? این موها را که در آسیاب سفید نکرده ام!
هر فردی بدون شک در طول روز، دست کم دقایقی را جلوی آینه صرف بررسی موهای خود و دیدن چهره، پوست و موی خود می کند که البته ممکن است گروهی دیگر بیشتر در این زمینه وقت صرف کنند.
شاید شما هم از جمله افرادی باشید که به وضعیت و سلامت پوست و موی خود؛ به خصوص کمی، زیادی، خشکی، ریزش و رنگ موی خود حساس باشید و به طور مرتب آن را چک کنید و به احتمال زیاد با دیدن اولین موی سفید نگران و ناراحت شده یا خواهید شد. عکس العمل شما می تواند تنها با نگرانی و ناراحتی شدید و یا فقط با لبخند زدن و بی توجهی به مساله بروز کند ولی آنچه مسلم است این است که؛ با افزایش تعدادموهای سفید این بی تفاوتی از بین خواهد رفت و آنجاست که به دنبال علل این تغییر رنگ خواهید رفت.
اگر از پدربزرگ ها و مادربزرگ ها بپرسید، می گویند: «از دست این بچه ها! آنقدر عذابم داده اند که تمام موهایم سفید شده است»!
نکته جالب توجه این است که شکوه و شکایت والدین از فرزندان به علت سفید کردن موهای آن ها؛ به کشور ما محدود نمی شود و تصور بسیاری از پدر و مادرهای دنیا اینچنین است!
رنگ مو جدا از آنکه عامل زیبایی است، محافظ و نگهبان سر در مقابل اشعه ماورای بنفش نیز می باشد.
علت سفید شدن موی سر، تولید نشدن رنگ دانه ای به نام «ملاتونین» از سلول های ملانوسیت پوست است؛ به این ترتیب که با افزایش سن از عملکرد ژنی به نام «BCL»؛ که مسئول حفظ این سلول هاست کاسته شده و رنگ موی سر سفید می شود.
سلول های ملانوسیت در محل پایه و تکیه تار مو قرار دارد و همان طور که گفته شده به طور دائمی ترکیبی به نام ملاتونین تولید می کند. قابل ذکر است که ملانین عامل رنگ، نه تنها برای تارهای موی سر، بلکه برای موهای پوست و رنگ چشم افراد نیز می باشند.
? دو نوع خاص ملانین توسط سلول های رنگدانه ای مو ساخته می شود
?) Eumelanin: مسئول رنگ قهوه ای روشن تا سیاه تیره؛ یعنی طیف قهوه ای تا سیاه را در برمی گیرد.
?) Phaeomelanin: مسئول رنگ زرد بلوند تا قرمز تیره؛ یعنی طیف زرد تا قرمز را در برمی گیرد.
علت تفاوت این دو، وجود دست کم دو ژن دخیل است که رمزهای آنزیمی متفاوت و در نهایت ملانین های مختلف تولید می کنند.
باید بدانید که سفید شدن مو هیچ ربطی به نوع ملانین موجود ندارد ولی جنسیت در شروع این سفید شدن نقش دارد، به طوری که مردان حدود پنج سال زودتر از خانم ها دچار سفیدی مو می شوند. (مردان در حدود ?? سالگی و زنان در حدود ?? سالگی).
عوامل متفاوتی علاوه بر سن می تواند در روند سفیدی مو تاثیر داشته باشد؛ از جمله ارث، گروهی از بیماری ها، استرس، رژیم تغذیه ای و...
سلول های ملانوسیت هر ده سال، ??-?? درصد از ظرفیت تولید رنگ خود را از دست می دهد. وقتی ملانوسیت به طور کامل رنگدانه ملانین خود را از دست می دهد، مو سفید و اگر تعداد ملانین یک تار مو، کمتر از حالت عادی شود آن مو خاکستری یا نقره ای می شود. در نخستین مراحل خاکستری شدن مو، ملانین هنوز وجود دارد اما غیرفعال است. متاسفانه بدن ما هیچ منبع اصلی و ذخیره ای برای تولید این ماده ندارد و هر تار مو به تنهایی و از طریق ملانین خاص خود رنگی می شود و به همین دلیل است که موها تک تک سفید می شوند.
? مراحل سفید شدن موی طبیعی به ترتیب زیر است
ابتدای موی شقیقه ها سفید می شود، سپس تاج سر و در نهایت سایر نقاط پشت سر و سپس موی بدن و صورت هم به مرور زمان رنگدانه خود را از دست می دهند و خاکستری و سفید می شوند، اما به طور معمول این اتفاق بعد از تغییر رنگ موی سر و در سنین بالاتر اتفاق می افتد.
? ساختمان موی سر
در پوست سر یک فرد معمولی حدد ???-??? هزار تار مو وجود دارد که ضخامت آن ها از ?-? میلی متر متفاوت است. مو از دو قسمت تشکیل شده است: قسمت خارجی پوست سر که قابل دیدن است و همان قسمت مرده آن است و قسمتی که در زیر پوست واقع شده است و فعالیت و رشد موها و رنگ مو به آن وابسته است و «پیاز مو» نام دارد.
رشد موی طبیعی خود ??/? میلی متر یعنی ?/?-? سانتی متر در ماه می باشد. بنابراین روند رشد موها هفته ها طول می کشد و به طور مسلم به همراه آن، روند سفید شدن هم با همین سرعت خواهد بود. بنابراین سفید شدن موها به صورت طبیعی، یکی از آشکارترین نشانه های بالا رفتن سن است، اما همانطور که گفته شد علل متفاوت دیگری هم در این روند می تواند موثر باشند؛ از جمله کمبود ویتامین B?? و یا بیماری های داخلی مثل: تیروئید، بیماری های سیستم ایمنی کم خونی و یا سیگار کشیدن (سرعت سفید شدن مو در افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری چهار برابر بیشتر است)، رژیم های سخت و طولانی مدت و...
? سفید شدن زودرس مو چیست؟
سفید شدن موی انسان سفید پوست زودتر از بیست سال و سیاه پوست زودتر از سی سال را «سفید شدن زودرس مو» می گویند، که می تواند علل ارثی داشته باشد و در مواردی ناشی از بیماری های داخلی مثل پرکاری تیروئید و... می باشد.
? نتایج تحقیقات پزشکان نشان می دهد: مدیران، پژوهشگران و افراد دارای مشاغل پراسترس، بسیار زودتر از افراد آرام و بدون استرس به عارضه سفید شدن مو دچار می شوند. کاهش استرس و فشارهای روحی و عصبی در سال های جوانی و میان سالی، تغذیه صحیح، ورزش های منظم و اصولی و بهداشت مو و بدن در پیشگیری از سفیدی موها موثر است. تاکنون دارویی که به عنوان پیشگیری قطعی و درمان سفیدی مو در جهان مطرح شده باشد، ساخته نشده اما دانشمندان بسیار امیدوارند که در سال های آتی در اثر دستکاری های ژنتیک یا استفاده از داروهایی که به کورتکس مو اثر بگذارد، دارویی کشف و عرضه کنند.
? نقش تغذیه در سفید شدن مو
متخصصان معتقدند هر چند عامل اصلی سفید شدن مو ارثی است، اما رژیم غذایی و بیماری هایی همچون تیروئید و کم خونی نیز در بروز این عارضه بی تاثیر نیست. مطالعات نشان داده است که مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین های گروه Bُ؛ همچون تخم مرغ، سبزیجات، سبوس گندم، جو و برنج، در پیشگیری از زود سفید شدن مو و به تاخیر انداختن آن موثر است. وجود عنصر مس در بدن نیز عاملی برای رشد، استقامت و حفظ رنگ موی سر می باشد. نخود فرنگی، قارچ، سیب زمینی، لوبیا، عدس و میوه هایی همچون: موز، سیب، گلابی و هلو حاوی مقادیر مورد نیاز بدن به عنصر مس هستند.
? تجربیات و یافته های موجود حاکی از آن است که؛ کمبود فلزاتی همچون: منگنز، روی، آهن و مس، عوامل ارثی در بیماری ها و افزایش گلبول های سفید خون، از عوامل اصلی در سفید شدن و شکنندگی موها به حساب می آیند.
? افرادی که دچار سفیدی مو هستند باید مصرف میوه هایی همچون: سیب، گلابی و هلو و سایر میوه هایی که سرشار از فلزات گوناگون به خصوص منگنز هستند را (با پوست) در برنامه غذایی خود بگنجانند.
? سبزیجاتی همچون: سیر، پیاز، موسیر و تره هم دارای فلز منگنز می باشند و به دلیل تاثیر در کاهش فشار خون و از بین بردن عوامل سدکننده جریان خون به پیاز مو، از سفید شدن موها پیشگیری می کنند. در میان داروهای گیاهی، جوشانده سبوس گندم و خوردن سنبل الطیب پخته شده نیز در حفظ رنگ مو و کاهش موهای سفید موثر است.
تاثیر خوردن روزانه یک قاشق مرباخوری از پودر سبوس برنج که با کمی شکر یا نبات ساییده شده مخلوط گردیده، قرار دادن نان جو در دستور رژیم غذایی افرادی که موهایشان سفید شده است و خوردن روزانه یک لیوان از جوشانده سبوس گندم، جو یا برنج در درمان سفیدی مو ثابت شده است.
مکیدن روزی یک دانه هلیله سیاه در طول چهل روز متوالی، استفاده از جگر و سویا نیز موثر است.
? باورهای غلط در مورد سفید شدن مو:
- برخلاف اعتقاد بسیاری از افراد، کندن موی سفید سر باعث سفید شدن سایر موها نمی شود، بلکه فقط همان یک تار مو سفید شده مجددا رشد می کند، زیرا همان طور که گفته شد ملانین هر ریشه جدا از دیگری است.
- هیچ رابطه ای بین طاسی سر و سفید شدن آن نیست (برخلاف اعتقاد گروه زیادی از مردم) و تضمینی وجود ندارد که افراد کم مو، موی سفید کمتری داشته باشند و یا برعکس.
