نگاهی به علل ماهگرفتگی مشکلات پوستی به دلیل اینکه در ظاهر ما مشکل ایجاد میکند، دغدغه بزرگی است و یافتن راه چاره برای آنها از دیرباز هدف پزشکان متخصص و محققان بوده است. یکی از این مشکلات بروز ماهگرفتگی روی پوست است. دلایل و خرافات سنتی زیادی راجع به ماهگرفتگی وجود دارد که هیچ کدام ریشه علمی نداشته و رد شدهاند. برای شناخت بیشتر این عارضه و راههای درمان آن با دکتر سارا توکلی، متخصص پوست به گفتگو نشستیم. وی با اشاره به اینکه این ضایعه پوستی هیچ ارتباط علمی با ماه و کسوف ندارد، میگوید: خال ارغوانی که همان ماهگرفتگی متداول از نظر پزشکان است، یکی از انواع این بیماری پوستی است. این خالهای ارغوانیرنگ، شایعترین تغییر فروم عروقی (مویرگی) است که حدود یک تا 3 درصد نوزادان به آن مبتلا هستند. هنوز از نظر علمی، دلیل قانعکنندهای برای بروز ماهگرفتگی وجود ندارد؛ اما شواهدی وجود دارد که نقش ضعیف ژنتیک را در آن مطرح میکنند؛ ولی بیشتر موارد اتفاقی رخ میدهد و مادرزادی هستند. به گفته وی، محل شایع آن صورت و گردن است؛ ولی در هر جای بدن ممکن است دیده شود. ابتدا ضایعه به شکل لکهها یا تکههای مسطح چندمیلیمتری تا چند سانتیمتری است که سرخ و ارغوانیرنگ با حدود منظم هستند و بتدریج بدون تغییر در اندازه رنگ آن تیرهتر شده و ممکن است به طور پراکنده در سطح آن برجستگیهای عروقی ظاهر شود و ظاهری شبیه سنباده به آن بدهد. دکتر توکلی تاکید میکند: نکته مهم درباره این خالهای ارغوانی این است که امکان وجود آنها در اندامهای داخلی مثل کبد، طحال و حتی مغز وجود دارد که باید تحت درمان قرار گیرد. اگر نوزادی با ماهگرفتگی ارغوانی روی بدن به دنیا آمد، باید تحت نظر پزشک، از اندامهای داخلی او عکسبرداری شود تا مشخص شود که این کلافهای عروقی در داخل بدن او نیستند؛ چراکه مخصوصا اگر این خالهای عروقی در مغز رخ دهد، میتواند باعث بروز تشنج و عقبافتادگی شود و باید سریع تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد. وی میافزاید: دقت کنید که ماهگرفتگی نوزاد اگر نزدیک چشم او بود، باید متخصص چشم او را تحت نظر داشته باشد؛ چراکه احتمال بروز آب سیاه چشم نیز در این افراد وجود دارد. دکتر توکلی میگوید: بهترین نوع درمان برای این نوع ماهگرفتگی لیزر است که البته به چندین جلسه متوالی احتیاج دارد و درمان آن نیز صددرصد نیست. خالکوبی با رنگدانههای به رنگ پوست نیز یکی از راههاست که توصیه نمیشود و خیلی هم موفقیتآمیز نیست. درکل درمان قطعی برای این ماهگرفتگی وجود ندارد و بهترین راه پوشانیدن آنها با لوازم آرایشی به رنگ پوست است. لختههای ماهی مانند نیز نوع دوم ماهگرفتگی است که فرم خفیف و گذرای خال ارغوانی است و به علت اتساع موضعی عروق ایجاد میشود. این خالها به شکل لکههای کوچک و پهن صورتیرنگ روی پوست بهوجود میآیند که در یکسوم نوزادان وجود دارد. این گروه خالها روی گردن، بین چشمها، روی پیشانی، بینی و لب بالایی و پلکها ظاهر میشوند و تعدادی از آنها با گذشت زمان کمرنگ میشوند و تقریبا تا یکسالگی محو میشوند، البته 30 تا 40 درصد خالهای پشت گردن باقی میمانند. براساس گفته دکتر توکلی، این نوع ماهگرفتگی نیازی به درمان ندارد و درمانی نیز برای آن نیست؛ چراکه معمولا خودبهخود از بین میروند. این متخصص پوست میگوید: نقاط شیر قهوهای هم دسته دیگر از ماهگرفتگی مسطح و بیضی شکل هستند و از قهوهای روشن تا تیره دستهبندی میشوند. معمولا در نیمتنه، نشیمنگاه و پاها به وجود میآیند و گاهی اوقات با افزایش سن و با گذشت زمان تیرهتر میشوند؛ اما مشکلی ایجاد نمیکنند؛ اما اگر این خالها بزرگتر از یک سکه باشند، باید به پزشک مراجعه کرد؛ چراکه ممکن است نشانه بیماری دیگری باشد. این خالها نیز نیازی به درمان ندارند.
خرافات در خصوص ماه گرفتگی را دور بیندازید برخی بر این باورند که لکه های پوستی موسوم به ماه گرفتگی دارای جفت هستند و با ضایعه هایی همچون ماه گرفتگی در اثر نگاه کردن مادر باردار به ماه و انتقال آن به جنین اتفاق می افتد در حالیکه این تصورات کاملا بی پایه و بی اساس بوده و هیچ مبنای علمی ندارند. دکتر بهروز باریک بین متخصص پوست و مو و زیبایی در گفتگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران افزود: لکه ها و خال های پوستی به دو عامل ارث و آفتاب وابسته هستند و گاهی نیز با بروز مسائل هورمونی در سن بلوغ و مصرف داروهای هورمونی و بارداری افزایش می یابند. باریک بین به طور کلی خال ها و لکه های پوستی را به سه گروه عمده خالها، لکه های تیره تر و قهوه ای پوستی و ماه گرفتگی، تقسیم کرد و در خصوص ماه گرفتگی تصریح کرد: ضایعات بنفش روی پوست به شکل لکه های شرابی یا قرمز و صورتی روی پوست بدن وجود دارند ماه گرفتگی می گویند که با گذشت زمان برجستگی های مختلفی روی آنها بوجود می آید. این متخصص پوست و مو و زیبایی اظهار داشت:ماه گرفتگی ها مخاط لب را درگیر کرده و در واقع ضایعات عروقی هستند که علت خاصی برای وجود آنها تاکنون شناخته نشده و البته ممکن است در سایر نقاط بدن نیز به چشم بخورد که با لیزر قابل درمان هستند. وی وجود لکه های شیر قهوه ای را از دیگر ضایعات پوستی عنوان کرد که احتمال وجود آنها در پوست هر کسی می رود و در این زمینه اظهار کرد:این لکه ها نوعی بیماری ارثی به نام فیبر ماتور هستند که بر اثر استرس و اضطراب در دوران بارداری و تنش های عصبی در این دوران روی پوست و اندام های تحتانی کودک شکل می گیرد. باریک بین با اشاره به اینکه لکه های قهوه ای معمولا خوش خیم هستند و می توان با لیزر و جراحی پس از نمونه برداری آنها را رفع کرد،درخصوص استفاده از لیف های لایه بردار در بروز این لکه ها نیز خاطرنشان کرد:بر عکس باور عامیانه،این لیف ها موجب افزایش خال ها نمی شوند بلکه موجب پراکندگی و تحریک نوعی از لکه های قهوه ای موسوم به "ماکولار آمیلوئید" در نواحی پوستی سرشانه ها،بازوها و قفسه سینه می شوند که به مرور زمان پررنگ تر شده و شبیه خال می شوند./ط