تشریح دستگاه تولیدمثل در زنان تخمدان(Ovary)،لوله های رحمی(Falopian tubes) رحم....

غدد جنسی زن(Ovary)

دستگاه تولیدمثل در زنان شامل دو تخمدان(Ovary)،لوله های رحمی(Falopian tubes) رحم ، دهانه رحم و واژن می باشد.

تخمدان(Ovary):

دو تخمدان در قسمت پشت و زیر لوله های رحمی قرار دارند که وزن آنها در زن بالغ حدود 20 گرم می باشد که در زنان مسن این مقدار کاهش می یابد. کار اصلی تخمدان ها تولید تخمک و ترشح هورمون های جنسی ماده است. تخمک ها از دهمین هفته زندگی جنینی تشکیل می شوند و تعداد آنها در ماه پنجم زندگی جنینی در دو تخمدان مجموعا 6 تا 7 میلیون تخمک میرسد ولی بتدریج تعدادشان کم شده و در زمان تولد تعدادآنها به 2 میلیون و در هفت سالگی به 300هزار کاهش می یابد. و در طول سال های تولید مثل زن تعداد300 تا 450 تخمک آزاد می شوند و الباقی از بین می روند.

رحم :

رحم از دو قسمت جسم و دهانه ( سرویکس ) تشکیل شده است. قبل از بلوغ 10 تا 15 گرم و در زن بالغ 30 تا 60 گرم و در انتهای حاماگی 800 تا 1000 گرم وزن دارد. جسم رحم دارای پوشش داخلی بنام آندومتریوم است که در فاصله بلوغ و یائیسگی دچار تغییرات ماهانه می شود که همراه با تغییرات دوره ای گنادوتروپین ها و ترشحات استروژن و پروژسترون از تخمدان هاست. این تغییرات عبارتند از : پرولیفراسیون ، تغییرات ترشحی و تخریب دیواره آندومتر در قاعدگی.

مرحله پرولیفراسیون ( مرحله استروژنی ): تقریبا از روز 5 دوره قاعدگی و پس از خونریزی دیواره رحم تحت تاثیر استروژن تخمدانی شروع به رشد می نماید و ضخامت آن افزایش می یابد و به حدود 3 تا 4 میلیمتر می رسد.



مرحاه ترشحی( مرحله پروژسترونی ): از روز چهاردهم به بعد با آزاد شدن تخمک و تشکیل جسم زرد و در نتیجه ترشح پروزسترون ، آندومتر دچار تغییرات ترشحی می شود. در این مرحله علاوه بر ضخیم شدن آندومتر ، غدد ترشحی پر پیچ و خمی در آندومتر تشکیل می شوند که ترشح مواد موکوسی ( لزج ) را بر عهده دارند.



قاعدگی( خونریزی): در صورتیکه تخمک آزاد شده بارور نشود بعلت تحلیل جسم زرد و کاهش ترشح پروژسترون و تا حدودی استروژن ، آندومتر تخریب شده و خونریزی آغاز می شود که تقریبا تا 5 روز ادامه می یابد. خون قاعدگی در رحم بسرعت منعقد می شود ولی توسط آنزیم فیبرینولیز در واژن مایع می شود. بطور متوسط 10 تا 100 میلی لیتر خون در زمان هر قاعدگی از دست می رود.

هورمون های تخمدان

تخمدان ها هورمون های استروژن ، پروژسترون و مختصری آندروژن تولید می کنند.

اثرات استروژن: در زن طبیعی قسمت عمده استروژن ها توسط تخمدانها ترشح می شوند ولی مقادیر جزئی نیز توسط غدد فوق کلیه ترشح می گردد. در آبستنی مقادیر زیادی از استروژن ها توسط جفت ترشح می شود که چند صد برابر مقدار مترشحه از تخمدان ها در دوره ماهانه طبیعی است.

پاره ای از اثرات استروژن ها به شرح زیر می باشد:

استروژن ها موجب تکثیر سلولی و رشد اندام های تناسلی و سایر بافت های مربوط به تولید مثل و بوز صفات ثانویه جنسی در زن می شوند.

اثر بر اندام های تناسلی : قبل از بلوغ استروژن به مقدار کم ترشح شده و اثرات فیزیولوژیک مختصری دارد. هنگام بلوغ با رشد فولیکول های تخمدانی استروژن بیشتری ترشح شده وسبب رشد رحم، واژن، دستگاه تناسلی خارجی، لگن و پستان ها می شود.

اثر بر پستان ها : استروژن ها رشد پستان ها و غدد مولد شیر را آغاز می کنند ولی به تنهایی نمی توانند موجب تولید و ترشح شیر شوند.اثر آنها بیشتر در تجمع چربی در پستان ها و تغییرات شکل ظاهری آنها است.

اثر بر پوست: استروژن ها سبب نرمی و صافی پوست می شوند و عروق خونی پوست را افزایش می دهند. افزایش عروق خونی همراه با گرمی پوست است و ممکن است موجب خونریزی بیشتری از محل پارگی در مقایسه با مردان شود.

اثرات پروژسترون: پروژسترون به تنهایی اثر هورمونی ندارد، معهذا بر روی سلول های هدفی که فبلا با استروژن تماس حاصل کند دارای اثرات زیر است:

· بر آندومتر پرولیفراتیو که توسط استروژن ایجاد شده اثر کرده سبب تشکیل آندومتر ترشحی برای پذیرش تخمک لقاح یافته می شود. فرکانس انقباضات رحم را کاهش داده از دفع تخمک جلوگیری می کند.

· توسعه و تکامل غدد پستانی را افزایش می دهد ولی با این وجود ترشح شیر بستگی به وجود پرولاکتین دارد و پروژسترون ترشح شیر را سب نمی شود.

· افزایش پروژسترون تخمک گذاری را متوقف می کند. و این امر در حاماگی بسیار اهمیت دارد.

· درجه حرارت بدن را مختصری افزایش می دهد.