ...خلاقیت
http://www.ninisite.com/discussion/thread.asp?threadID=133309&PostID=14717861#14717861

مادر کافی باشیم
http://www.ninisite.com/discussion/thread.asp?threadID=82171&PostID=15708658#15708658

****ادرار و مدفوع در نوزادان تازه متولد شده****

نوزادان در اولین ۲۴ ساعت زندگی شان تنها یک بار ادرار می کنند، اما بعد از گذشت یک هفته، تکرر ادرار تازه وارد به ۸ تا۱۰ مرتبه هم خواهد رسید. البته دکتر مدنی می گوید:� نوزادان ۱۸تا۲۰ بار در روز هم ادرار می کنند.� ادرار یکی از مهم ترین دفعیات بدن است که ویژگی های آن نکات مهمی را درباره سلامت عمومی بدن نشان می دهد. به عنوان مثال رنگ ادرار، بوی ادرار و تکررش می تواند نشان دهد کودک چه مشکلات احتمالی دارد. ما بهترین و معتبرترین پایگاه های سلامت کودک را جست وجو کردیم و البته سراغ دکتر عباس مدنی، متخصص کودکان و فلوشیپ فوق تخصصی بیماری های کلیوی رفتیم تا اطلاعات بیشتری درباره ادرار بچه ها دریافت کنیم.

● روز های اول

خیس شدن کهنه های پارچه ای راحت تر تشخیص داده می شود، اما اگر از پوشک برای فرزندتان استفاده می کنید، تشخیص این که آن را خیس کرده یا نه کمی سخت است. برای این که از ادرار فرزندتان با خبر شوید، دستمال کاغذی تمیزی را روی پوشک قرار دهید تا هر وقت خیس شد، پوشک را عوض کنید. گاهی والدین هنگام تعویض پوشک فرزندشان از رنگ ادرار او وحشت می کنند. در روزهای ابتدای تولد ممکن است رنگ ادرار نارنجی باشد و شبیه ادرار خونی به نظر برسد، اما باید بدانید نارنجی شدن ادرار، ناشی از تجزیه بیلی روبین و نشانه نیاز فرزندتان به مایعات بیشتر است. دکتر مدنی می گوید: � ادرار بیشتر نوزادان در روزهای ابتدای تولد روشن است اما گاهی به دلیل این که مایعات کمی به بدن نوزاد می رسد، ادرار نارنجی دیده می شود.� با افزایش وعده های شیر فرزندتان باید به تدریج طی ۵ روز تکرر ادرارش را به هر ۴ ساعت یک بار برساند. در غیر این صورت با متخصص اطفال مشورت کنید.

● قطره های روزهای اول

روز اول: پوشک یک بار خیس می شود آن هم به رنگ نارنجی مایل به قرمز.

روز دوم: پوشک ۲ بار خیس می شود و نارنجی روشن می شود.

روز سوم: انتظار ۳ بار ادرار نارنجی مایل به زرد را داشته باشید.

روز چهارم: نوزاد ۴ بار ادرار به رنگ زرد روشن دارد.

روز پنجم: در این روز فرزندتان ۶ تا ۸ بار ادرار به رنگ لیمویی روشن دارد.

نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند، مدفوعی روشن و به رنگ زرد مایل به قهوه ای دارند. به دلیل وجود باقی مانده های شیر خشک، بافت مدفوع به نظر حجیم تر از مدفوع نوزادی است که با شیر مادر تغذیه شده است. دلیل این تفاوت هم به هضم نشدن برخی ترکیبات شیر خشک در بدن شیرخوار مربوط می شود

● کریستال هایی در ادرار نوزاد

ممکن است هنگام تعویض پوشک نوزاد، روی سطح پوشک کریستا ل هایی را مشاهده کنید. نگران نباشید، دیدن کریستال در ادرار نوزادان مسئله ای عادی است، اما بهتر است فرزندتان توسط متخصص اطفال معاینه شود.

● رنگ کریستال ها

معمولا رنگ کریستال ها شدت بیماری کودک را نشان می دهد. کریستال های روشن مربوط به خود پوشک هستند. این کریستال ها به منظور جذب بیشتر پوشک در آن قرار دارند، اما گاهی به سطح پوشک می آیند. کریستال های نارنجی یا صورتی معمولا متشکل از نمک های کلسیم و اوره هستند و از ادرار نوزاد به پوشک راه می یابند. این حالت در میان پزشکان به �لکه های خشتی� معروف است و نشان می دهد بدن کودک کم آب شده است.

بچه هایی که از شیرمادرشان تغذیه می کنند در روزهای ابتدای تولدشان در اصل �شیرماک� می خورند؛ شیر ماک ماده ای مغذی است که بدن مادر ۳ تا ۵ روز پس از زایمان آن را می سازد و ترشح می کند

● سهمیه شیرم کم است

کریستال های نارنجی اورات در نوزادان بزرگتر، نشان دهنده نرسیدن مقدار کافی شیر به بدن اوست. این حالت زمانی ایجاد می شود که مادر شیر کافی ندارد یا نوزاد نمی تواند درست سینه مادرش را بمکد و شیر کافی بخورد. در این حالت فرزندتان را نزد متخصص اطفال ببرید. او نوزادتان را وزن می کند و به شما می گوید خوب وزن می گیرد یا نه. اگر از الگوی رشدش جا مانده بود، متخصص اطفال برایش شیر خشک مخصوص تجویز می کند و تا زمانی که نتواند خودش را با شیر شما سیر کند باید از این شیر خشک هم میل کند تا به وزن مناسب برسد.

● نوزادان چند روزه

لکه های خشتی در نوزادانی که تنها چند روز از تولدشان گذشته، بسیار شایع است اما چندان جدی نیست. بچه هایی که از شیرمادرشان تغذیه می کنند در روزهای ابتدای تولدشان در اصل �شیرماک� می خورند؛ شیر ماک ماده ای مغذی است که بدن مادر ۳ تا ۵ روز پس از زایمان آن را می سازد و ترشح می کند. از آنجا که مقدار شیرماک خیلی ناچیز است، بدن نوزادان چند روزه معمولا کم آب می شود. کم آبی بدن نوزاد مسئله ای جدی نیست زیرا به زودی شیر می خورد و مقادیر کافی آب به بدنش می رسد، اما وجود لکه های خشتی در ادرار نوزادان بزرگتر می تواند به علت سوتغذیه باشد.

● شماره ۲ چه شکلی است؟

دکتر مدنی می گوید: � خوش تان بیاید یا نه، ویژگی های مدفوع کودک اطلاعات زیادی را درباره وضعیت داخلی او در اختیار والدین قرار می دهد، البته تمام این ویژگی ها به سن کودک و تغذیه او بستگی دارد.�

● نوزاد که فقط شیر می خورد پس چرا مدفوع دارد؟

درست در اولین روزهای تولد، ماده ای به نام �مکونیوم� از بدن نوزاد دفع می شود که چسبناک و سبز مایل به قهوه ای است. این ماده در طول دوران بارداری در روده های فرزندتان از مایع صفراوی، مخاط، سلول های دیواره روده بزرگ، ترشحات و مایع آمنیوتیک ( مایع محافظ اطراف جنین) ساخته می شود. اگر چه خروج این ماده به دلیل آن که شبیه مدفوع عادی نیست و راحت پاک نمی شود، کمی پدرمادرها را نگران می کند، اما وجود آن دلیل بر سلامت روده نوزاد است. یکی دو روز که از تولد گذشت و برنامه تغذیه ای کودک کامل و اضافات مکونیوم از بدن خارج شد، مدفوع به رنگ سبزمایل به قهوه ای درآمده و شل و دانه و دانه می شود.

● مدفوع کودکی که شیر مادر می خورد

شیرماک درست مانند یک ملین عمل می کند و باعث خروج مکونیوم از بدن طفل می شود. بعد از ۳ ۲ روز شیر دادن به طفل، مدفوع کودک به رنگ زرد یا خردلی روشن درمی آید، بوی شیرینی دارد، شل اما منسجم است ( نه مثل حالت اسهال آبکی)، گاهی دانه دانه است و در بعضی بچه ها یک دست و منحنی. در هفته های اول تولد ممکن است شیرخوار حین یا بعد از شیر خوردن مدفوع کند، اما به مرور مطابق برنامه مشخصی عمل دفع را انجام می دهد. به طوری که دفع مدفوعش در طول روز در زمان های مشخصی صورت می گیرد. اما با به وجود آمدن تغییراتی در زندگی کودک، برنامه دفعش هم عوض می شود. مثلا وقتی نوزاد شروع به خوردن غذاهای جامد می کند، یا وقتی مریض شود و کمتر غذا می خورد.

● مدفوع چند بار در روز؟

تکرر دفع، به نوع شیری که کودک می خورد و این که غذاهای جامد را شروع کرده یا نه برمی گردد. مثلا کودکانی که از شیر مادر تغذیه می شوند ممکن است روزی ۳ تا ۴ بار مدفوع کنند، اما اگر نوزاد این میزان دفع ندارد، نباید نگران شوید. مگر این که ماده دفعی خیلی سفت یا خیلی شل باشد. اگر کودک شیر خشک می خورد باید هر روز دفع مدفوع داشته باشد تا دچار یبوست نشود.

● از شیر گرفتن فرزند تاثیری بر مدفوعش دارد؟

اگر می خواهید فرزندتان را از شیر بگیرید باید این کار را به تدریج و دست کم طی ۲ هفته انجام دهید تا دستگاه گوارش کودک با شیر خشک تطبیق یابد و طفل ناگهان دچار یبوست نشود. به علاوه از شیر گرفتن ناگهانی سبب درد و تورم در سینه های شما هم می شود.

● مدفوع بچه هایی که شیر خشک می خورند

نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند، مدفوعی روشن و به رنگ زرد مایل به قهوه ای دارند. به دلیل وجود باقی مانده های شیر خشک، بافت مدفوع به نظر حجیم تر از مدفوع نوزادی است که با شیر مادر تغذیه شده است.

دلیل این تفاوت هم به هضم نشدن برخی ترکیبات شیر خشک در بدن شیرخوار مربوط می شود. پس باز هم به این نکته می رسیم که شیر مادر به مراتب سالم تر است و کاملا در بدن طفل هضم و جذب می شود. مدفوع شیرخواری که از شیر خشک تغذیه شده باشد بوی بسیار بدی دارد و از مدفوع یک بزرگسال به مراتب بدبوتر است. اگر فرزندتان از شیرخشک تغذیه می کند، باید روزی یک بار دفع مدفوع داشته باشد تا احساس راحتی کند. در غیر این صورت به یبوست مبتلا می شود.

بنابراین اگر به فرزندتان شیر خشک می دهید و روزی یک بار مدفوع نمی کند حتما مسئله را با متخصص اطفال درمیان بگذارید.

● خوردن غذاهای جامد

مهم ترین تغییری که در مدفوع کودک ایجاد می شود زمانی است که غذاهای جامد را شروع می کند. در این حالت دیگر مدفوع کودک به سادگی و بی بویی دورانی که فقط شیر می خورد، نیست. از این به بعد، تمام غذاهایی که کودک خورده بعد از هضم و جذب از بدن خارج می شوند. اگر به فرزندتان هویج پخته بدهید، مدفوع بعدی اش به نارنجی می زند؛ اگر پوره ای از مواد غذایی مختلف به او بدهید، مدفوعی تیره و بودارتر خواهد داشت. همین طور که خوراکی های جدیدتر را به او معرفی می کنید، ویژگی های جالبی را در مدفوعش می بینید. مثلا اگر به او زرشک، کشمش یا حبوبات بدهید تا زمانی که دستگاه گوارشش تکامل یافته تر شود و بتواند این مواد را هضم کند آنها را به صورت کامل در مدفوعش می بینید. البته معلوم است که چنین مواردی در سنین کم مطلقا توصیه نمی شود.

● موارد غیر طبیعی

۱) اسهال: دراین حالت مدفوع شل و آبکی است، گاهی حجم و تکررش بیشتر می شود و ممکن است ناگهان از بدن کودک بیرون بزند. اگر کودک از شیر مادر تغذیه شود، احتمال ابتلایش به اسهال به مراتب کمتر است چرا که شیرمادر فعالیت میکروب های عامل اسهال را در بدن مهار می کند. کودکانی که از شیر خشک تغذیه می شوند راحت تر در معرض عفونت اسهالی قرار می گیرند. به همین دلیل است که همیشه می گوییم تمام لوازم طفل را ضدعفونی کنید و قبل از هر بار غذا دادن به کودک دست های تان را خوب با آب و صابون بشویید.

علل اسهال: عفونت های گوارشی، خوراندن مقدار زیادی آب میوه یا میوه، دندان در آوردن، دارویی که کودک مصرف می کند و حساسیت به برخی خوراکی ها.
اسهال باید خود به خود طی ۲۴ ساعت بهبود یابد، در غیر این صورت باید فرزندتان را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید.

۲) یبوست: کودکی که یبوست دارد هنگام دفع مدفوع زور می زند و قرمز می شود. از دیگر علائم می توان به مشکل در دفع مدفوع (مدفوع به صورت تکه های کوچک خارج می شود)، درد شکمی، تحریک پذیری، وجود رگه های خون در مدفوع ( به دلیل خراشیدگی هایی که در اثر زور زدن و عبور مدفوع درپوست مقعد پدید آمده کمی خون به مدفوع می ریزد) اشاره کرد.اطفالی که از شیر مادر تغذیه می شوند معمولا یبوست نمی گیرند زیرا شیر مادر تمامی مواد روان کننده را دارد. اگر در مدفوع فرزندتان خون دیدید، برای اطمینان بیشتر نزد متخصص بروید تا احتمال مشکلات دیگر را برای فرزندتان رد کند. پزشکان توصیه می کنند هنگام یبوست کودک، مایعات و خوراکی های فیبردار بیشتری به او بدهید.

۳) مدفوع سبز: اگر مدفوع کودک سبز و کف مانند است، احتمالا لاکتوز( قند شیر) بیش از حد به بدنش می رسد و این به این معناست که باید با فواصل کوتاهی به او شیر دهید. این حالت می تواند به دلیل کم غذا دادن یا زیاد غذا دادن به بچه یاحتی انگل های گوارشی هم باشد.

*** آگاهی های ضروری در مورد نوزادان تازه متولد شده***

مادر و پدر گرامی

ضمن تبریک ولادت نوزاد و آرزوی سلامتی برای شما و فرزند دلبندتان توجه شما را به نکات زیر جلب می نمایم :







1. شیر مادر بهترین غذا برای فرزند شماست ، عامل اساسی ترشح و افزایش شیر مادر ، مکیدن نوزاد بدون رعایت ساعت و مقررات خاص است . هر زمانی که نوزاد تقاضا کرد باید به او شیر داد. ( فواصل شیردهیی کمتر از نیم ساعت نباشد و در صورتیکه بیش از 3 ساعت تقاضای شیر نکرد لازم است مادر به نوزاد شیر بدهد.) از دادن هر نوع آشامیدنی از قبیل آب قند ، حتی آب به شیر خوار خود داری نمایید و اولین تغذیه نوزاد را در نیم ساعت اول تولد شروع کنید.

2. سزارین مانعی برای تغذیه با شیر مادر نیست . مادرانی که سزارین شده اند می توانند نوزاد را با شیر خود تغذیه نمایند.

3. اطرافیان مادر بخصوص همسر در برقراری محیطی آرام و پر محبت و دور از استرس برای مادر و نوزاد نقش بسزایی دارند تا هم مادر قادر به شیر دهی و استراحت کافی باشد و هم نوزاد از دنیا آمدن لذت ببرد.

4. بجز در مواردی نادر ، مصرف دارو مانعی برای تغذیه نوزاد با شیر مادر نیست ( اگر دارویی مصرف می کنید در مورد ادامه آن در زمان شیر دهی با پزشک نوزاد خود مشورت کنید.)

5. در آغوش گرفتن نوزاد و تماس پوست مادر و نوزادو نگاه کردن به نوزاد در اولین لحظات پس از تولد در برقراری رابطه عاطفی بین مادر و نوزاد و تداوم شیر دهی نقش بسیار مهمی دارد.

6. قبل از شیر دادن دستها را با صابون شسته و پستانها را فقط روزی یکبار با آب تمیز سالم بشویید.

7. در روزهای اول که میزان شیرمادر کم است احتیاج نوزاد نیز کم می باشد و نیازهای تغذیه ای او تامین می گردد با مکیدن نوزاد ترشح شیر برقرار و مقدار آن افزایش خواهد یافت . اکثر شیر خواران که بطور انحصاری با شیر مادر تغذیه می شوند به 8 تا 12 بار تغذیه در شب و روز نیاز دارند تا شیر کافی دریافت کنند. شبها حداقل 2 تا 3 بار به نوزاد خود شیر بدهید.

8. هنگام شیر دادن توجه فرمائید نوک پستان و هاله اطراف آن در دهان نوزاد قرار گیرد. بعبارت دیگر هنگام مکیدن ، چانه نوزاد باید با پستان تماس داشته باشد. مادر و نوزاد در طول تغذیه باید در وضعیت کاملا راحت باشند.

9. اولین مدفوع نوزاد تیره و قیری شکل است و ممکن است 2 تا 3 روز ادامه داشته باشد. بعد از آن شیر خوار ممکن است به تعداد دفعات تغذیه مدفوع شل دفع نماید این وضعیت طبیعی است و اسهال تلقی نمی گردد و از نظر ادرار حداقل 6 کهنه یا پوشک در 24 ساعت خیس می کند که نشاندهنده کفایت شیر مادر است.

10. از دادن پستانک ( گول زنک) و تغذیه با بطری جداً خودداری نمایید. بدلیل اینکه علاوه بر اینکه هیچ منفعتی برای نوزاد ندارد ضرورهای زیادی نیز دارند.

11. برای رفع گرفتاری بینی نوزاد از قطره کلرورسدیم یا سرم فیزیولوژی استفاده نمائید. همچنین می توانید روزانه یکی دو بار صورت او را با آب ولرم بشوئید.

12. بند ناف باید تمیز و خشک نگهداشته شود و بیرون از پوشک قرار بگیرد. از بکار بردن الکل یا هر ماده ای روی بند ناف خود داری نمائید. بعد از افتادن بند ناف خروج یک یا دو قطره خون و یا ترشح غیر چرکی و کم طبیعی است . اگر بند ناف نوزاد بعد از 3 هفته نیفتاد لازم است به پزشک مراجعه نمائید.

13. برای جلوگیری از سوختگی پاها و ناحیه اداری تناسلی ، پس از هر بار دفع ادرار یا مدفوع ، نواحی مزبور را با آب تمیز نمایید. نواحی فوق را گاهی باز بگذارید زیرا جریان هوا علاوه بر اینکه از سوختگی جلوگیری می کند بهبود سوختگی را نیز تسریع می نماید. در صورت ایجاد سوختگی از پماد زینک اکسید یا پماد سوختگی استفاده نمایید ( بکار بردن پودر بدلیل عوارض ریوی منع شده است).

14. پستانهای بعضی از نوزادان بطور طبیعی بزرگتر از عادی است . این وضعیت خود بخود بهبود می یابد . از مکیدن یا ماساژ آن خود داری نمایید.

15. بعد از واکسنهای اولیه که نوزاد در بیمارستان یا زایشگاه دریافت می دارد واکسیناسیون شیر خوار را از 2 ماهگی شروع نمایید.

16. تا پایان 1 سالگی ، ماهیانه لازم است نوزاد مراقبت شود و وزن و دورسر و قد او اندازه گیری گردد. وبه مراحل تکاملی اوتوجه شود همچنین توصیه های لازم در مورد شیر دهی و تغذیه تکمیلی از زمان لازم انجام گیرد.

17. هفته ای دو بار استحمام کافی است . بهتر است برای شستن تن از صابون گلیسیرین بچه و یا شامپوهای مخصوص بچه ها استفاده نمایید.

18 درجه حرارت اتاق نوزاد را طوری تنظیم نمایید که خود شما با لباس منزل احساس راحتی بکنید (حدود 25 درجه سانتی گراد) در این حالت لباس نوزاد باید سبک و راحت باشد و تعداد آن یک عدد بیشتر از لباس والدین باشد. از قرار دادن شیر خوار در مجاورت بخاری و شوفاژ و یا در معرض هوای سر و کوران خود داری کنید.

19. برای حفظ سلامت شیر خوار از ایجاد محیط سرو صدا و دود آلود در منزل جداً خود داری نمایید.

20. قنداق کردن به روش سنتی علاوه براینکه احتمال سوختگی پا را افزایش می دهد ممکن است سبب در رفتن مفصل ران شود. بجای این کار از پوشک های رایج یا شورت گرهی یا شورت پلاستیکی استفاده نمایید.

21. بهترین زمان ختنه برای نوزادان پسر در اولین فرصت پس از تولد می باشد و بهتر است نوزاد پسر ختنه شده با مادر از بیمارستان یا زایشگاه ترخیص گردد و یا حادکثر در ماه اول زندگی توسط پزشک مجرب انجام شود.

22. مادر شیرده حداقل تا 3 پس از زایمان از قرص آهن و تا 6 ماه از قرص کلسیم، استفاده نماید پس از آن با نظر پزشک متخصص زنان در مورد نحوه مصرف آنها تصمیم گیری شود. ( توصیه می شود از مکمل سولفات روی نیز استفاده نمایند).



زردی نوزادی :

اکثر نوزادان بطور طبیعی از روز دوم و سوم تولد زرد می شوند و معمولاً تا 7 روز بتدریج این زردی برطرف می شود. این زردی فیزیولوژیک است و نیاز به هیچ درمانی ندارد. برای کنترل از نظر زردی ، حتی اگر نوزاد به نظر شما طبیعی است وی را روز سوم یا حداکثر چهارم تولد نزد پزشک ببرید.

در شرایط خاص مانند:

زردی 24 ساعت اول تولد ، نوزادان نارس یا ناسازگاری گروه های خونی و ارهاش ، سابقه بیماریهای خونی همراه با زردی در خانواده ، سابقه زردی منجربه فوت یا عقب ماندگی ذهنی یا نیازمند به فتوتراپی یا تعویض خون ، زردی شدید و یا زردی همراه با بیحالی ، خوب شیر نخوردن ، مشکلات تنفسی ، کبودی نوزاد، تشنج ، تب یا سرد شدن اندام ها و بدن نوزاد،

لازم است فوراً جهت معاینه توسط پزشک مراجعه نمایید، توجه فرمائید که تشخیص زردی و انتخاب نوع درمان فقط با نظر پزشک متخصص است ، دادن محلول قندی ، پودر گلوکز ، ترنجبین ، شیر خشت ، فنوباربیتال و .... همچنین استفاده از لامپ های مهتابی معمولی در منزل نه تنها در پیشگیری از زردی و درمان آن موثر نیست بلکه مشکلات جدی نیز برای نوزاد بوجود می آورند.



برای انجام آزمایش غربالگری نوزادتان از روز 3 تا 5 تولد به نزدیکترین مرکز بهداشتی و درمانی مراجعه نمایید. این طرح برای بیمار یابی مبتلایان به بیماری های مهم از جمله کم کاری تیرویید نوزادی می باشد.

اولین معاینه نوزاد پس از تولد در 7 روزگی و سپس 15 روزگی است بعد از آن 1 ماهگی و تا یکسالگی ، ماهیانه ویزیت شود.

از 15 روزگی نوزاد علاوه بر شیر مادر به ویتامین A+D یا مولتی ویتامین نیاز دارد.

***حواس پنجگانه و نوزاد تازه‌ متولد‌ شده شما***

طی اولین هفته ‌های پس از تولد، نوزاد شما کار زیادی بیشتر از خوردن، خوابیدن، گریه کردن و کثیف کردن جایش انجام نمی‌دهد. اما در واقعیت، همه حواس نوزاد عمل می‌کند و همه مناظر، صداها و بوهای دنیا را تجربه می‌کند.

خیلی سخت است که بفهمیم یک نوزاد تازه متولد شده دقیقاً چه حسی دارد—اما اگر به واکنش‌های فرزندتان به نور، صدا و تماس‌ها توجه دقیق داشته باشید، متوجه حواسی پیچیده خواهید شد.

بینایی

نوزاد شما می‌تواند تا فاصله 20 تا 35 سانتیمتری را به بهترین شکل ببیند و وقتی از بغل مادر یا پدر به بالا نگاه می‌کند خوب تمرکز کند. نوزاد تازه متولد شده شما چیزهای دورتر را هم می‌بیند اما تمرکز بر روی آنها برایش سخت است. بااینحال نوری که از دور از پنجره به داخل می‌تابد، می‌تواند توجه چشم او را جلب کند.

بعد از صورت انسان‌ها، روشنایی و حرکات چیزهایی هستند که نوزادان تازه متولد شده علاقه زیادی به نگاه کردن به آنها دارند. حتی یک نقاشی که از دو چشم، یک بینی و دهان تشکیل شده باشد هم اگر نزدیک چشمهایش گرفته شود، توجه نوزاد شما را به خود جلب می‌کند.

با اینکه دید نوزاد شما کار می‌کند اما هنوز نیاز به کمی تنظیم بیشتر دارد مخصوصاً برای تمرکز بر روی مسافت‌‌های دور. حتی ممکن است گاهی چشم‌های نوزادتان به اصطلاح چپ شود. این مسئله کاملاً طبیعی است و عضلات چشم نوزادتان با گذشت زمان و بعد از چند ماه قوی‌تر شده و بالغ می‌شود.

نوزادان تازه متولد شده رنگ‌های متضاد را خیلی بهتر از رنگ‌های شبیه به هم تشخیص می‌دهند. تصاویر و اسباب‌ بازی‌های سیاه و سفید توجه نوزادتان را برای مدت طولانی‌تری به خود جلب می‌کند تا اشیاء و تصویری که رنگ‌های مشابه زیادی در آنها باشد.

چشم ‌انداز‌های جالب زیادی برای فرزندتان آماده کنید و به آنها نشان دهید اما دقت کنید که اینکار را بیش از اندازه انجام ندهید. یک شیء در هر زمان کافی است و فراموش نکنید که در طول روز نوزادتان را کمی در اطراف خانه بچرخانید تا مناظر بیشتری برای نگاه کردن به آنها برای او فراهم شود.

شنوایی

اکثر نوزادان تازه متولد شده قبل از مرخص شدن از بیمارستان تحت معاینه شنوایی قرار می‌گیرند. اگر این معاینه برای نوزاد شما انجام نگرفت یا نوزادتان در خانه به دنیا آمد، حتماً طی ماه اول تولد او را برای آزمایش شنوایی نزد پزشک اطفال ببرید. مشکل اکثر نوزادانی که با مشکلات شنوایی به دنیا می‌آیند با معاینه شنوایی در بدو تولد تشخیص داده می‌شود.

در برخی موارد، فقدان شنوایی به دلیل مسائلی مثل عفونت، آسیب و تخریب سطوح شنیداری ایجاد می‌شود و این مشکلات تا زمان کودکی مشخص نمی‌شود. بنابراین خیلی مهم است که شنوایی نوزادان به طور منظم در طول دوران رشد تحت معاینه و آزمایش قرار گیرد.

نوزاد تازه متولد شده از زمانی که در رحم مادر بود صداهایی را می‌شنید. ضربان قلب مادر، سر و صداهای دستگاه گوارش مادر و حتی صداهای خارجی مثل صدای حرف زدن مادر و اعضای خانواده بخشی از دنیای قبل از تولد نوزاد را تشکیل می‌دهد.

وقتی نوزادتان به دنیا می ‌آید، صداهای محیط خارج برایش بلندتر و مشخص‌تر می‌شوند. نوزاد ممکن است از صدای سگ همسایه بترسد و یا از صدای نرم اتو یا جاروبرقی احساس آرامش کند.
به واکنش نوزادتان به صداهای مختلف توجه کنید. صدای انسان‌ها، مخصوصاً صدای پدر و مادر، بهترین موسیقی ممکن برای نوزاد است. نوزادتان می‌داند که از همین جاست که غذا، گرما و آرامش به او می‌رسد. اگر نوزاد در گهواره شروع به گریه می‌کند، ببینید که چطور صدای نزدیک شدن شما به او ساکتش می‌کند. ببینید که چطور وقتی با صدای مهربان و ملایم با او حرف می‌زنید، به حرف‌هایتان گوش می‌دهد.

نوزاد شما شاید نتواند هنوز حواس دیداری و شنیداری خود را با هم هماهنگ کند اما حتی وقتی به دور خیره شده است، مطمئن باشید به صدای حرف زدن شما توجه دارد.

بویایی و چشایی

تصور می ‌شود که نوزادان تازه متولد شده قادر به بو کردن هستند زیرا می‌دانیم که می‌توانند بچشند و این دو حواس بسیار به هم مرتبط و نزدیک هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادان تازه متولد شده مزه‌های شیرین را در بدو تولد ترجیح می‌دهند و شیشه شیری که پر از آب شیرین است را با ولع می‌خورند درحالیکه از خوردن یک چیز تلخ را ترش خودداری می‌کنند.

در شش ماه اول تولد، نوزادان غذای مورد نیاز خود را از شیر مادر یا شیرخشک مصرف می‌کنند و بعد شروع به خوردن غذاهای جامد مخصوص کودکان می‌کنند. ازآنجا که نوزدان طعم‌های شیرین را دوست دارند، بهتر است که با سبزیجات شیرینی مثل هویج شروع کنید. با بزرگ‌تر شدن نوزاد، طعم‌های دیگر را هم برای او امتحان کنید تا نوزادتان به همه طعم‌ها و مزه‌ها علاقه‌مند شود.

لامسه

حس لامسه برای نوزادان تازه متولد شده اهمیت زیادی دارد. از طریقه لاسمه نوزادان چیزهای زیادی درمورد محیط پیرامونشان یاد می‌گیرند. در ابتدا نوزاد فقط به دنبال آرامش و راحتی است. نوزاد که از یک مایع بسیار گرم و راحت بیرون آمده است، الان برای اولین بار احساس سرما را تجربه می‌کند، مجبور است زبری چوب گهواره را تحمل کند و لبه خشک لباسش را احساس می‌کند.

نوزادان برای تجربه تماس‌های نرم چشم امید به والدینشان دارند: پتوهای نرم، آغوش گرم و آرامش‌ بخش و نوازش‌های عاشقانه. تقریباً با هر تماسی نوزاد چیز تازه‌ای درمورد زندگی یاد می‌گیرد. پس سعی کنید تا می‌توانید او را نرم و محبت‌آمیز ببوسید تا نوزادتان بفهمد دنیا محل آرامش‌ بخشی است.

آیا باید نگران شوید؟

اگر می‌خواهید مطمئن شوید که حواس نوزادتان به خوبی کار می‌کند می‌توانید برای خودتان کمی آزمایش غیرعلمی انجام دهید. یک نور کوچک را دور از مسیر مستقیم دید نوزادتان نگه دارید، طوریکه حداقل 30 سانتیمتر از صورت او دور باشد. نوزادتان باید برای نگاه کردن به آن نور سر خود را برگرداند. البته اگر به مدت زیادی به آن نور نگاه نکرد نگران نشوید—حتی یک نگاه کوتاه به نور نشان می‌دهد که او آن نور را می‌بیند. در 4 تا 8 هفته چشم‌های نوزاد شروع به تشخیص نور در حال حرکت می‌کند.

اگر به نظر می‌رسد چشمان نوزادتان بیشتر از فقط چند لحظه چپ می‌شود، حتماً این مسئله را به پزشک او بگویید. در موارد نادر، نیاز به دخالت پزشکی است. همچنین اگر چشمان نوزادتان گرفته و تیره به نظر می‌رسند یا برای تمرکز روی چیزی می‌چرخد، حتماً با پزشک مطرح کنید.

اکثر نوزادان تازه متولد شده با شنیدن صداهای ناگهانی بلند وحشت می‌کنند. اگر می‌خواهید ببینید نوزادتان به ‌درستی می‌شنود، وقتی پشت نوزادتان استاده‌ اید، یک صدای بلند ایجاد کنید.
نوزاد کوچکتان باید کمی در جای خود تکان بخورد اما اگر اینکار را نکرد نگران نشوید. می‌تواند به این معنی باشد که نوزادتان روی چیز دیگری تمرکز کرده است و بعداً دوباره آن آزمایش را تکرار کنید.
روش‌های دیگر برای چک کردن شنوایی نوزاد: آیا نوزاد با شنیدن صدای شما دست از گریه کردن برمی‌دارد؟ آیا نوزاد به لالایی یا سایر موسیقی‌ها واکنش می‌دهد؟ آیا صداهایی که از جاهای مختلف درمی آید توجه او را جلب می‌کند؟

اگر درمورد توانایی دیدن یا شنیدن نوزادتان نگرانی دارید، بلافاصله مسئله را با پزشک او درمیان بگذارید. هرچه زودتر یک مشکل احتمالی تشخیص داده شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود.

***خصوصیات و مراقبت از نوزاد تازه متولد شده***

هر کودک با دیگری متفاوت بوده و کودک شما بسیار ویژه می باشد زیرا متعلق به شماست .از لحظه ای که اولین بار کودکتان را می بینید و او را در آغوش می گیرید ،با یک انسان کوچک ویژه آشنا خواهید شد . همه ی بچه ها نیاز به آسایش ، دادن غذا به ایشان که ضامن سلامتی است و حفظ از خطر دارند.
همه بچه ها به محبت ،بازی کردن ، صحبت کردن و استراحت کافی احتیاج دارند .الگوی خواب ، خوراک و رفتار کودک شما کاملاً منحصر به خودش بوده و باید بدانید که بچه ها معمولاً چه کاری انجام می دهند و چگونه رفتار می کنند . نباید ناراحت شوید اگر بچه ی شما پس از خوردن غذا نمی خوابد و این چنین در کتاب ها نوشته شده و کودک همسایه این گونه است !
احساس اضطراب در روزهای اولیه مخصوصاً برای اولین نوزاد کاملاً طبیعی است این امر در صورت وجود حمایت یکی دیگر از اعضای مسن خانواده یا حتی یک دوست یا همسایه ی با تجربه کمک بسیار خوبی می باشد .
برخی از پدرها پس از به دنیا آمدن کودک جدید احساس فراموش شدگی پیدا می کنند در حالی که تفاهم بین زن و شوهر بایستی تقویت شده و در جهت علاقه فعالانه برای مراقبت از کودک باشد .

کودک شما چه شکلی است ؟
آیا شما انتظار داشتید که یک فرشته ی کوچک برایتان ظهور کند ؟ بله او بسیار دوست داشتنی است اما نیاز به زمان دارد تا خود را قابل قبول تر جلوه کند .
سر کودک هنگام زایمان و عبور از کانال زایمانی ، باریک و فشرده شده و بنابراین صورتش ممکن است کمی پف آلود و سر مقداری دراز شده باشد . این امر پس از یک یا دو روز به حالت طبیعی بر می گردد .بچه های شرقی با موهای سیاه به دنیا می آیند که ممکن است با ماده ی چسبنده ای به نام ورنیکس پوشیده شده باشند .این مواد پس از یک یا دو روز خشک و کنده و پوست تمیز می شود .پوست ممکن است قرمز بوده تاول هایی داشته باشد و در ناحیه ی ران ها ،زیر بغل و ناحیه ی گردن با ورنیکس پوشیده شده باشد . این مواد بعد از دو روز خشک شده و پوست تمیز صورتی رنگ آشکار می شود .نیازی به حمام کردن کودک برای زدودن این مواد نیست و گفته می شود حتی این مواد محافظ پوست علیه عفونت ها می باشند .از طرف دیگر ، کندن ورنیکس پوست ممکن است پوست را مجروح و مستعد عفونت بنماید . وزن بچه معمولاً حدود 3 کیلوگرم بوده اما بین 2/5 تا 3/5 کیلوگرم متغیر
است.کودکان بزرگتر همانند کودکان کوچکتر نیاز به توجه ویژه دارند .

یک نوزاد چه کاری می تواند انجام دهد ؟
به محض متولد شدن ،کودک یک گریه قوی را سر می دهد که نشان دهنده ی ورود به دنیا می باشد .این گریه به منبسط کردن ریه ها کمک می کند .
در زندگی داخل رحمی ،جفت ، اکسیژن بچه را از طریق بند ناف تأمین می کند و در نتیجه ریه کودک غیر فعال می باشد .پس از تولد، ریه ها منبسط شده و تمام نیاز اکسیژن کودک را تأمین می نمایند .پس از بریده شدن بند ناف ، نوزاد از مادر جدا می شود .غریزه نوزاد برای زنده ماندن بسیار قوی بوده و می تواند شیر را بمکد و قورت بدهد ، می تواند سرفه و عطسه نموده و هنگامی که ناراحت یا گرسنه است گریه کند .به نظر می رسد که به دور نگاه می کند زیرا بینایی او هنوز در حد کمال نمی باشد .می تواند بشنود و از یک صدای بلند از جایش تکان بخورد .در این زمان به هرحال نیازی به صحبت کردن و راه رفتن ندارد .می تواند لبخند بزند اما غیر قابل درک می باشد ولی اکثر خانم ها انتظار دارند که کودکشان چند ساعت پس از تولد به ایشان لبخند بزند !
کودک دوست دارد که نزدیک و در تماس با بدن مادر قرار داشته و بنابراین هنگام بغل کردن ، آرام می شود .مادر دوست دارد بیش از حد نوزاد را بغل کرده و عشق و رضایت از چیزی که ساخته است را با تمام وجود احساس
نماید.کودک به زودی دست ها را تشخیص و در بغل فرد آشنا آرام گرفته و ناآرامی خود را در بغل فرد ناآشنا نشان می دهد .کودک دوست دارد که در نزدیک و آغوش قرار بگیرد .او ظریف و شکننده به نظر می رسد اما در برابر سنش کاملاً قوی بوده و هنگامی که باید او را محکم نگه دارید ، با قدرت عمل کرده و از آسیب و جراحت وی ترس نداشته باشید .کودکان به دنیا می آیند تا به آن ها عشق ورزیده شود و نیاز آن ها به محبت و دوست داشتن ، همانند نیاز بقیه افراد به غذا می باشد .

دمای اتاق
بچه قبل از تولد در حرارت ثابتی ،درون رحم قرار داشته است و تغییر ناگهانی درجه حرارت را دوست ندارد .دمای اتاق بایستی مناسب ـ نه سرد و نه گرم ـ باشد .در صورتی که اتاق دارای کولر یا تهویه مطبوع می باشد ، بایستی کودک را با یک ملحفه یا پتوی سبک پوشاند .مشکلات جدی می توانند در صورتی که دمای اتاق به طور ناگهانی افت کند ، به وجود آمده و این امر در صورتی که طفل در خواب باشد ، خطرناک تر است .بنابراین در آب و هوای سرد ، کیسه خواب برای بچه بسیار مناسب می باشد .

خواب و خوراک
خوراک و خواب کودک شما به طور زیادی با هم ارتباط دارند زیرا این دو ، نیاز اصلی نوزاد می باشند .بلافاصله بعد از تولد بایستی بچه را روی سینه مادر گذاشت .بسیاری مطالعات نشان داده اند که این زمان ، بهترین وقت برای تولید شیر در مادر می باشد .کودک می داند که چگونه شیر را مکیده و مادر باید او را در کنار خود در بستر یا در آغوش و بازوان خود قرار داده و با نوک پستان گونه او را نوازش دهد .او دهانش را به طرف پستان آورده و مکیدن را شروع می کند .دو تا سه روز اول مقدار شیر کم می باشد ، اما در این زمان ، نیازهای کودک نیزمحدود بوده و معمولاً برای تأمین نیازهای او کاملاً کافی است و نیازی به شیر اضافی ، آب قند و ...نمی باشد .شیر موقت چند روز اول را کلستروم یا آغوز گویند که به رنگ زرد یا کرم رنگ و غنی از پروتئین بوده و در مقابل بسیاری از عفونت ها ، بچه را محافظت می کند این باور که کلستروم یا آغوز برای کودک مناسب نیست ، کاملاً غلط می باشد .
بهترین طریق تغذیه موفق پستانی ،نگه داشتن مادر و فرزند با یکدیگر بوده و بنابراین مادر می تواند هر زمانی که بچه بیدار و گرسنه به نظر می رسد ، به او شیر بدهد .این کار را �هم اتاقی � گویند .اغلب بیمارستان ها و خانه های بهداشتی این روش را دنبال می کنند و عده ای هم به تدریج در حال تغییر به سمت این روش هستند .در صورتی که نوزاد ، جدا از مادر قرار داده شود ،هر سه یا چهار ساعت بایستی او را به پیش مادر بیاورند کودک معمولاً در طول روز هر سه یا چهار ساعت برای شیر خوردن بیدار شده و در طی شب هم این گونه می باشد .کودک تفاوت بین شب و روز را نمی داند و نبایستی بین تغذیه روزانه و تغذیه شبانه او فرقی قایل شوید .پس از روز سوم یا چهارم تولد ، شیر مادر افزایش یافته و افزایش وزن کودک شروع خواهد شد . همه ی اطفال در سه یا چهار روز اول زندگی مقداری از وزن خود را از دست می دهند .کودک به زودی دوره های خوردن و خوابیدن را افزایش داده و بلافاصله پس از بیدار شدن احتیاج به تغذیه پیدا می کند .به تدریج یاد می گیرد که بدون گریه کردن بیدار شده ،به دست هایش و اشیاء رنگی اطرافش نگاه کند یا فقط به دور خیره شود .

برخی ویژگی های نوزاد تازه متولد شده
1 ـ قسمت نرم روی قسمت جلوی سر (فونتانل ):والدین ممکن است قسمت مثلثی شکل بدون استخوانی را روی جلوی سر کودک متوجه شوند . این قسمت را فونتانل گویند .به طور طبیعی این قسمت از سر این گونه بوده تا عبور از کانال زایمانی و رشد سر همگام با رشد بدن که ضامن رشد سریع مغز می باشد را تسهیل نماید .اگر چه این قسمت نرم می باشد ولی خطری برای سر بچه وجود نداشته زیرا لایه وپوشش محکمی به جای استخوان در آن جا وجود دارد .این قسمت (فونتانل )بین یک تا دو سالگی بسته می شود . در قسمت پشت سر هم فونتانل دیگری وجود دارد که کوچکتر بوده و بین 3 تا 4 ماهگی بسته می شود .
2 ـ نقاط مونگولین :بسیاری از نوزادان به هنگام تولد لکه های آبی رنگ در قسمت باسن و پشت دارند .این موارد ممکن است کوچک بوده یا قسمت اعظم پشت را بپوشاند .این لکه ها حتی ممکن است در قسمت های دیگر بدن نظیر مچ دست ، زانوها و مچ پا نیز تظاهر یابند .
آن ها ارتباطی با بیماری داون یا مونگولیسم که نوعی عقب ماندگی ذهنی است و ممکن است در مورد آن ها چیزی شنیده یا خوانده باشید ، ندارند . این لکه ها در عرض چند ماه به تدریج محو می گردند .
3 ـ خال :این موارد ، لکه های صورتی یا بنفش رنگ بوده که ممکن است حتی کمی از پوست برجسته باشد .برخی از آن ها به تدریج محو شده ولی بعضی دیگر این گونه نیستند .پزشک اطلاعات بیشتری را درصورت نیاز به شما خواهد داد .
4 ـ خونریزی از واژن :گاهی اوقات ، کودک دختر ممکن است در دومین یا سومین روز تولد مقداری خونریزی از واژن داشته باشد .این خونریزی بسیار ناچیز بوده و خطری ندارد .این حالت نیز به علت محرومیت از هورمون های مادر می باشد .
5 ـ سفال هماتوم :گاهی تورم برجسته ای در یک طرف سر (یا به طور نادر در هر دو طرف سر )در روز دوم یا سوم ایجاد می شود .این امر به علت خونریزی خفیف لایه خارجی استخوان سر به علت فشرده شدن سر در کانال زایمانی می باشد .این حالت چند هفته بعد محو شده و نیازی به درمان ندارد .به هرحال در صورتی که محو نشد یا بزرگ تر گردید ، بایستی با پزشک مشورت کنید .

نوزادان نارس
اگر جنین قبل از تاریخ مقرر به دنیا آید به او نارس یا پره ترم گویند .به طور دقیق تر ،این واژه برای کودکانی که قبل از 37 هفتگی حاملگی به دنیا می آیند به کار می رود اما به طور عام برای جنینی که قبل از ماه نهم حاملگی ( 40 هفتگی )به دنیا می آید ، به کار می رود . به طور طبیعی نوزاد در این حالت اندازه و وزن کمتری دارد زیرا وقت کمتری برای رشد درون رحمی داشته است .او زمان کافی برای تکامل اعضاء حیاتی مثل کلیه ها ،ریه ها کبد و ... نداشته و مکانیسم تنظیم درجه حرارت بدن او نیز به خوبی تکامل نیافته است و بدن او در زمستان ، سرد و در تابستان ، گرم می گردد .تغذیه او مشکل بوده ، زیرا قدرت کافی جهت مکیدن ندارد . چنین کودکی به آسانی تحت هجوم عفونت ها قرار می گیرد وسعت مشکلات و ضایعات بستگی به میزان نارس بودن او دارد .نوزادانی که به موقع به دنیا می آیند ولی وزن کمتر از 2/5 کیلوگرم دارند را نوزادان LBW یا وزن کم موقع تولد گویند .این امر ممکن است به علت تغذیه ضعیف مادر یا عفونت ها یا بیماری های قلبی و کلیوی باشد اما اغلب علت خاصی پیدا نمی شود . به طور کلی مادران سالم ، به احتمال بیشتری نوزادان با وزن طبیعی در زمان مقرر نسبت به مادران بیمار و سوء تغذیه ای به دنیا خواهند آورد .
نوزادان با وزن کمتر، به مراقبت ویژه و توجه خاص به تغذیه و درجه حرارت نیاز دارند از آن ها بایستی به دقت مراقبت شده و از عفونت و سرما محافظت گردند .نوزاد نارس نیاز به بستری شدن و مراقبت در بیمارستان دارد . او نمی تواند به خوبی شیر را بمکد اما شیر مادر برای او لازم بوده بنابراین مادر می تواند شیر خود را با فشردن هاله رنگی نوک پستان با انگشتان دوشیده و به وسیله ی شیشه شیر با سوراخ ریز یا با لوله ای که در مری یا معده از طریق بینی یا دهان کار گذاشته می شود ، نوزاد را تغذیه کند .در این زمان نه تنها شیر مادر ، بهترین غذا برای کودک می باشد ، بلکه دوشیدن منظم پستان باعث تولید بیشتر و بیشتر شیر گشته و هنگامی که بچه توانایی مکیدن را بدست آورد ، خواهد توانست به خوبی و به اندازه ی کافی از پستان تغذیه کند . برخی ، شیرهای مصنوعی را برای کودک شروع کرده و مشکل را با شیر مادر رفع نمی نمایند که در نتیجه پس از مدتی شیر مادر هم قطع یا خشک می شود .
دستگاه گوارش نوازد بسیار حساس بوده و با شیر مادر مشکل خاصی را نخواهد داشت .هرگونه تلاش بایستی برای شیردهی مادر به نوزاد صورت گیرد .
هنگامی که نوزاد نارس به وزن 2500 گرم رسید ،مراقبت خاص دیگری را نیاز نخواهد داشت .والدین ممکن است در ابتدا در مورد بلند کردن و بغل نمودن او دچار وحشت شوند ولی پس از مدتی عادت خواهند کرد .این نوزادان ظریف ، درست همانند بقیه نوزادان با وزن بالاتر هنگام تولد ، رشد و تکامل پیدا خواهند کرد .آن ها ممکن است حتی افزایش وزنشان سریع تر از بقیه باشد . در ابتدا ممکن است به نظر برسد که فعالیت و رشد کمتری نسبت به سایر بچه های هم سن خود دارند ، ولی به زودی به حد آن ها خواهند رسید .والدین نبایستی به مراقبت های ویژه از او ادامه داده و علت را ظریف و حساس بودن او عنوان کنند .با نوزاد نارس بایستی پس از طی دوران حساس و حیاتی ،همانند یک بچه طبیعی رفتار شود .

دو قلویی
پزشک ، دو قلویی را در زمان حاملگی تشخیص داده و بنابراین بایستی مجموعه ای دوتایی را قبل از زایمان فراهم آورید .حاملگی دو قلویی مراقبت مشکل تری نسبت به یک قلویی داشته و اصولاً به علت کوچک بودن دو قلوها و داشتن برخی مشکلات که قبلاً برای نوزادان ظریف و کوچک ذکر شد و به علاوه اینکه آن ها دو تا هستند ،می باشد .اما اگر وزن هر دو حدود 2500 یا بیشتر نباشد ، نیازی به مراقبت ویژه نداشته و قادر خواهند بود که پستان را بمکند . مادر می تواند آن ها را پشت سر هم یا با یکدیگر شیر داده و حتی ممکن است به شیر اضافی نیاز داشته باشند .هر دو نوزاد می توانند با شیر مادر و شیر اضافی دیگر در هر بار تغذیه شوند .در هر بار می توان به یک نوزاد شیر پستان و به دیگری شیر غیر مادر را داد و به ترتیب در هر بار تغذیه جای شان عوض شده به این ترتیب هر دو می توانند از فواید شیر مادر بهره مند شوند . بسیاری مادران به خوبی دو قلوهای شان را از شیر پستان تغذیه می کنند .
دو قلوها ممکن است از یک جنس بوده یا یکی پسر و یکی دختر باشد . گاهی اوقات آن ها که کاملاً با هم یک شکل بوده و تشخیص آن ها از یکدیگر مشکل می باشد ؛ولی والدین کمتر اشتباه می کنند . این امر بسیار دوست داشتنی است که رشد دو نوازد را با هم ببینیم .البته کار بیشتری برای والدین به وجود می آید ولی در عین حال لذت بیشتری برای والدین به همراه دارد .

ثبت تولد
باید به خاطر داشت که تولد نوزاد را در ثبت احوال شهر ثبت کرده و شناسنامه گرفته شود .این امر برای اثبات سن در هنگام نام نویسی در دبستان و بسیاری مراسم پس از تولد ، لازم و ضروری می باشد . برخی والدین بر اساس طالع بینی و ستارگان ، تاریخ تولد کودک را ثبت می کنند .شما می توانید این نوع ثبت را نیز انجام داده اما گرفتن شناسنامه ضروری می باشد .

کمک های پدر خانواده
پدر می تواند از بسیاری جهات یاور مادر بوده و برای نوزاد و کار در خانه به مادر کمک نماید .او می تواند با شستن ظروف ، درست کردن غذا یا عوض کردن کهنه ی بچه ، کمک خود را ارایه کند .برخی پدران فکر می کنند که بی تجربه و ناآزموده بوده و نمی توانند کودک را اداره کنند ولی باید خاطرنشان کرد که آن ها می توانند همانند مادر و حتی بهتر از او عمل کنند .این تفکر که پدر به علت کار روزانه خسته بوده و نبایستی به وسیله ی بچه اذیت شود ،اشتباه است .مادر همیشه منتظر آمدن پدر می باشد تا وقایع روزانه را به او گزارش دهد . مهم است که در لذت ها و مشکلات بچه شریک باشند ؛این امر به درک بهتر بچه و هماهنگی در منزل کمک می کند .کودک نیاز به شناختن پدر همانند مادر داشته و بنابراین شراکت در کارهای کودک ، برای بچه نیز مفید می باشد .علاوه بر این ، والدین می توانند مشکلات را با یکدیگر بحث نموده و همدیگر را پشتیبانی نمایند . تقسیم مسئولیت کودک بین والدین ،راحتی بیشتری را به خانه خواهد آورد .

***برنامه ایمن سازی همگانی کودکان***
_________________________________

برنامه ایمن سازی همگانی کودکان با توجه به شرایط بهداشتی کشور جمهوری اسلامی ایران
بر اساس برنامه و راهنمای ایمنسازی (مصوب کمیته کشوری ایمن سازی)



**نوع واکسن و توضیحات سن
*ب ث ژ – فلج اطفال - هپاتیت ب از بدو تولد


*زیر یکسال مقدار واکسن ب ث ژ نصف دوز بالغین است5/1 ماهگی


*سه گانه – فلج اطفال – هپاتیت ب2 ماهگی


*سه گانه و فلج اطفال4 ماهگی


*سه گانه – فلج اطفال – هپاتیت ب6 ماهگی


*سرخک و سرخجه و اوریون (MMR)12 ماهگی


*سه گانه و فلج اطفال 18 ماهگی


MRR* - سه گانه –فلج اطفال -سرخک و سرخجه و اوریون6-4 سالگی


*دوگانه ویژه بزرگسالان16-14 سالگی


*واکسن دوگانه بزرگسالان هر10سال یکبار تزریق شود.




**واکسن ها - علائم اختصاری بیماری ها

ب ث ژ B. C. Gسل

سه گانه (ثلاث یا D.P.T)دیفتری ، سیاه سرفه ، کزاز

دوگانه ویژه بزرگسالان D Tدیفتری – کزاز

پولیو خوراکی یا تزریقی OPV & IPVفلج اطفال

سرخک Measlesسرخک

توکسوئید کزاز TTکزاز

هپاتیت ب HBVaccine هپاتیت ب




نکات قابل توجه در واکسیناسیون کودکان

نکات قابل توجه در واکسیناسیون بر اساس برنامه و راهنمای ایمن سازی مصوب (کمیته کشوری ایمنسازی(

1- برنامه ایمن سازی کودکان نارس و یا کم وزن نیز مطابق جدول ایمنسازی عادی است و تجویز به موقع واکسنها اکیدا توصیه می شود .

2- شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمنسازی نخواهد بود.

3- سوء تغذیه نه تنها مانعی برای ایمنسازی نیست، بلکه ایمنسازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه اکیدا توصیه می شود .

4- برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم سابقه ایمنسازی باید مطابق برنامه عمل شود.

5- در اختلالات ایمنی چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی (سرطان خون) و غیره واکسنهای ویروسی زنده (مثل فلج اطفال و MMR) و واکسن BCG منع استعمال دارند.

6- در مورد واکسن های چند نوبتی مثل فلج اطفال ، سه گانه و هپاتیت ب در صورتیکه به هر علت ایمنسازی طبق فواصل تعیین شده انجام نشده باشد ، لزومی به از سرگرفتن واکسیناسیون نبوده و با احتساب واکسیناسیون قبلی، برنامه ایمن سازی طبق جدول مربوطه ادامه داده می شود .

7- اگر در تزریق واکسن سه گانه به کودک ، تب بالای 40 درجه (درجه مقعدی) و یا تشنج عارض شود، در نوبتهای بعدی بایستی از واکسن دوگانه استفاده شود زیرا احتمال دارد که باکتری ایجاد کننده سیاه سرفه عامل آسیب مغزی باشد. همچنین اگر به علتی در سن زیر 7 سال واکسن دوگانه به جای سه گانه مصرف شود، لازم است جمعا سه نوبت تکرار شود و سه گانه اولی به جای یک نوبت محسوب خواهد شد.

8- تزریق واکسن سه گانه در کودکانیکه دچار ضایعات مغزی پیشرونده می باشند ممنوع است و باید از واکسن دوگانه استفاده شود .

9- فاصله بین نوبت سوم واکسن سه گانه و یادآوری سه گانه نبایستی از 6 ماه کمتر باشد .

10- پس از پایان 6 سالگی تلقیح واکسن سه گانه مجاز نیست و در صورت لزوم بایستی به جای آن از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده نموده .

11- در صورتیکه واکسنهای زنده ویروسی بطور همزمان مورد استفاده قرار نگیرد، بایستی بین آنها حداقل یکماه فاصله باشد .

12- حتی المقدور از تزریق گاماگلوبولین به اطفال خودداری شود مگر در مواردی که پزشک جایز بداند در اینصورت فاصله تجویز واکسنهای ویروسی زنده ضعیف شده (به جز تب زرد و پولیو خوراکی)، با گاماگلوبولین و فرآورده های خونی لااقل سه ماه خواهد بود .

13- چنانچه تا 2 هفته بعد از تلقیح واکسنهای زنده ویروسی (به جز تب زرد و پولیو خوراکی) به هر علت – گاماگلوبولین و فرآورده های خونی تزریق شود پس از سه ماه واکسن تکرار شود .

14- بعلت ریشه کنی آبله در جهان، تلقیح این واکسن به هیچ وجه لازم نمی باشد .

15- واکسن فلج اطفال تزریقی در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی می باشند مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده تلقیح گردد .

16- تغذیه با هر نوع شیر ازجمله شیر مادر با خوراندن واکسن فلج اطفال مغایرتی ندارد و لزومی به ندادن شیر قبل یا بعد از ایمنسازی نخواهد بود، همچنین استفراغ مختصر پس از خواراندن قطره فلج اطفال مسئله مهمی نبوده، نیازی به تجدید واکسن نمی باشد .

17- واکسن فلج اطفال صفر باید هرچه زودتر پس از تولد ودر نوزادانی که در زایشگاه بدنیا آمده اند هنگام خروج از زایشگاه تجویز شود درصورتیکه بهر دلیل تجویز واکسن در روزهای اول مقدورنباشد در اولین فرصت ممکن بایستی واکسن راتجویز نمود و محدودیت زمانی خاصی بین نوبت صفر و اول وجود ندارد .

18- سابقه حساسیت به تخم مرغ – مانع ایمنسازی علیه سرخک نیست .

19- تزریق همزمان واکسن سرخک و ب ث ژ هیچگونه اشکالی نداشته و بایستی در دو محل جداگانه انجام گردد .

20- چناچه واکسن دوم سرخک در سن 15 ماهگی بهرعلتی تلقیح نشده باشد در اولین فرصت ممکن تلقیح شود .

21- بهترین سن برای تلقیح ب ث ژ بدو تولد می باشد .

22- در صورتیکه کودکی در بدو تولد نوبت اول واکسن هپاتیت خود را دریافت نکرده باشد، باید نوبت اول آنرا همراه سه گانه اول، نوبت دوم را همراه سه گانه دوم و نوبت سوم را همراه سرخک دریافت نماید .

23- در صورت تاخیر شیرخواران تا سه ماهگی می توان همزمان با سه گانه دوم دوز اول، همزمان با سه گانه سوم دوز دوم، همزمان با سرخک دوز سوم، واکسن هپاتیت ب را تجویز نمود (بهر صورت فواصل تزریق واکسنهای هپاتیت نباید کمتر از یکماه باشد)

24- واکسیناسیون هپاتیت ب هیچگونه موارد منع تلقیح ندارد حتی اگر فرد HBsAg مثبت یا HBsAb مثبت باشد.

25- در صورتیکه نوزاد از مادر HBsAg مثبت بدنیا آمده باشد بایستی تزریق همزمان ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت B با واکسن هپاتیت B در دو عضله جداگانه در اسرع وقت و ترجیحا درظرف 12 ساعت پس از تولد انجام گیرد. در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن هپاتیت ب به تنهایی نیزدر ساعات اولیه پس از تولد حدود 75 در صد تا 95 در صد ایمنی ایجاد می کند .

26- در صورتیکه یک از زوجین HBsAg مثبت باشد زوج دیگر و فرزندان ساکن در منزل آنها بایستی بر علیه بیماری هپاتیت ب واکسینه شوند .

27- در افراد مبتلا به هموفیلی واکسن هپاتیت زیر جلدی تزریق گردد .

28- در کودکان دارای نقص سیستم ایمنی، کودکان تحت درمان با داروهای پایین آورنده قدرت دفاعی بدن نظیر کورتیکواستروئیدها ویا تحت درمان با اشعه و مبتلایان به لوسمی، لنفوم و سرطانهای ژنرالیزه استفاده از واکسن پولیو زنده خوراکی قدغن میباشد و به جای آن از واکسن کشته تزریقی باید استفاده شود .

29- تست ب ث ژ اگر در دو هفته اول نوزادی تزریق شود نیاز به انجام تست توبرکولین (PPD) نیست ولی اگر بعد از 16 روزگی بخواهید اولین تزریق انجام شود باید تست توبرکولین انجام شود و در صورت منفی بودن واکسن زده می شود.

30- واکسن ب ث ژ عامل تب و ناراحتی نبوده و بلافاصله بعد از واکسن می توان استحمام نمود. فقط ممکن است 3-2 هفته بعد از تزریق واکسن قرمزی ایجاد کند که در اصطلاح گفته می شود که واکسن گرفته است و نیازی به پانسمان ندارد. گاهی محل قرمزی به صورت یک یادگار گرد کوچک روی پوست باقی می ماند که به آن سیکاتریس می گویند.

31- بهتر است 4 ماه پس از تزریق واکسن ب ث ژ تست توبرکولین مجدد انجام شود و اگر مثبت بود دیگر نیازی به تکرار واکسیناسیون نمی باشد. و بعد از آن در دوره های 5-3 سال تست انجام شود و در صورتیکه منفی بود واکسن زده شود.

32- واکسن ثلاث در جلوی ران و یا باسن تزریق می شود و تا مدتی محل فوق سفت و دردناک است. 24 ساعت تب و درد ایجاد می کند که بهتر است از کمپرس حوله آغشته به آب نیم گرم موثر است. حمام کردن مشکلی ندارد.

33- واکسن ثلاث حاوی باکتری کشته شده سیاه سرفه و توکسین بی اثر شده (توکسوئید) باکتریهای عامل دیفتری و کزاز می باشد.


عوارض واکسیناسیون

ایمن سازی دارای میزان کمی اثرات جانبی می باشد مثلا مقدار کمی تورم د راطراف محل تزریق و یا کمی تب ملایم ، اگر فرزند شما واکنش خاصی به دوزهای اولیه داشتید ، به پزشک خود بگوئید تا او بتواند شما را در مورد دوزهای بعدی راهنمایی کند . اثرات جانبی جدی ایمن سازی ، مثلا ارتباط با بیماری های طولانی مدت مانند بیماری کرون (Crohn) تا کنون ثابت نشده اند . تحقیقات نشان داده اند که خطر ایمن سازی برای کودکان عادی بسیار کمتر از خطر بیماریهایی هستند که دربرابر آنها ایمنی بدست می آورند .

***غربالگری نوزادان ***
_______________________

غربالگری به روش‌هایی اطلاق می‌شود که با آنها می‌توان افراد به ظاهر سالمی را که از نظر ابتلاء به یک بیماری خاص در معرض خطر بیشتری هستند از افراد سالم شناسایی کرد. باید توجه داشت در مورد افرادی که پُرخطر محسوب می‌شوند برای تشخیص قطعی باید آزمایش‌های تکمیلی انجام شود. امروزه در بسیاری از کشورها برنامه‌های غربالگری نوزادان به صورت گسترده در دست انجام است که با استفاده از چند آزمایش ساده بر روی خون نوزاد صورت می‌گیرد.

چرا باید این تست‌ها را انجام داد؟

غربالگری نوزادان برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های مادرزادی بسیار خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر این بیماری‌ها به موقع تشخیص داده نشوند ممکن است باعث بروز عقب‌ماندگی ذهنی، کندشدن رشد جسمی و حتی مرگ شوند.

تاریخچة غربالگری نوزادان

اولین برنامة غربالگری نوزادان حدود نیم قرن پیش در ایالات متحد آمریکا آغاز شد و امروزه حداقل در هفتاد کشور جهان، نوزادان به صورت اجباری و طبق قانون دست‌کم باید از نظر بیماری‌های کم‌کاری تیروئید و فنیل‌ کتونوری مورد آزمایش قرار گیرند.

در ایران از سال 1381 در استان فارس تمامی نوزادان از نظر ابتلاء به سه بیماری کم‌کاری تیروئید، فنیل کتونوری و کمبود آنزیم G6PD (عامل بیماری فاویسم) مورد غربالگری قرار گرفتند و به تدریج از ابتدای سال 1385 دو بیماری دیگر، یعنی افزایش گالاکتوز و بیماری شربت افرا (MSUD) نیز به مجموعة مزبور اضافه شد.


تست‌های غربالگری در چه زمانی باید انجام شوند؟

آزمایش‌هایی که در طرح‌های غربالگری مورد استفاده قرار می‌گیرند باید پیش از مرخص شدن نوزاد از بیمارستان و یا طی 5 روز اول پس از تولد انجام شوند.

نمونه‌گیری چگونه انجام می‌شود؟

پس از گرم کردن پای نوزاد و تمیز کردن ناحیة مورد نظر با مادة ضد عفونی کنندة مخصوص، با استفاده از یک سوزن خاص (لانست) که به پاشنة پای نوزاد زده می‌شود، چند قطره خون بر روی کاغذ صافی مخصوص جمع‌آوری شده و پس از 3 تا 4 ساعت در حرارت اتاق خشک می‌شود.

نتایج چگونه تفسیر می‌شوند؟

اگر نتیجة آزمایش غیر طبیعی باشد این بدان معنی نیست که نوزاد حتماً بیمار است بلکه مفهوم آن چنین است که باید تست‌های تکمیلی روی خون نوزاد انجام شود و همچنین مورد مشاورة پزشک متخصص اطفال قرار گیرد و آنگاه در صورت تأیید بیماری، درمان به سرعت آغاز گردد. روش درمان به نوع بیماری بستگی دارد و شامل رژیم‌های غذایی مخصوص و دارو است.

چه بیماری‌هایی مورد غربالگری قرار می‌گیرند؟

تــرکــیـب بیماری‌های مــوجــود در طرح‌های غربــالگــری نوزادان در نواحــی مــختلف جهان متـفــاوت اسـت. طـرح پیشنهادی در حال حاضر شامل شش بیماری است:
1) کـم‌کـاری مـادرزادی تیروئید: این بیماری باعث کاهش سطح هورمون‌های غدة تیروئید و در نتیجه بروز عقب‌ماندگی جسمی و ذهنی شدید می‌شود. تشخیص به موقع و درمان دارویی مانع از بروز هر مشکلی شده و نوزاد به رشد طبیعی خود ادامه خواهد داد.
2) فنیل‌کتونوری: فنیل آلانــیـن یــکی از اسیدهای آمینـة مهم و ضروری بـدن است. نــقــص ژنــتـیـکی آنزیم‌هایی که بــاعث مصرف فنـیل آلانـین در چرخة سوخت و ساز بدن می‌شوند، باعث افزایش سطح آن در بدن و ظهور آن در ادرار می‌گردد. در صورت عدم درمان، سطح بالای فنیل آلانین به بافت مغز آسیب می‌رساند و عقب‌ماندگی ذهنی بروز می‌کند. تشخیص زودهنگام و درمان با رژیم‌های غذایی خاص سبب رشد طبیعی کودک می‌شود.
3) افزایش گالاکتوز (گالاکتوزمی): کودکان مبتلاء به این بیماری به دلیل نقص ژنتیکی در تولید برخی آنزیم‌ها قادر به استفاده از قند موجود در شیر (گالاکتوز) نخواهند بود. به همین دلیل گالاکتوز خون بالا رفته و می‌تواند سبب بروز آب مروارید و آسیب شدید کبدی و مغزی گردد. اولین علامت بروز آن استفراغ‌های طولانی و شدید است و در صورت عدم درمان، عوارض بسیار خطرناکی به دنبال دارد.
4) بزرگی و پرکاری مادرزادی غدة فوق کلیوی: در این بیماری بدن قادر به ساختن هورمون کورتیزول نبوده و این نقیصه باعث بروز عقب‌ماندگی جسمی و ذهنی و همچنین بروز صفات پسرانه در دختربچه‌ها می‌شود. تشخیص و درمان به موقع بیماری از بروز عوارض مزبور پیشگیری می‌کند.
5) بیماری شربت افرا: علت بروز این بیماری وجود اختلال مادرزادی در جذب و استفاده از چند نوع اسید آمینه است. در نتیجه سطح این اسیدهای آمینه در خون افزایش یافته و بویی شبیه بوی شکر سوخته و یا شیرة درخت افرا به مایعات بدن از جمله ادرار می‌دهد. تجمع اسیدهای آمینة مزبور به عقب‌ماندگی ذهنی شدید و حتی مرگ منجر می‌شود.
6) کمبود آنزیم G6PD (بیماری فاویسم): در این بیماری یکی از آنزیم‌های مهم گلبول‌های قرمز خون کاهش یافته و در نتیجه سبب از بین رفتن گلبول‌های قرمز پس از مصرف مواد اکسیدان نظیر برخی داروها و باقلا می‌شود. بیمار سریعاً دچار کم‌خونی شدید همراه شوک، سستی و بی‌حالی می‌گردد و نیز این بیماری در نوزادان می‌تواند دورة زردی را طولانی کند.

شیوع این بیماری‌ها در ایران چقدر است؟

شیوع کم‌کاری مادرزادی تیروئید 1 به 3500، فنیل کتونوری 1 به 14000، افزایش گالاکتوز 1 به 40000، بیمــاری شـربت افرا 1 به 200000، پرکاری مادرزادی غدة فوق کلیوی 1 به 10000 و کمبود آنزیم G6PD بیش از 1 به 100 نفر است.

***از زردی بیشتر بدانیم***
__________________________

بیشتر از نیمی از نوزادان طبیعی و سالم در چند روز اول زندگی در پوست صورت خود ته رنگ زرد پیدا می کنند. اگر کودک شما چنین است، احتمالاً چیز نگران کننده ای نیست ولی مخصوصاً اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد باید آنرا به پزشک خود نشان دهید.
زردی نوزادان

آیا باید از ابتلای نوزادم به زردی نگران باشم ؟

بیشتر از نیمی از نوزادان طبیعی و سالم در چند روز اول زندگی در پوست صورت خود ته رنگ زرد پیدا می کنند. اگر کودک شما چنین است، احتمالاً چیز نگران کننده ای نیست ولی مخصوصاً اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد باید آنرا به پزشک خود نشان دهید.

اگر کودک شما به وقت طبیعی متولد شده است در هفته اول احتمالاً نظیر یک فرشته لپ صورتی به نظر می آید. ولی اگر زودتر از موقع به دنیا آمده باشد، ممکن است کمی بیشتر طول بکشد تا پوستش صورتی رنگ بشود.



چه چیزی باعث آن می شود ؟

زردی در یک کودک سالم زمانی اتفاق می افتد که سطح بیلی روبین در خون بالا می رود. بیلی روبین ماده شیمیایی است که در اثر تخریب طبیعی سلولهای قرمز پیر تولید می شود. نوزادان سطح بیلی روبین بالاتری دارند چون تعداد گلبولهای قرمز حامل اکسیژن در آنها زیادتر است و کبد جوان آنها نمی تواند بیلی روبین اضافی را متابولیزه کند. هر چه سطح بیلی روبین بالاتر از نرمال می رود، زردی از سر به پائین به سمت گردن و سپس به قفسه سینه پیش می رود تا اینکه در موارد شدید نهایتاً به پنجه پا می رسد. این نوع زردی که اصطلاحاً فیزیولوژیک نامیده می شود (برخلاف انواع نادر و شدیدتری که بدلیل بیماری کبدی یا ناسازگاری خونی با مادر ایجاد می شود) معمولاً خطری برای سلامت شیرخواران سالم و رسیده (نه ماهه متولد شده) محسوب نمی شود. علت زردی در بسیاری از اوقات دقیقاً مشخص نیست و علل مشخص شده زردی، نیز بسیار متفاوت هستند که شامل ناسازگاری خون و Rh مادر با نوزاد، کم کاری تیروئید نوزاد، کمبودهای آنزیمی گلبول های قرمز مثل بیماری فاوویسم، زردی ناشی از کمبود دریافت شیر مادر، زردی ناشی از شیر مادر و علل بسیاری دیگر ...



شیوع زردی در نوزادان چقدر است ؟

60 درصد نوزادان رسیده، روز دوم یا روز سوم پس از تولد دچار زردی می شوند که پس از یک هفته زردی آنها ناپدید می شود. در 80 درصد نوزادان نارس نیز که دچار زردی شده اند پس از تولد علائم از بین می روند.



چگونه می توان زردی را درمان کرد؟

اگر کودک شما مبتلا به زردی به نظر می رسد ممکن است پزشک انجام آزمایشاتی را برای اندازه گیری سطح بیلی روبین در خون و تشخیص ضرورت درمان پیشنهاد نماید. اگر کودک، رسیده متولد شده و از سایر جهات سالم است، اکثر پزشکان درمان را شروع نمی کنند مگر اینکه سطح بیلی روبین بالاتر از 15 میلی گرم در دسی لیتر خون برسد، از اوایل دهه 1970 زردی بوسیله فتوتراپی درمان می شده است. میزان خطرناک زردی، به وزن نوزاد و سن نوزاد بستگی دارد مثلاً میزان بیلی روبین 13 میلی گرم در دسی لیتر برای یک نوزاد 2 کیلوگرمی و 2 روزه می تواند خطرناک باشد ولی همین میزان برای یک نوزاد 3 کیلوگرمی، ده روزه، خطرناک نیست.

در نوزاد رسیده بالاتر از سه روز، میزان بیلی روبین بیشتر از 16 میلی گرم در دسی لیتر، نیاز به بستری در بیمارستان دارد. این نقطه خطر در روزهای دوم و سوم پایین تر است لذا تفسیر میزان زردی بعهده پزشک متخصص کودکان است.
اگر در نوزاد رسیده، میزان بیلی روبین به عدد 25 نزدیک شود و یا از آن بیشتر شود، بیمار اغلب در معرض تعویض خون قرار دارد. عدم بستری و درمان نوزاد در این موارد بسیار خطرناک است. اگر میزان بیلی روبین بالاتر از 25 میلی گرم در دسی لیتر باشد و درمان نشود، منجر به ایجاد بیماری مهلک و خطرناکی بنام ایکتروس (رسوب بیلی روبین در مغز) می شود. این بیماری با مرگ و میر بسیار بالایی همراه است و شیرخوارانی که جان سالم برد می برند دچار اختلالات شنوائی و بیماری حرکتی در اندام ها می شود که باعث ناتوانی جدی در زندگی آینده فرد می شود.



معمولاً کودک برای یک یا دو روز برهنه و در حالیکه چشمهایش با یک پوشش محافظ پوشانده شده است زیر نور فلورسنت قرار می گیرد. نور فلورسنت باعث تخریب بیلی روبین اضافی خون می شود. بیلی روبین های تخریب شده از طریق کبد دفع می شود.

اگر سطح بیلی روبین کودک شما آنقدر بالا نیست که نیازی به فتوتراپی داشته باشد می توانید با قرار دادن وی در معرض نور خورشید در صبح زود و یا عصر دیروقت به پائین آوردن آن کمک کنید. اگر کودک شما دچار نوع نادر زردی ناشی از ناسازگاری خونی باشد و بیلی روبین تا سطح خطرناک بالا رود ممکن است نیاز به تعویض خون داشته باشد. ولی خیالتان راحت باشد که آزمایش خونی RH که در زمان بارداری برای آزمایش ناسازگاری Rhesus انجام داده اید شما را از احتمال وقوع ناسازگاری با نوزادتان آگاه می سازد، آنگاه به منظور پیشگیری از این مشکل آمپول آنتی روگام دریافت خواهید نمود.





چگونه می توانم بفهمم که کودک من دچار زردی است؟

متخصصین انجام این آزمایش سریع را در منزل برای امتحان زردی توصیه می کنند:

در اتاق با نور کافی فشار ملایمی روی قفسه سینه کودک وارد کنید، اگر هنگام برداشتن فشار، ته رنگ زردی روی پوست باقی بماند با پزشک خود مشورت نمائید. (این روش برای بچه های با پوست روشن بهتر عمل می کند، برای بچه های دیگر، زردی سفیدی چشم یا لثه را چک کنید.)

بخاطر داشته باشید زردی وضعیتی موقتی است که معمولاً بدون هیچ مداخله ای به سرعت از بین رفته و اثرات دراز مدت ندارد. (مگر در موارد شدید)

اگر هر گونه تردیدی دارید، با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن باشید که برای برگرداندن رنگ صورتی کودکتان درست عمل می کنید.



آیا تغذیه مادر بر روی زردی موثر است؟

به نظر نمی رسد که نوع تغذیه مادر، بر میزان زردی نوزاد تاثیری چشمگیری داشته باشد. لذا توصیه به خوردن غذاهای گرمی یا سردی، اغلب بیفایده است. بهترین راه پیشگیری از زردی نوزادی، توصیه به شیردهی مکرر با شیر مادر است. شیردهی مداوم، سبب افزاش دفع مدفوع و نیز افزایش دفع زردی می شود. البته در مطالعه خانم دکتر فاطمه قطبی و همکاران در سال 1385 مشخص شد که مصرف 30 میلی لیتر از محلول حاوی 5 گرم شیر خشت (استخراج شده از گیاهان جنس cotoneaster) به صورت روزانه در سه نوبت می تواند به صورت قابل توجهی باعث کاهش زردی نوزاد و نیز کم شدن طول مدت بستری شدن نوزاد در بیمارستان می شود.


کدام نوزادان در معرض خطر بالاتری برای زردی قرار دارند؟
الف- اگر مادر گروه خون O داشته باشد ولی نوزاد گروه خون A یا B داشته باشد.
ب- اگر مادر Rh منفی و نوزاد Rh مثبت داشته باشد. بخصوص اگر مادر آمپول درگام حین حاملگی و بعد از زایمان دریافت نکرده باشد و به ویژه در زایمان های دوم به بعد.
ج- سابقه زردی در فرزندان قبلی
د- عدم دریافت کافی شیر مادر در روزهای اول زندگی
ه- نوزادان نارس (سن حاملگی کمتر از 37 هفته)
و- نوزادان با وزن تولد کمتر از 2500 گرم
ز- نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت
ح- نوزاد مبتلا به فاوویسم

***تشنج نوزاد***
______________________


تشنجی که در ‪ ۲۸روز اول عمر روی می دهد به علت اینکه تکامل عصبی نوزاد را به مخاطره می اندازد، یک فوریت پزشکی است که به سرعت در جهت درمان آن باید اقدام شود.
تشنج نوزاد، بر خلاف تشنج کودکان و بزرگسالان، اغلب یک علامت است و یک بیماری زیربنایی را مطرح می کند.

به همین خاطر اختلال "تشنج نوزاد" نیاز به ارزیابی برای شناخت علت بیماری و شروع اقدامات درمانی دارد.
از نظر بالینی تشنج، اختلالات گذرا در فعالیت مغزی است که بصورت حرکتهای غیرطبیعی ، آپنه یا اختلال تنفسی، اختلالات رفتاری، یا اختلالات کارکرد سیستم عصبی اتونوم بروز می کند. تشنج دو خصوصیت دارد یکی اینکه به صورت ناگهانی ایجاد می شود و دوم اینکه غیر ارادی و غیر قابل کنترل است.



علایم تشنج چیست؟

وقتی کودکی تشنج میکند ممکن است شما هریک ازاین علایم راببینید:


۱-کودک دچار اختلال هوشیاری شودیعنی اطرافیان رانشناسد متوجه زمان ومکان نباشد،به صدازدن شماپاسخ ندهد یا بیهوش روی زمین بیفتد.
۲-حرکاتی غیر ارادی در اعضای بدن کودک ظاهر شود این حرکات ممکن است قسمتی از بدن یاتمام اعضا را درگیرکند.ممکن است کودک به شدت دست وپابزند،روی زمین بیفتد،سروچشمهای کودک به یک طرف بچرخد یا اینکه فقط یک دست یا یک پای کودک دچار حرکات تکان دهنده شدید شودواین حالت چند ثانیه تا چنددقیقه طول بکشد معمو لأ این حملات کمتر از ۱۰دقیقه طول میکشد.
۳-ممکن است کودک درزمان حمله کنترل ادرار خود را از دست بدهد.
۴-گاهی کودک به صورت ناگهانی رفتاری غیر عادی نشان میدهد مثلأ بدون آنکه متوجه اطراف باشد،شروع به دویدن میکند.
۵-ممکن است کودک برای چند لحظه به نقطه ای خیره شده ودر این مدت متوجه اطراف نباشد.

آیاهر کودکی یک بار تشنج کند،تا اخر عمر دچار حملا ت تشنج خواهد شد ؟

در سنین۶ماه تا۵سالگی مغز کودکان به افزایش درجه حرارت بدن حساس است در نتیجه۳-۴در صد کودکان در این سنین با تب های شدید(بیش از۳۸درجه)دچار تشنج میشوند. اکثریت این کودکان بعد از سن۵سالگی دچار تشنج نمیشوند.شایعترین سن برای تشنج ناشی از تب۱۸-۱۴ماهگی است وزمان آن ازچندثانیه تا۱۰دقیقه طول میکشد وبندرت تشنج ناشی ازتب بیش از یکبار اتفاق میافتد.

علت تشنج همراه باتب چیست؟

بیشترمواقع تشنج همراه با تب دراثر عفونتهای ویروسی دستگاه تنفس فوقانی یاعفونت حاد گوش میانی ایجاد میشود.گاهی ممکن است علت تشنج باتب مننژیت باشد.


آیا تشنج درنوزادان شایع است؟

تشنج در ایام نوزادی از همه ایام عمر شایعتر است. حدود ‪ ۸ تا ‪۱۱ مورد در هر یک هزار نوزاد نارس ،تشنج بروز می کند و بیش از ‪ ۹۰درصد موارد تشنج نوزاد علت ارگانیک دارد.


علت تشنج در نوزادان چیست ؟

۱- کمبود اکسیژن رسانی به مغز
۲- کاهش قند خون
۳- کاهش کلسیم خون
۴- عفونت ها
۵- اختلالات دستگاه عصبی
۶- اعتیاد مادر به مواد مخدر و چند علت نادر دیگر


لازم به ذکر است کودکان قبل از سن ۶ ماهگی که شامل نوزادان نیز می شوند به علت تب بالا دچار تشنج نمی شوند.


اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج در زمان تب می شود به این نکات دقت فرمائید :


۱- هرگاه کودک شما به علت سرماخوردگی یا هر عفونت دیگری دچار تب شدید شد حتما ” با استفاده منظم از داروی ضد تب ( استامینوفن ) و پا شویه با آب ولرم تب کودک را کاهش دهید .
۲- هیچگاه برای کاهش تب کودک از آسپرین یا آمپول های تب بر استفاده نکنید .
۳- کودک رابرای بررسی علت تب نزد پزشک ببرید .
۴- در صورتی که پزشک احتمال مننژیت را در کودکی بدهد کشیدن مایع نخاع کودک جهت آزمایش و تشخیص بیماری ضروری است . در این زمینه با پزشک همکاری کنید .
۵- اگر کودک شما سابقه تب و تشنج دارد با نظر پزشک در زمان تب شدید علاوه بر استامینوفن و پاشویه کردن کودک از داروی ضد تشنج به مقداری که پزشک دستور داده استفاده کنید تا از تشنج کودک پیشگیری شود .
۶- اگر بعد از تشنج کودک پزشک دستور داد تا کودک شما به مدت طولانی ( حدود ۲ سال ) از داروهای ضد تشنج استفاده کند .


حتما ” این داروها را طبق دستور در زمان مناسب مصرف کنید و از کم کردن یا قطع کردن خود سرانه داروها بپرهیزید .

اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج بدون تب ( صرع ) است به این نکات دقت فرمائید :

۱- کودک شما تا زمانی که پزشک دستور دهد باید داروی ضد تشنج مصرف کند .
۲- هیچ گاه دارو را خود سرانه قطع نکنید یا مقدار آن را کاهش ندهید .
۳- کودکان مبتلا به حملات تشنج بدون تب ( صرع ) باید همواره مراقبت شوند بدون انکه فعالیت جسمی ایشان محدود شود . در زمان انجام کارهای حساس مثل شنا یا استحمام حتما” از نزدیک مراقب کودکتان باشید . اگرکودکتان تمایل به بالا رفتن از بلندیها ، درخت یا وسایل بازی دارد نزد کودکتان بمانید .
۴- در صورتی که کودکتان دچار حمله تشنج شد او را به پهلو بخوابانید جسم سفتی ( چوبی یا چرمی یا پارچه ای ) بین دندانهای کودک بگذارید تا زبانش در اثر قفل شدن دندانها آسیب نبیند . اطراف کودک را خلوت کنید و لباسهای تنگ یا زیور آلات را از گردن او باز کنید تا راحتتر نفس بکشد .در زمان تشنج هیچ ماده خوراکی یا آب را وارد دهان کودک نکنید و سریعا” او را به بیمارستان برسانید .

۵- کودکان مستعد تشنج ممکن است با یک تب خفیف ، فشار روحی ، خستگی یا مصرف بعضی داروها ( مثل تئوفیلین ) دچار تشنج شوند حتما ” کودکتان را از این نظر محافظت کنید .

تشنج نوزاد نیاز به اقدامات فوری تشخیصی و درمانی دارد، افزود: اقدامات درمانی شامل اقدامات ضروری اولیه ، باز نگهداشتن راههای هوایی، دادن اکسیژن، تخلیه ترشحات، تهویه مناسب و قطع تغذیه دهانی و در صورت امکان نمونه گیری قند و کلسیم خون است.
تشنج نوزاد معمولا علامت یک بیماری زمینه ای است و نیاز به ارزیابی فوری نوزاد را مطرح می کند.
درمان با داروی ضد تشنج معمولا با طبیعی شدن سیر حال نوزاد قطع می شود.
در صورت غیرطبیعی بودن معاینه عصبی هنگام ترخیص ، مشاوره اعصاب و پیگیری چند رشته ای توصیه می شود.
طبقه بندی انواع تشنج ها و اینکه تشنج نوزادان از نظر بالینی نیز با تشنج کودکان بزرگتر و بزرگسالان متفاوت است، افزود: نوع ‪ Subtle بصورت حرکاتی مانند انحراف افقی چشم ها، خیره شدن، حرکات مکیدن ، پازدن و یا آپنه بروز می کند.
نوع ‪ Tonicبصورت کانونی یا منتشر اغلب در نوزادان نارس بیشتر دیده می شود، افزود: این نوع شامل اکستانسیون تونیک اندامها و گاهی فلکسیون اندامهای فوقانی و اکستانسیون اندام های تحتانی است.
تشنج نوع ‪ Clonicشامل حرکات کلونیک یک یا چند اندام است که بصورت نامنظم به اندام های دیگر سرایت می کند.
نوع دیگری از تشنج ‪ Focal Clonicاست که شامل حرکات کلونیک موضعی بوده و معمولا همراه با عدم هوشیاری نیست که اغلب در اثر درگیری موضعی مغز و غالبا در نوزاد رسیده دیده می شود.
همه حرکات غیرطبیعی نوزاد تشنج نیست و ارزیابی نوزاد برای تشخیص قطعی تشنج ضروری است.
وی افزود: ارزیابی بیمار شامل گرفتن شرح حال دقیق بیمار، معاینه کامل و سپس آزمایشات تکمیلی (آزمایشهای بیولوژیک، رادیولوژیک و الکتروانسفالو گرافی) است.
علل این بیماری: صدمات حوالی زایمان، خونریزی، سکته مغزی نوزادان،اختلالات متابولیکی، عفونت، سندرم محرومیت دارویی یا مواد مخدر از جمله علت های بروز تشنج می باشد.
هر نوزاد مشکوک به تشنج نیاز به ارزیابی فوری دارد و درمان تشنج نوزاد (ماه اول عمر) در محیط بیمارستانی باید انجام شود.

***نوزادان نیازی به نوشیدن آب ندارند!***
________________________________

برطبق تحقیقات مرکز نوزادان دانشگاه کلمبیا، دادن آب به نوزاد می تواند منجر به اختلالات تغذیه ای شود و سلامت او را به خطر بیاندازد!
نوزادان نیازی به نوشیدن آب ندارند!

نوزادان بطور معمول آب نمی نوشند!



برطبق تحقیقات مرکز نوزادان دانشگاه کلمبیا، دادن آب به نوزاد می تواند منجر به اختلالات تغذیه ای شود و سلامت او را به خطر بیاندازد. نوزادان همه آب مورد نیازشان را از طریق غذایی که به آنها میدهید بدست می آورند.



دادن آب فراوان به نوزاد، او را در معرض خطر مسمومیت با آب قرارمیدهد و میتواند منجر به حمله های ناگهانی (شوک) یا کُما شود. مسمومیت با آب هنگامی اتفاق می افتد که خون رقیق شود و سطح الکترولیتها از تعادل خارج گردد.



خوراندن آب به نوزاد میتواند بر اشتهای او تأثیر بگذارد. نوزاد معده کوچکی دارد و پر کردن آن با آب منجر به کاهش میزان شیری که می تواند بخورد، می شود. این مرکز به تاثیر آب بر کاهش توانایی جذب مواد مغذی غذا نیز اشاره کرده است.



به عنوان والدین نوزاد، شاید شما نگران وضعیت آب بدن نوزادتان در گرما یا هنگامی که او بیمار است باشید. در هوای گرم پیشنهاد میشود میزان شیر یا شیر خشکی که به نوزادتان میدهید را بیشتر کنید.



نوشیدنی الکترولیتی (سرم خوراکی) برای نوزادانی که به اسهال واستفراغ مبتلا هستند مفید است. پزشک نوزادتان شما را در مورد مصرف سرم خوراکی راهنمایی می کند.



توصیه مرکز نوزادان دانشگاه کلمبیا این است که تا زمان شروع به خوردن غذاهای جامد، به کودک آب ندهید. پس از این دوران، روزانه بطور متوسط تا 30 تا 120 سی سی (معادل دو قاشق غذاخوری تا نصف لیوان) آب پیشنهاد میشود. با این حال برای توصیه های دقیق تر با دکتر کودکتان مشورت کنید.


در یک سالگی به فرزندتان اجازه دهید هرقدر که میخواهد آب بنوشد. در این زمان کودک شما غذای جامد و شیر کامل میخورد.


ممکن است دکتر نوزادتان دربعضی موارد، بعنوان مثال در زمانیکه نوزاد شما به یبوست مبتلاست، دادن میزان کمی آب یا نوشیدنی، حدوداً 2 تا 4 قاشق غذاخوری را پیشنهاد کند.


همیشه از پیشنهاد متخصص اطفال در مورد دادن آب به نوزاد استفاده کنید.