تعریف علمی ناباروری
تعریف ساده ناباروری آن است که:
«در یک زوج سالم، بدون استفاده از هیچ گونه وسیله یا روش جلوگیری و علیرغم انجام نزدیکی دائم، مستمر و منظّم(حدّاقل هفته ای دو بار)؛ پس از یک سال از شروع اقدام، هنوز باروری اتّفاق نیفتاده باشد.»
در این تعریف، چند نکته باید لحاظ شود:
۱- در این یک سال، زوجین نباید جلوگیری داشته باشند. اگر به هر دلیل حتّی برای زمانی کوتاه جلوگیری انجام شود، باید پس از پایان آن دوره، مجدّداً یک سال را از ابتدا در نظر گرفت. مثلاً اگر زوجین ۹ ماه نزدیکی منظّم داشته و بچّه دار نشدند و بعد به هر دلیلی مدّتی را جلوگیری کردند، پس از پایان یک ماه، مجدّداً تا یک سال برای بچّه دار شدن فرصت دارند و اگر تا آن موقع بچّه دار نشدند می توانند به پزشک مراجعه کنند.
۲- «استمرار نزدیکی» نیز در این تعریف، مهم است. بنابراین اگر زوجین به هر دلیل برای مدّتی – مثلاً یک ماه – از هم دور بودند یا رابطه نداشتند، پس از شروع مجدّد رابطه زناشویی باید محاسبات خود را نیز از نو شروع کنند.
۳- «نظم در نزدیکی» نیز از ارکان این تعریف است. بنابراین در زوج هایی که چند هفته نزدیکی ندارند و بعد چند شب در آن افراط می کنند – مثلاً در زوج هایی که به علّت نوع شغل مرد، هر چند وقت یک بار پیش هم هستند یا زوج هایی که به توصیه پزشکان فقط شب های تخمک گذاری را برای نزدیکی انتخاب می کنند – چندان دور از انتظار نیست که به طور طبیعی، این زمان به بیش از یک سال افزایش پیدا کند.
۴- «حدّاقل هفته ای دو بار نزدیکی» از ملزومات این تعریف است. پس اگر میل جنسی طرفین کم است و این تعداد نزدیکی تأمین نمی شود، تأخیر در باروری نیز چندان عجیب نیست.
۵- «سالم بودن زوجین» نیز از ضروریات این تعریف است. بنابراین اگر هر یک از آنها دچار بیماری مزمن و درمان نشده ای باشد؛ به ویژه بیماری هایی که بر روی قدرت باروری تأثیر منفی دارند؛ احتمال تأخیر در بارداری زیاد می شود. اگر در طول این یک سال نیز هر یک دچار بیماری طولانی شوند – و نه بیماری های معمول مثل سرماخوردگی – پس از درمان کامل باید محاسبات نیز از نو شروع شود.
۶- خواهیم گفت که جلوگیری از بارداری موجب تأخیر در باروری خواهد شد. بنابراین منطقی خواهد بود که در زوج های جوانی که در ابتدای ازدواج، مدّتی جلوگیری داشته اند، به ویژه اگر این زمان طولانی باشد، فرصتی بیش از یک سال برای باردار شدن در نظر بگیریم.
۷- از شروط اساسی باروری – که به آن اشاره خواهیم کرد – آرامش است. اگر زوجین در طول این یک سال تحت تأثیر نگرانی های خود و استرس های وارده از اطرافیان باشند؛ افزایش این زمان به بیش از یک سال، چندان غیر طبیعی نخواهد بود.
تذکّر: توجّه داشته باشید که مسایل فوق را برای این نگفتیم که بچّه دار شدن را کاری دشوار و دست نیافتنی جلوه دهیم؛ بلکه هدف ما این بود که به شما بقبولانیم که هر گاه تصمیم به بچّه دار شدن گرفتید، فارغ از نگرانی های رایج به این کار اقدام کنید و با اندکی تأخیر در بچّه دار شدن، استرس و اضطراب را بر زندگی خود حاکم نکنید و هیچ عجله ای برای اقدامات طبّی نداشته باشید. توجیه اطرافیان و به ویژه پدر و مادرها هم اگرچه کار آسانی نیست؛ امّا می تواند از بار فشار روانی این دوران بکاهد.
بنابراین از هنگامی که تصمیم به بچه دار شدن دارید، اگر بدون هیچ مشکل خاصی به مدت یک سال بچه دار نشدید، تازه در این هنگام باید به فکر بررسی های طبی لازم باشید. متأسفانه شاهد آن هستیم که تنها پس از چند ماه اقدام، زوج های جوان به واسطه نگرانی های خود و به ویژه استرسی که از سوی اطرافیان به آنها وارد می شود، در صدد بررسی های پزشکی برمی آیند و وصله ناباروری را به دست خودشان، به خود می چسبانند. از این تأسف بارتر آن است که بسیاری از پزشکان محترم – و به ویژه پزشکان متخصص – نیز با غفلت سهوی یا عمدی از این نکته علمی ساده و پیش پا افتاده، به جای آنکه به این زوجها اطمینان خاطر دهند و تا پایان یک سال، ایشان را از انجام این گونه اقدامات منع کنند، با ردیف کردن انبوهی از اقدامات پاراکلینیکی پر هزینه(مثل آزمایشهای هورمونی، بررسی اسپرم، سونوگرافی و …) بر این اضطراب افزوده، زوجین را وارد مرحله جدیدی از نگرانی می کنند. بنابراین به همه این زوج های محترم اکیدا توصیه می کنیم تا قبل از پایان یک سال از شروع اقدام برای بچه دار شدن، به هیچ وجه نگران باروری یا عدم باروری خود نباشید و تسلیم فشارهای اطرافیان برای مراجعه به پزشک نشوید. سعی کنید از این فرصت برای لذت بردن بیشتر از زندگی عاشقانه خود بهره ببرید. فراموش نکنید که چنانکه گفتیم اگر در ابتدای ازدواج، با هر روشی، جلوگیری از بارداری داشته اید، افزایش زمان ناباروری به بیش از یک سال نیز چندان غیر طبیعی نخواهد بود.
توصیه های عمومی در درمان ناباروری؛ لطفا جدّی بگیرید!
قبل از شروع
۱- برای موفّقیت در درمان ناباروری باید آن را به مثابه یک مشکل مشترک در نظر گرفت. توصیه می کنیم حتّی اگر اقدامات تشخیصی طبّی معلوم کرده اند که یکی از شما دو نفر مشکل دارید و دیگری بیماری خاصّی ندارد؛ از انتقال موضوع به خانواده ها خودداری کنید و جوری وانمود کنید که گویی هر دوی شما مشکل دارید. این کار از فشار روانی خانواده ها بر یکی از دو طرف جلوگیری خواهد کرد. همچنین کسی که سالم است(البته بر اساس اقدامات تشخیصی انجام شده) به هیچ وجه نباید شرایطی را به وجود بیاورد که همسرش بابت بچّه دار نشدن احساس گناه و فشار روانی کند. این فشار روانی می تواند مشکل را پیچیده تر کند و روی احتمال بچّه دار شدن نیز تأثیر منفی بگذارد.
۲- در مورد توصیه های درمانی این مقاله نیز همین سفارش را داریم که علیرغم نتایج اقدامات تشخیصی و درمانی فرض کنید هر دوی شما مشکل دارید ولذا این توصیه ها را هر دو نفر با جدّیت دنبال کنید.
۱- جلوگیری ممنوع!
در ابتدای ازدواج هرگز اقدامی در جهت جلوگیری از بارداری انجام ندهید. البته زوجهایی که مشکل ناباروری دارند قاعدتاً این مرحله را پشت سر گذاشته اند؛ ولی دانستن این نکته و بیان آن برای سایر زوجهایی که در ابتدای راه زندگی هستند بسیار مهم است. تجربه نشان می دهد که حتی جلوگیری طبیعی از بارداری، باعث بروز درجاتی از ناباروری یا تأخیر در باروری در آینده خواهد شد. در این میان، استفاده از وسایل و داروهای جلوگیری و به ویژه داروهای هورمونی(قرص، آمپول، وسایل کاشتنی و دستگاههای داخل رحمی حاوی هورمون) بدون هیچ تردیدی باعث تأخیر قابل توجه در باروری می شوند. هر چند که متولیان سیستم رسمی بهداشت و درمان کشور و متخصّصین مربوطه معمولا این مسأله را انکار می کنند و فاقد توجیه علمی می دانند؛ اما کافی است که نگاهی به تجربه سایر زوجها بیاندازید تا صحت و سقم مسأله را دریابید. بنده با زوج های جوان بسیاری روبرو شده ام که علیرغم بررسی های مختلف، هیچ گونه عامل ناباروری در هیچ یک از آنها وجود نداشته است و جلوگیری های ابتدای ازدواج، مظنون اصلی ایجاد مشکل آنها بوده است. اعتقاد عمومی مردم و به ویژه قدیمی ترها هم همین است که بهترین وقت برای بچه دار شدن، همان اوایل ازدواج است؛ این اعتقاد به قدری شایع و قوی است که تنها به صرف نبودن توجیه علمی، نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ به ویژه که بارها و بارها، غلط بودن یا ناکارآمدی یافته های علمی طبّ جدید بر همه ما ثابت شده است
یک توجیه شایع برای اصرار بسیاری از زوج های جوان در تأخیر بارداری این دیدگاه است که«تا می شود از زندگی لذّت ببریم و بعد بچّه دار شویم» که صدالبتّه اگر نگاه نادرست به فرزند به عنوان «یک موجود مزاحم» از ذهن ما دور شود و درک صحیحی از مقام شامخ «پدری و مادری» و لذّت بی بدیل داشتن فرزند را درک کنیم؛ دیگر با این استدلال نادرست، خود را در سنین جوانی که بیشترین شور و اشتیاق برای تربیت فرزند در وجودمان موج می زند از داشتن این موهبت الهی محروم نخواهیم کرد. همچنین باید یادمان باشد که این لذّت موقّت ابتدای زندگی، پس از مدّتی می تواند جای خود را به استرس پایان ناپذیر گشت و گذار در پیچ و خم های بررسی های طبّی مربوط به ناباروری و فشار و عجله اطرافیان برای بچه دار شدن بدهد.
توجیه شایع دیگر برای تأخیر در بچّه دار شدن آن است که زوج جوان ترجیح می دهند تا حسابی پولدار شوند تا از پس مخارج داشتن فرزند برآیند؛ توجیهی که در معارف اسلامی به هیچ وجه پذیرفته نیست چراکه روزی دهنده خداست و همو که مخارج زندگی زن و شوهر را تأمین می کند، کفالت امور فرزندان را نیز عهده دار خواهد بود:
چرا احتمال باروری در ابتدای ازدواج بیشتر است؟ توجیه علمی این احتمال بسیار ساده است. چند عامل اصلی در افزایش میزان باروری مؤثّر است. مهمترین آنها، آرامش روانی زوجین، زیاد بودن میل جنسی، تعدّد رابطۀ زناشویی و سلامت جسمانی طرفین است که هر چهار عامل، در ابتدای ازدواج، بهتر از هر زمان دیگری در زوجین فراهم هستند. هر قدر که از ابتدای ازدواج دور می شویم، با کمتر شدن میل جنسی، بروز استرس های مختلف در زندگی و پیدایش تدریجی بیماری ها(به اقتضای افزایش سن و نیز روش های غلط زندگی)، احتمال باروری نیز کاهش پیدا خواهد کرد و طبیعتاً هر میزان که این فاصله زمانی طولانی تر و سنّ زوجین بیشتر باشد، مشکل نیز عمیق تر و درمان آن مشکل تر خواهد بود. البته این مسأله قاعده ای عام نیست و برخی زوجین ممکن است پس از جلوگیری طولانی هم به راحتی بچّه دار شوند؛ امّا به هر حال احتمال عقلایی و بسیار قوی ذکر شده ایجاب می کند که زوجین – حدّاقل در ابتدای ازدواج – از جلوگیری؛ جلوگیری کنند!
- نکته۱: به نظر بنده، تأثیر جلوگیری بر ناباروری، فراتر از مسایل ذکر شده است و حتّی بدون در نظر گرفتن این موارد هم، جلوگیری به طور مطلق می تواند میزان باروری را کاهش دهد. شاید علّت این امر، تغییرات هورمونی در زوجین – و به ویژه در زن – به دلیل قطع غیرطبیعی یک روند طبیعی(یعنی انزال مرد، جذب اسپرم از سوی بدن زن و ایجاد نطفه و رشد آن) باشد. به هر حال به نظر می رسد که برای قضاوت دقیق تر در این مورد، ضرورت دارد که متخصّصین مربوط از تعصّبات علمی رایج دست برداشته و موضوع را مورد بازنگری جدّی قرار دهند.
- نکته۲: آنچه در مورد جلوگیری در ابتدای ازدواج گفته شد در مورد جلوگیری – به ویژه جلوگیری های طولانی مدّت – پس از تولّد اوّلین فرزند نیز صدق می کند. بنابراین توصیه می کنیم که فاصله بین فرزندان را از حدّ عادّی – ۳ تا ۵ سال – بیشتر نکنید.
۲- بی خیال باشید تا بچّه دار شوید!
هر گونه استرس در میزان باروری زوجین تأثیر منفی می گذارد. بنابراین داشتن روحیه ای شاداب در طول زمان اقدام به باروری، لازمه موفقیت است. استرس زوجین علاوه بر اینکه میزان موفقیت انعقاد نطفه را کاهش می دهد، در صورت تشکیل نطفه، تأثیر منفی بر اخلاق و رفتار کودک در آینده خواهد داشت.(۵) شاید مهمترین استرس زوجین به ویژه در زمان نزدیکی، فکر کردن به این است که بالاخره بارداری اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟(یعنی همین زوجی که شاید تا چند ماه قبل از ترس بچه دار شدن، لذت کاملی از روابط زناشویی نمی بردند، حالا با ترس بچه دار نشدن، خود را از این لذت محروم می کنند. خدا رحمت کند قدیمی های ما را که هم از روابط عاشقانه خود به اندازه کافی بهره می بردند و هم لذت بزرگ کردن بچه های متعدد را به طور کامل درک می کردند!) بنابراین اگر می خواهید احتمال بچه دار شدن، آنهم یک بچه خوش اخلاق را بالا ببرید، باید از هر گونه استرس و به خصوص تن دادن به فشارهای اطرافیان، پرهیز نمایید. بر همین اساس به خانواده های محترم نیز توصیه می کنیم که فرزندان دلبندشان را برای تسریع بارداری تحت فشار نگذارند و بگذارند تا با خیال راحت به کار خودشان برسند! این گونه استرس های تحمیلی یکی از عوامل مهم در عدم موفقیت زوج های جوان در به ثمر رساندن تلاش هایشان برای بچه دار شدن است. یک نکته مهم در این باره اتهام زنی خانواده ها (به ویژه خانواده پسر) به عروس یا داماد خودشان مبنی بر تقصیرکار بودن در این قضیه است که متاسفانه جوّ روانی نامطلوبی را بر روابط زوجین حاکم می کند و آنها را از مقصود خویش دور می کند. بنابراین یک اصل ساده امّا بسیار مهم برای بچه دار شدن این است که:« هرقدر در زندگی مشترک خود آرامش بیشتری داشته باشید و از روابط زناشویی خود لذّت بیشتری ببرید؛ احتمال بچه دار شدنتان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.»
۴- تغذیه
شاید هیچ عاملی به اندازه مشکلات تغذیه ای در افزایش میزان ناباروری تأثیر نداشته باشد. تصحیح وضعیت تغذیه به صورت کامل، با توجّه به وضعیت فاجعه بار آن در جامعه ما، کاری بس دشوار است؛ امّا توصیه می کنیم چند نکته ساده زیر را مدّ نظر قرار دهید تا زودتر به نتیجه مطلوب برسید:
الف) دو اصل مهم و اساسی در تغذیه سالم که بهتر است در تمام زندگی رعایت شوند اینها هستند:
- حرکت از سمت غذاهای حیوانی به سمت غذاهای گیاهی.
- و حرکت از سمت غذاهای پخته به سمت غذاهای خام.
چنانکه واضح است منظور ما «خام گیاهخواری» مطلق نیست؛ بلکه حتّی آن را کاری غلط می دانیم؛ امّا هر قدر که غذاهای گیاهی و خام در رژیم غذایی ما غلبه بیشتری نسبت به غذاهای حیوانی و پخته داشته باشند بدن ما سالم تر و احتمال بچّه دار شدن نیز بیشتر است.
ب) در بین روش های طبخ، سرخ کردن بدترین روش است؛ تا می توانید از آن فاصله بگیرید.
ج) غذاهای تازه را جایگزین غذاهای فریزری کنید.
د) حتّی المقدور از مصرف غذاهای مصنوعی پرهیز کنید. (انواع سوسیس، کالباس، همبرگر، پیتزا، انواع غذاهای ساندویچی و فست فودها، نوشابه ها و دوغ های کارخانه ای، انواع پفک، چیپس، شکلات و بستنی صنعتی، آدامس، انواع سس های کارخانه ای، نان های فانتزی، هر نوع کمپوت و کنسرو و آب میوه صنعتی و هرگونه خوراکی اسانس دار، شیرینی های قنادی، ماکارونی و لازانیا، انواع آجیل بوداده و حتّی مواردی مانند ربّ و آبلیمو و سرکه صنعتی، و انواع لبنیات پاستوریزه و حتّی کشک کارخانه ای و ….)
۵- چند تذکّر کوچک
الف- مقدمه واجب، واجب است. این اصل ساده در همه امور برقرار است. برای بچه دار شدن هم مقدمه ای لازم است و آنهم برقراری رابطه مؤثر زناشویی بین زوجین است. متأسفانه بسیار دیده می شود که زوجهای جوان بسیاری، به هر دلیل، تمایل جنسی بسیار کمی دارند؛ اما به جای آنکه به فکر درمان این مشکل باشند، مسیرهای طولانی و پر هزینه بررسی های مربوط به ناباروری را طی می کنند. بنابراین قبل از هر اقدامی مطمئن شوید که در میزان میل جنسی و توانایی انجام یک رابطه زناشویی موفق، مشکل خاصی ندارید و آنگاه به فکر طی کردن سایر مراحل باشید.
ب- هنگامی که تصمیم به بارداری دارید، به هیچ وجه رژیم لاغری نگیرید و اگر هم رژیم دارید حتماً آن را قطع کنید. این امر به ویژه در مورد بانوان بسیار مهم است؛ چرا که رژیم های لاغری که این روزها رواج پیدا کرده است(حتی آنهایی که توسط متخصصین محترم تغذیه تنظیم می شوند) تقریباً بدون استثناء بر باروری تأثیر منفی می گذارند
ج- در صورتی که هر یک از زوجین به سیگار، مواد مخدر و روانگردان، مشروبات الکلی و یا هر چیز دیگری اعتیاد دارند، ناباروری مسأله ای دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین یکی از اقدامات اولیه در درمان ناباروری، رهایی از شر هرگونه اعتیاد است.
د- بعضی از مشاغل در هر یک از زوجین – و به ویژه مردان – می توانند احتمال ناباروری را افزایش دهند. این مشاغل عمدتاً آنهایی هستند که فرد را در معرض تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی قرار می دهند. از مشاغل دیگر می توان به کارهایی اشاره کرد که مرد در معرض حرارت بالا قرار دارد(چرا که ساخت اسپرم در بیضه باید در حرارتی پایین تر از حرارت بدن انجام شود). بدیهی است در درمان ناباروری، توجه به اصلاح این مشکلات نیز حائز اهمیت است. حتی زندگی در شهرهای بزرگ و بودن در معرض آلودگی های مختلف از جمله آلودگی آب و هوا، آلودگی صوتی و … بر میزان باروری افراد تأثیر خواهند گذاشت.
هـ- یکی از عوامل عقیمی مردان، استفاده مادران آنها از مواد آرایشی شیمیایی در دوران بارداری است بنابراین اگر چه از شما گذشته است؛ ولی برای اینکه فرزندانتان در آینده دچار مشکل فعلی شما یعنی ناباروری نباشند، از استفاده از مواد آرایشی در دوران بارداری پرهیز کنید.
توصیه های درمانی مشترک(هم آقا، هم بانو!)
۱- از مصرف جوانه گندم در طول دوران اقدام برای بارداری غفلت نکنید. زوجین بهتر است حداقل روزی ۵-۴ قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه یا یک قاشق مرباخوری پودر جوانه گندم را به هر نحو که می خواهند مصرف کنند. جوانه گندم منبع سرشار ویتامین E است و علاوه بر افزایش میل جنسی، کیفیت تولید اسپرم و تخمک در زوجین را به نحو بارزی افزایش می دهد. در مورد بانوان توصیه ما این است که مصرف جوانه گندم، علاوه بر این دوران، در دوران بارداری و سپس تا پایان دوران شیر دهی کودک ادامه پیدا کند.
۲- مداومت بر مصرف انگور قرمز تأثیر به سزایی در درمان ناباروری دارد بنابراین توصیه می کنیم با توجه به فصل، حداقل روزانه ۲۵۰ گرم انگور قرمز را با مشارکت همدیگر! نوش جان کنید. البته برای اثربخشی بیشتر بهتر است که هسته های انگور را نیز میل کنید.
۳- مصرف روزانه ۲-۱ لیوان آب عسل + آب لیموترش تازه نیز در این دوران برای زوجین بسیار مفید است؛ به این ترتیب که مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید(حدّاقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب)؛ سپس مقداری آب لیموترش تازه(و نه آبلیمو) به آن اضافه کنید و پس از خنک شدن آن در یخچال( و نه خنک کردن آن با یخ) این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید.
۴- همان گونه که پیشتر ذکر شد غلبه شهوت یکی از عوامل مؤثّر در موفّقیت به هنگام نزدیکی است؛ بنابراین بهتر است که زوجهای محترم در این دوران کمی صبوری به خرج دهند و تعداد موارد نزدیکی را کمی کاهش دهند؛ به حدی که در هر بار رابطه زناشویی، تمایل شدید به رابطه در طرفین ایجاد شده باشد.
۵- یبوست یک امّ الامراض است که عامل به وجود آمدن یا تشدید خیلی از بیماری هاست. درمان یبوست را جدّی بگیرید. برای دسترسی به توضیحات کاملتر می توانید به مقاله «امّ الامراضی به نام یبوست» در همین پایگاه مراجعه کنید.
۶- گفتیم که داشتن آرامش روانی یکی از مهم ترین پایه های موفّقیت درمان است. درمان تخصّصی انواع مشکلات روحی بحثی جداگانه را می طلبد امّا عجالتا این چند نسخه ساده را تقدیم می کنیم:
- دم کرده گل گاوزبان و سنبل طیب: یک قاشق غذاخوری گل گاوزبان و یک قاشق مربّاخوری سنبل طیب و یک عدد لیموعمانی (یا دو عدد عنّاب) را با یک و نیم لیوان آب، ۲۰ دقیقه روی شعله کم جوشانده صاف کرده با عسل شیرین و میل کنید. این نسخه فوق العاده آرامبخش است و در عین حال در افزایش توان جنسی فرد نیز مؤثّر است.
- عرق بیدمشک و بهارنارنج را به نسبت مساوی با هم مخلوط و روزی ۳-۲ استکان میل کنید.
- یک عدد سیب – که بهتر است سیب سرخ باشد – را با پوست رنده کنید و دو قاشق غذاخوری گلاب، دو قاشق غذاخوری عرق بیدمشک، یک قاشق مربّاخوری عسل و یک قاشق چایخوری تخم ریحان یا فرنجمشک را به آن اضافه کنید و پس از مدّتی خیس خوردن، میل کنید. این فالوده خوش طعم، علاوه بر اثر آرامبخشی فوق العاده، در درمان کم خونی نیز بسیار موثّر است.
- از دم کرده یا جوشانده یا عرقیات این گیاهان نیز می توانید استفاده کنید: بابونه، بادرنجبویه، اسطوخدّوس، طارونه، آویشن و ….
- اگر با مصرف این داروها احساس می کنید دچار گرمی شده اید می توانید داروهایی مثل پوست بید و طباشیر را به عنوان آرام بخش های خنک به رژیم دارویی خود اضافه کنید.
- مصرف گلاب هم اثر آرام بخشی فوق العاده ای دارد. روزی ۲-۱ بار و هر بار نصف استکان گلاب را به آرامی میل کنید یا آن را مخلوط با سایر عرقیات استفاده کنید. از گلاب در غذاها هم استفاده کنید. استفاده از اسانس گل سرخ کاشان – یعنی تنها عطر واقعاً ایرانی – هم اثر نشاط آوری فوق العاده ای خواهد داشت.
دستورات فوق، تنها چند دستور ساده و قابل اجرا برای عموم بوده و طبیعتاً با مراجعه به پزشک یا عطّار با تجربه می توانید دستورات کاملتر و مطابق با طبع و مزاج خود دریافت کنید.
توصیه های درمانی به آقایان(همه آقایان!)
۱- یکی از علل ناباروری مردان که در طب جدید تأکید زیادی بر آن می شود، واریکوسل است. در صورت تشخیص این مشکل برای شما، توصیه ما این است که هرگز به عمل جراحی تن ندهید؛ چراکه علاوه بر احتمال زیاد شکست درمان ناباروری با عمل جرّاحی، میزان عود بیماری پس از جرّاحی نیز زیاد است. با مراجعه به مقاله«واریکوسل» در همین پایگاه و انجام توصیه های ذکر شده، می توانید خود را به راحتی درمان نمایید.
۲- روزی یک بار بیضه ها را با روغن زیتون تصفیه نشده به آرامی ماساژ دهید تا روغن، جذب پوست بیضه ها شود. این عمل به تقویت ساخت و ساز اسپرم در بیضه ها کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر این، این کار یکی از راههای ساده و در عین حال مؤثر برای درمان واریکوسل است.
۳- سعی کنید ملاعبه قبل از نزدیکی را با بالاترین کیفیت و در طولانی ترین زمان انجام دهید. این کار کیفیت اسپرم و تخمک آزاد شده از مرد و زن را به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد.
۴- در صورت وجود هر گونه علامتی دال بر وجود عفونت های ادراری تناسلی، نسبت به درمان آن اقدام نمایید.
۵- کمبود اسپرم در مردان دلایل متعدّد و درمان هایی کاملا تخصّصی دارد که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. تصوّر عمومی این است که خوردن گرمی ها برای رفع این مشکل و نیز افزایش میل جنسی مؤثّر است که تصوّری غلط است و در بعضی افراد(مثل افراد گرم مزاج) ممکن است نتایج معکوسی به بار آورد. در این جا تنها یک نسخه ساده که اثربخشی آن در افزایش تعداد اسپرم ها، افزایش میل جنسی و افزایش قدرت نعوظ در افراد با مزاج های مختلف برایم ثابت شده است را ذکر می کنم و بحث های بیشتر را به مقاله های تخصّصی واگذار می کنم:
هر روز هفت عدد نخود آبگوشتی را در یک استکان ریخته کمی عرق خارخسک اضافه کنید تا روی نخودها را بگیرد سپس آن را داخل یخچال گذاشته و دو روز بعد، صبح ناشتا، نخودها و هرچه از عرق مانده است را میل کنید. هر روز یک استکان جدید را داخل یخچال گذاشته و محتویات استکانی که دو روز آن سر آمده است را میل کنید و این کار چند ماه ادامه دهید.
توصیه های درمانی به بانوان(همه بانوان!)
۱- کوچکترین مشکل که دلالت بر عدم تعادل هورمونی داشته باشد، باید جدّاً پیگیری و درمان شود؛ از جمله: اختلالات قاعدگی(جلوانداختن، عقب انداختن، بی نظمی، لکه بینی در ابتدا یا انتهای قاعدگی، درد زیاد در هنگام قاعدگی، تغییرات روحی قابل توجه در دوران قاعدگی، لکه بینی یا خونریزی در فواصل بین قاعدگی، کم یا زیاد بودن خونریزی نسبت به میزان طبیعی، بروز بیماریهای بدنی مثل سردرد در هنگام پریود و …)، وجود موی زائد در بدن(عمدتاً چانه و پستان)، درد تخمدانها، ترشّحات مقاوم به درمان واژینال و …
این مشکلات حتی در صورت وجود نتایج آزمایشگاهی طبیعی، دلیل کافی برای مصرف داروهای ایجاد کننده تعادل هورمونی در یک زن است. ساده ترین راه، مصرف نصف استکان عرق رازیانه یا بومادران، هر شب است. جوشانده تخم شوید نیز جایگزین مناسبی برای این دو داروست.(البته در زنهایی که خونریزی شدید در دوران قاعدگی دارند، در ایام پریود، مصرف این داروها قطع می شود.)
توصیه اینجانب به تمام زنانی که تصمیم به بچه دار شدن دارند؛ حتّی کسانی که مشکلات فوق را ندارند این است که داروهای فوق را تا زمان بارداری مصرف کنند که این باعث خواهد شد که کارایی رحم و تخمدان به سطح مطلوب برسد؛ اما به یاد داشته باشند که به محض اطلاع از بارداری، مصرف آنها را قطع کنند.
۲- انجام بادکش تخمدانها(حدّاقل هفته ای ۳-۲ بار) کمک زیادی به فعالتر شدن آنها – و به خصوص درمان مشکلاتی مانند کیست تخمدان – خواهد نمود.
۳- بهتر است پس از پایان نزدیکی، چند دقیقه ای به پشت خوابیده و پاهای خود را روی دیوار بیاندازید تا مایع منی سریعاً از واژن خارج نشود.
۴- نسبت به درمان هر گونه عفونت واژینال(البته با استفاده از داروهای طبیعی) اقدام کنید. سعی کنید در این دوران از مصرف هرگونه داروی هورمونی شیمیایی و نیز انواع پمادها و کرم های واژینال خودداری کنید. یک راه ساده برای درمان عفونت های واژینال آن است که روزی یک یا دو برگ تره تازه را شسته به قطعات کوچک خرد کرده داخل واژن بگذارید و بعد از یکی دو ساعت خود را تمیز کنید. این نسخه ساده، درمانی فوق العاده مؤثّر برای عفونت های وازینال است. البته بانوان محترم باید توجّه داشته باشند که درمان کامل این عفونت ها، مستلزم درمان یبوست، رفع اختلالات هورمونی، آرامش روانی، اصلاح تغذیه و … است که با مراجعه به پزشک حاذق، قابل انجام خواهد بود.
توصیه های وارد شده در احادیث شریف
۱- تسمیه به نام نامی «محمّد» و «علی»(علیهما السّلام)
در روایات زیادی آمده است که اگر زن باردار نام فرزندی که در شکم دارد را محمّد یا علی(علیهما السّلام) بگذارد فرزند او پسر خواهد شد. در این میان به روایاتی هم برخوردم که این عمل را برای اصل فرزند دار شدن نیز مفید دانسته بود.
- استغفار، نزول رحمت خاصّ حضرت حقّ، جلّ و علا
«استغفار» و طلب آمرزش از خداوند متعال آثار بسیار مبارکی دارد؛ از جمله این آثار، نزول برکات آسمانی و افزایش مال و فرزند است.
- آب نیسان:یامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:«گر زن نابارور از آن آب[آب نیسان] بخورد خداوند به او فرزند عطا خواهد کرد.
۵- خوردن تخم مرغ: مردی از امام صادق(علیه السّلام) درخواست کرد عملی به او بیاموزد که در زناشویی با دوشیزگان قدرت پیدا کند. امام(علیه السّلام) به او فرمودند: پیاز سفیدی را به قطعات کوچک خرد کن و آن را در روغن زیتون سرخ کن؛ سپس یک تخم مرغ را در سینی بشکن و به آن نمک بزن و به پیاز و روغن زیتون اضافه کن واز آن بخور.
۶- مصرف کاسنی
در احادیث زیادی برای درمان ناباروری به خوردن کاسنی سفارش شده است. این گیاه که در روایات از آن به«سیّد بقول: سرور سبزی ها» تعبیر شده است؛ دو اثر مهم در درمان ناباروری دارد؛ یکی افزایش کلّی احتمال بارداری و دیگری افزایش احتمال پسردار شدن
عوامل نازایی
توجّه به رفع عواملی که باعث نازایی می شوند می تواند یکی از پایه های مهم درمان نازایی باشد. در این قسمت به چند نکته که در روایات مورد توجّه قرار گرفته اند اشاره می کنیم:
قسم دروغ
تعریف ساده ناباروری آن است که:
«در یک زوج سالم، بدون استفاده از هیچ گونه وسیله یا روش جلوگیری و علیرغم انجام نزدیکی دائم، مستمر و منظّم(حدّاقل هفته ای دو بار)؛ پس از یک سال از شروع اقدام، هنوز باروری اتّفاق نیفتاده باشد.»
در این تعریف، چند نکته باید لحاظ شود:
۱- در این یک سال، زوجین نباید جلوگیری داشته باشند. اگر به هر دلیل حتّی برای زمانی کوتاه جلوگیری انجام شود، باید پس از پایان آن دوره، مجدّداً یک سال را از ابتدا در نظر گرفت. مثلاً اگر زوجین ۹ ماه نزدیکی منظّم داشته و بچّه دار نشدند و بعد به هر دلیلی مدّتی را جلوگیری کردند، پس از پایان یک ماه، مجدّداً تا یک سال برای بچّه دار شدن فرصت دارند و اگر تا آن موقع بچّه دار نشدند می توانند به پزشک مراجعه کنند.
۲- «استمرار نزدیکی» نیز در این تعریف، مهم است. بنابراین اگر زوجین به هر دلیل برای مدّتی – مثلاً یک ماه – از هم دور بودند یا رابطه نداشتند، پس از شروع مجدّد رابطه زناشویی باید محاسبات خود را نیز از نو شروع کنند.
۳- «نظم در نزدیکی» نیز از ارکان این تعریف است. بنابراین در زوج هایی که چند هفته نزدیکی ندارند و بعد چند شب در آن افراط می کنند – مثلاً در زوج هایی که به علّت نوع شغل مرد، هر چند وقت یک بار پیش هم هستند یا زوج هایی که به توصیه پزشکان فقط شب های تخمک گذاری را برای نزدیکی انتخاب می کنند – چندان دور از انتظار نیست که به طور طبیعی، این زمان به بیش از یک سال افزایش پیدا کند.
۴- «حدّاقل هفته ای دو بار نزدیکی» از ملزومات این تعریف است. پس اگر میل جنسی طرفین کم است و این تعداد نزدیکی تأمین نمی شود، تأخیر در باروری نیز چندان عجیب نیست.
۵- «سالم بودن زوجین» نیز از ضروریات این تعریف است. بنابراین اگر هر یک از آنها دچار بیماری مزمن و درمان نشده ای باشد؛ به ویژه بیماری هایی که بر روی قدرت باروری تأثیر منفی دارند؛ احتمال تأخیر در بارداری زیاد می شود. اگر در طول این یک سال نیز هر یک دچار بیماری طولانی شوند – و نه بیماری های معمول مثل سرماخوردگی – پس از درمان کامل باید محاسبات نیز از نو شروع شود.
۶- خواهیم گفت که جلوگیری از بارداری موجب تأخیر در باروری خواهد شد. بنابراین منطقی خواهد بود که در زوج های جوانی که در ابتدای ازدواج، مدّتی جلوگیری داشته اند، به ویژه اگر این زمان طولانی باشد، فرصتی بیش از یک سال برای باردار شدن در نظر بگیریم.
۷- از شروط اساسی باروری – که به آن اشاره خواهیم کرد – آرامش است. اگر زوجین در طول این یک سال تحت تأثیر نگرانی های خود و استرس های وارده از اطرافیان باشند؛ افزایش این زمان به بیش از یک سال، چندان غیر طبیعی نخواهد بود.
تذکّر: توجّه داشته باشید که مسایل فوق را برای این نگفتیم که بچّه دار شدن را کاری دشوار و دست نیافتنی جلوه دهیم؛ بلکه هدف ما این بود که به شما بقبولانیم که هر گاه تصمیم به بچّه دار شدن گرفتید، فارغ از نگرانی های رایج به این کار اقدام کنید و با اندکی تأخیر در بچّه دار شدن، استرس و اضطراب را بر زندگی خود حاکم نکنید و هیچ عجله ای برای اقدامات طبّی نداشته باشید. توجیه اطرافیان و به ویژه پدر و مادرها هم اگرچه کار آسانی نیست؛ امّا می تواند از بار فشار روانی این دوران بکاهد.
بنابراین از هنگامی که تصمیم به بچه دار شدن دارید، اگر بدون هیچ مشکل خاصی به مدت یک سال بچه دار نشدید، تازه در این هنگام باید به فکر بررسی های طبی لازم باشید. متأسفانه شاهد آن هستیم که تنها پس از چند ماه اقدام، زوج های جوان به واسطه نگرانی های خود و به ویژه استرسی که از سوی اطرافیان به آنها وارد می شود، در صدد بررسی های پزشکی برمی آیند و وصله ناباروری را به دست خودشان، به خود می چسبانند. از این تأسف بارتر آن است که بسیاری از پزشکان محترم – و به ویژه پزشکان متخصص – نیز با غفلت سهوی یا عمدی از این نکته علمی ساده و پیش پا افتاده، به جای آنکه به این زوجها اطمینان خاطر دهند و تا پایان یک سال، ایشان را از انجام این گونه اقدامات منع کنند، با ردیف کردن انبوهی از اقدامات پاراکلینیکی پر هزینه(مثل آزمایشهای هورمونی، بررسی اسپرم، سونوگرافی و …) بر این اضطراب افزوده، زوجین را وارد مرحله جدیدی از نگرانی می کنند. بنابراین به همه این زوج های محترم اکیدا توصیه می کنیم تا قبل از پایان یک سال از شروع اقدام برای بچه دار شدن، به هیچ وجه نگران باروری یا عدم باروری خود نباشید و تسلیم فشارهای اطرافیان برای مراجعه به پزشک نشوید. سعی کنید از این فرصت برای لذت بردن بیشتر از زندگی عاشقانه خود بهره ببرید. فراموش نکنید که چنانکه گفتیم اگر در ابتدای ازدواج، با هر روشی، جلوگیری از بارداری داشته اید، افزایش زمان ناباروری به بیش از یک سال نیز چندان غیر طبیعی نخواهد بود.
توصیه های عمومی در درمان ناباروری؛ لطفا جدّی بگیرید!
قبل از شروع
۱- برای موفّقیت در درمان ناباروری باید آن را به مثابه یک مشکل مشترک در نظر گرفت. توصیه می کنیم حتّی اگر اقدامات تشخیصی طبّی معلوم کرده اند که یکی از شما دو نفر مشکل دارید و دیگری بیماری خاصّی ندارد؛ از انتقال موضوع به خانواده ها خودداری کنید و جوری وانمود کنید که گویی هر دوی شما مشکل دارید. این کار از فشار روانی خانواده ها بر یکی از دو طرف جلوگیری خواهد کرد. همچنین کسی که سالم است(البته بر اساس اقدامات تشخیصی انجام شده) به هیچ وجه نباید شرایطی را به وجود بیاورد که همسرش بابت بچّه دار نشدن احساس گناه و فشار روانی کند. این فشار روانی می تواند مشکل را پیچیده تر کند و روی احتمال بچّه دار شدن نیز تأثیر منفی بگذارد.
۲- در مورد توصیه های درمانی این مقاله نیز همین سفارش را داریم که علیرغم نتایج اقدامات تشخیصی و درمانی فرض کنید هر دوی شما مشکل دارید ولذا این توصیه ها را هر دو نفر با جدّیت دنبال کنید.
۱- جلوگیری ممنوع!
در ابتدای ازدواج هرگز اقدامی در جهت جلوگیری از بارداری انجام ندهید. البته زوجهایی که مشکل ناباروری دارند قاعدتاً این مرحله را پشت سر گذاشته اند؛ ولی دانستن این نکته و بیان آن برای سایر زوجهایی که در ابتدای راه زندگی هستند بسیار مهم است. تجربه نشان می دهد که حتی جلوگیری طبیعی از بارداری، باعث بروز درجاتی از ناباروری یا تأخیر در باروری در آینده خواهد شد. در این میان، استفاده از وسایل و داروهای جلوگیری و به ویژه داروهای هورمونی(قرص، آمپول، وسایل کاشتنی و دستگاههای داخل رحمی حاوی هورمون) بدون هیچ تردیدی باعث تأخیر قابل توجه در باروری می شوند. هر چند که متولیان سیستم رسمی بهداشت و درمان کشور و متخصّصین مربوطه معمولا این مسأله را انکار می کنند و فاقد توجیه علمی می دانند؛ اما کافی است که نگاهی به تجربه سایر زوجها بیاندازید تا صحت و سقم مسأله را دریابید. بنده با زوج های جوان بسیاری روبرو شده ام که علیرغم بررسی های مختلف، هیچ گونه عامل ناباروری در هیچ یک از آنها وجود نداشته است و جلوگیری های ابتدای ازدواج، مظنون اصلی ایجاد مشکل آنها بوده است. اعتقاد عمومی مردم و به ویژه قدیمی ترها هم همین است که بهترین وقت برای بچه دار شدن، همان اوایل ازدواج است؛ این اعتقاد به قدری شایع و قوی است که تنها به صرف نبودن توجیه علمی، نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ به ویژه که بارها و بارها، غلط بودن یا ناکارآمدی یافته های علمی طبّ جدید بر همه ما ثابت شده است
یک توجیه شایع برای اصرار بسیاری از زوج های جوان در تأخیر بارداری این دیدگاه است که«تا می شود از زندگی لذّت ببریم و بعد بچّه دار شویم» که صدالبتّه اگر نگاه نادرست به فرزند به عنوان «یک موجود مزاحم» از ذهن ما دور شود و درک صحیحی از مقام شامخ «پدری و مادری» و لذّت بی بدیل داشتن فرزند را درک کنیم؛ دیگر با این استدلال نادرست، خود را در سنین جوانی که بیشترین شور و اشتیاق برای تربیت فرزند در وجودمان موج می زند از داشتن این موهبت الهی محروم نخواهیم کرد. همچنین باید یادمان باشد که این لذّت موقّت ابتدای زندگی، پس از مدّتی می تواند جای خود را به استرس پایان ناپذیر گشت و گذار در پیچ و خم های بررسی های طبّی مربوط به ناباروری و فشار و عجله اطرافیان برای بچه دار شدن بدهد.
توجیه شایع دیگر برای تأخیر در بچّه دار شدن آن است که زوج جوان ترجیح می دهند تا حسابی پولدار شوند تا از پس مخارج داشتن فرزند برآیند؛ توجیهی که در معارف اسلامی به هیچ وجه پذیرفته نیست چراکه روزی دهنده خداست و همو که مخارج زندگی زن و شوهر را تأمین می کند، کفالت امور فرزندان را نیز عهده دار خواهد بود:
چرا احتمال باروری در ابتدای ازدواج بیشتر است؟ توجیه علمی این احتمال بسیار ساده است. چند عامل اصلی در افزایش میزان باروری مؤثّر است. مهمترین آنها، آرامش روانی زوجین، زیاد بودن میل جنسی، تعدّد رابطۀ زناشویی و سلامت جسمانی طرفین است که هر چهار عامل، در ابتدای ازدواج، بهتر از هر زمان دیگری در زوجین فراهم هستند. هر قدر که از ابتدای ازدواج دور می شویم، با کمتر شدن میل جنسی، بروز استرس های مختلف در زندگی و پیدایش تدریجی بیماری ها(به اقتضای افزایش سن و نیز روش های غلط زندگی)، احتمال باروری نیز کاهش پیدا خواهد کرد و طبیعتاً هر میزان که این فاصله زمانی طولانی تر و سنّ زوجین بیشتر باشد، مشکل نیز عمیق تر و درمان آن مشکل تر خواهد بود. البته این مسأله قاعده ای عام نیست و برخی زوجین ممکن است پس از جلوگیری طولانی هم به راحتی بچّه دار شوند؛ امّا به هر حال احتمال عقلایی و بسیار قوی ذکر شده ایجاب می کند که زوجین – حدّاقل در ابتدای ازدواج – از جلوگیری؛ جلوگیری کنند!
- نکته۱: به نظر بنده، تأثیر جلوگیری بر ناباروری، فراتر از مسایل ذکر شده است و حتّی بدون در نظر گرفتن این موارد هم، جلوگیری به طور مطلق می تواند میزان باروری را کاهش دهد. شاید علّت این امر، تغییرات هورمونی در زوجین – و به ویژه در زن – به دلیل قطع غیرطبیعی یک روند طبیعی(یعنی انزال مرد، جذب اسپرم از سوی بدن زن و ایجاد نطفه و رشد آن) باشد. به هر حال به نظر می رسد که برای قضاوت دقیق تر در این مورد، ضرورت دارد که متخصّصین مربوط از تعصّبات علمی رایج دست برداشته و موضوع را مورد بازنگری جدّی قرار دهند.
- نکته۲: آنچه در مورد جلوگیری در ابتدای ازدواج گفته شد در مورد جلوگیری – به ویژه جلوگیری های طولانی مدّت – پس از تولّد اوّلین فرزند نیز صدق می کند. بنابراین توصیه می کنیم که فاصله بین فرزندان را از حدّ عادّی – ۳ تا ۵ سال – بیشتر نکنید.
۲- بی خیال باشید تا بچّه دار شوید!
هر گونه استرس در میزان باروری زوجین تأثیر منفی می گذارد. بنابراین داشتن روحیه ای شاداب در طول زمان اقدام به باروری، لازمه موفقیت است. استرس زوجین علاوه بر اینکه میزان موفقیت انعقاد نطفه را کاهش می دهد، در صورت تشکیل نطفه، تأثیر منفی بر اخلاق و رفتار کودک در آینده خواهد داشت.(۵) شاید مهمترین استرس زوجین به ویژه در زمان نزدیکی، فکر کردن به این است که بالاخره بارداری اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟(یعنی همین زوجی که شاید تا چند ماه قبل از ترس بچه دار شدن، لذت کاملی از روابط زناشویی نمی بردند، حالا با ترس بچه دار نشدن، خود را از این لذت محروم می کنند. خدا رحمت کند قدیمی های ما را که هم از روابط عاشقانه خود به اندازه کافی بهره می بردند و هم لذت بزرگ کردن بچه های متعدد را به طور کامل درک می کردند!) بنابراین اگر می خواهید احتمال بچه دار شدن، آنهم یک بچه خوش اخلاق را بالا ببرید، باید از هر گونه استرس و به خصوص تن دادن به فشارهای اطرافیان، پرهیز نمایید. بر همین اساس به خانواده های محترم نیز توصیه می کنیم که فرزندان دلبندشان را برای تسریع بارداری تحت فشار نگذارند و بگذارند تا با خیال راحت به کار خودشان برسند! این گونه استرس های تحمیلی یکی از عوامل مهم در عدم موفقیت زوج های جوان در به ثمر رساندن تلاش هایشان برای بچه دار شدن است. یک نکته مهم در این باره اتهام زنی خانواده ها (به ویژه خانواده پسر) به عروس یا داماد خودشان مبنی بر تقصیرکار بودن در این قضیه است که متاسفانه جوّ روانی نامطلوبی را بر روابط زوجین حاکم می کند و آنها را از مقصود خویش دور می کند. بنابراین یک اصل ساده امّا بسیار مهم برای بچه دار شدن این است که:« هرقدر در زندگی مشترک خود آرامش بیشتری داشته باشید و از روابط زناشویی خود لذّت بیشتری ببرید؛ احتمال بچه دار شدنتان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.»
۴- تغذیه
شاید هیچ عاملی به اندازه مشکلات تغذیه ای در افزایش میزان ناباروری تأثیر نداشته باشد. تصحیح وضعیت تغذیه به صورت کامل، با توجّه به وضعیت فاجعه بار آن در جامعه ما، کاری بس دشوار است؛ امّا توصیه می کنیم چند نکته ساده زیر را مدّ نظر قرار دهید تا زودتر به نتیجه مطلوب برسید:
الف) دو اصل مهم و اساسی در تغذیه سالم که بهتر است در تمام زندگی رعایت شوند اینها هستند:
- حرکت از سمت غذاهای حیوانی به سمت غذاهای گیاهی.
- و حرکت از سمت غذاهای پخته به سمت غذاهای خام.
چنانکه واضح است منظور ما «خام گیاهخواری» مطلق نیست؛ بلکه حتّی آن را کاری غلط می دانیم؛ امّا هر قدر که غذاهای گیاهی و خام در رژیم غذایی ما غلبه بیشتری نسبت به غذاهای حیوانی و پخته داشته باشند بدن ما سالم تر و احتمال بچّه دار شدن نیز بیشتر است.
ب) در بین روش های طبخ، سرخ کردن بدترین روش است؛ تا می توانید از آن فاصله بگیرید.
ج) غذاهای تازه را جایگزین غذاهای فریزری کنید.
د) حتّی المقدور از مصرف غذاهای مصنوعی پرهیز کنید. (انواع سوسیس، کالباس، همبرگر، پیتزا، انواع غذاهای ساندویچی و فست فودها، نوشابه ها و دوغ های کارخانه ای، انواع پفک، چیپس، شکلات و بستنی صنعتی، آدامس، انواع سس های کارخانه ای، نان های فانتزی، هر نوع کمپوت و کنسرو و آب میوه صنعتی و هرگونه خوراکی اسانس دار، شیرینی های قنادی، ماکارونی و لازانیا، انواع آجیل بوداده و حتّی مواردی مانند ربّ و آبلیمو و سرکه صنعتی، و انواع لبنیات پاستوریزه و حتّی کشک کارخانه ای و ….)
۵- چند تذکّر کوچک
الف- مقدمه واجب، واجب است. این اصل ساده در همه امور برقرار است. برای بچه دار شدن هم مقدمه ای لازم است و آنهم برقراری رابطه مؤثر زناشویی بین زوجین است. متأسفانه بسیار دیده می شود که زوجهای جوان بسیاری، به هر دلیل، تمایل جنسی بسیار کمی دارند؛ اما به جای آنکه به فکر درمان این مشکل باشند، مسیرهای طولانی و پر هزینه بررسی های مربوط به ناباروری را طی می کنند. بنابراین قبل از هر اقدامی مطمئن شوید که در میزان میل جنسی و توانایی انجام یک رابطه زناشویی موفق، مشکل خاصی ندارید و آنگاه به فکر طی کردن سایر مراحل باشید.
ب- هنگامی که تصمیم به بارداری دارید، به هیچ وجه رژیم لاغری نگیرید و اگر هم رژیم دارید حتماً آن را قطع کنید. این امر به ویژه در مورد بانوان بسیار مهم است؛ چرا که رژیم های لاغری که این روزها رواج پیدا کرده است(حتی آنهایی که توسط متخصصین محترم تغذیه تنظیم می شوند) تقریباً بدون استثناء بر باروری تأثیر منفی می گذارند
ج- در صورتی که هر یک از زوجین به سیگار، مواد مخدر و روانگردان، مشروبات الکلی و یا هر چیز دیگری اعتیاد دارند، ناباروری مسأله ای دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین یکی از اقدامات اولیه در درمان ناباروری، رهایی از شر هرگونه اعتیاد است.
د- بعضی از مشاغل در هر یک از زوجین – و به ویژه مردان – می توانند احتمال ناباروری را افزایش دهند. این مشاغل عمدتاً آنهایی هستند که فرد را در معرض تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی قرار می دهند. از مشاغل دیگر می توان به کارهایی اشاره کرد که مرد در معرض حرارت بالا قرار دارد(چرا که ساخت اسپرم در بیضه باید در حرارتی پایین تر از حرارت بدن انجام شود). بدیهی است در درمان ناباروری، توجه به اصلاح این مشکلات نیز حائز اهمیت است. حتی زندگی در شهرهای بزرگ و بودن در معرض آلودگی های مختلف از جمله آلودگی آب و هوا، آلودگی صوتی و … بر میزان باروری افراد تأثیر خواهند گذاشت.
هـ- یکی از عوامل عقیمی مردان، استفاده مادران آنها از مواد آرایشی شیمیایی در دوران بارداری است بنابراین اگر چه از شما گذشته است؛ ولی برای اینکه فرزندانتان در آینده دچار مشکل فعلی شما یعنی ناباروری نباشند، از استفاده از مواد آرایشی در دوران بارداری پرهیز کنید.
توصیه های درمانی مشترک(هم آقا، هم بانو!)
۱- از مصرف جوانه گندم در طول دوران اقدام برای بارداری غفلت نکنید. زوجین بهتر است حداقل روزی ۵-۴ قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه یا یک قاشق مرباخوری پودر جوانه گندم را به هر نحو که می خواهند مصرف کنند. جوانه گندم منبع سرشار ویتامین E است و علاوه بر افزایش میل جنسی، کیفیت تولید اسپرم و تخمک در زوجین را به نحو بارزی افزایش می دهد. در مورد بانوان توصیه ما این است که مصرف جوانه گندم، علاوه بر این دوران، در دوران بارداری و سپس تا پایان دوران شیر دهی کودک ادامه پیدا کند.
۲- مداومت بر مصرف انگور قرمز تأثیر به سزایی در درمان ناباروری دارد بنابراین توصیه می کنیم با توجه به فصل، حداقل روزانه ۲۵۰ گرم انگور قرمز را با مشارکت همدیگر! نوش جان کنید. البته برای اثربخشی بیشتر بهتر است که هسته های انگور را نیز میل کنید.
۳- مصرف روزانه ۲-۱ لیوان آب عسل + آب لیموترش تازه نیز در این دوران برای زوجین بسیار مفید است؛ به این ترتیب که مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید(حدّاقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب)؛ سپس مقداری آب لیموترش تازه(و نه آبلیمو) به آن اضافه کنید و پس از خنک شدن آن در یخچال( و نه خنک کردن آن با یخ) این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید.
۴- همان گونه که پیشتر ذکر شد غلبه شهوت یکی از عوامل مؤثّر در موفّقیت به هنگام نزدیکی است؛ بنابراین بهتر است که زوجهای محترم در این دوران کمی صبوری به خرج دهند و تعداد موارد نزدیکی را کمی کاهش دهند؛ به حدی که در هر بار رابطه زناشویی، تمایل شدید به رابطه در طرفین ایجاد شده باشد.
۵- یبوست یک امّ الامراض است که عامل به وجود آمدن یا تشدید خیلی از بیماری هاست. درمان یبوست را جدّی بگیرید. برای دسترسی به توضیحات کاملتر می توانید به مقاله «امّ الامراضی به نام یبوست» در همین پایگاه مراجعه کنید.
۶- گفتیم که داشتن آرامش روانی یکی از مهم ترین پایه های موفّقیت درمان است. درمان تخصّصی انواع مشکلات روحی بحثی جداگانه را می طلبد امّا عجالتا این چند نسخه ساده را تقدیم می کنیم:
- دم کرده گل گاوزبان و سنبل طیب: یک قاشق غذاخوری گل گاوزبان و یک قاشق مربّاخوری سنبل طیب و یک عدد لیموعمانی (یا دو عدد عنّاب) را با یک و نیم لیوان آب، ۲۰ دقیقه روی شعله کم جوشانده صاف کرده با عسل شیرین و میل کنید. این نسخه فوق العاده آرامبخش است و در عین حال در افزایش توان جنسی فرد نیز مؤثّر است.
- عرق بیدمشک و بهارنارنج را به نسبت مساوی با هم مخلوط و روزی ۳-۲ استکان میل کنید.
- یک عدد سیب – که بهتر است سیب سرخ باشد – را با پوست رنده کنید و دو قاشق غذاخوری گلاب، دو قاشق غذاخوری عرق بیدمشک، یک قاشق مربّاخوری عسل و یک قاشق چایخوری تخم ریحان یا فرنجمشک را به آن اضافه کنید و پس از مدّتی خیس خوردن، میل کنید. این فالوده خوش طعم، علاوه بر اثر آرامبخشی فوق العاده، در درمان کم خونی نیز بسیار موثّر است.
- از دم کرده یا جوشانده یا عرقیات این گیاهان نیز می توانید استفاده کنید: بابونه، بادرنجبویه، اسطوخدّوس، طارونه، آویشن و ….
- اگر با مصرف این داروها احساس می کنید دچار گرمی شده اید می توانید داروهایی مثل پوست بید و طباشیر را به عنوان آرام بخش های خنک به رژیم دارویی خود اضافه کنید.
- مصرف گلاب هم اثر آرام بخشی فوق العاده ای دارد. روزی ۲-۱ بار و هر بار نصف استکان گلاب را به آرامی میل کنید یا آن را مخلوط با سایر عرقیات استفاده کنید. از گلاب در غذاها هم استفاده کنید. استفاده از اسانس گل سرخ کاشان – یعنی تنها عطر واقعاً ایرانی – هم اثر نشاط آوری فوق العاده ای خواهد داشت.
دستورات فوق، تنها چند دستور ساده و قابل اجرا برای عموم بوده و طبیعتاً با مراجعه به پزشک یا عطّار با تجربه می توانید دستورات کاملتر و مطابق با طبع و مزاج خود دریافت کنید.
توصیه های درمانی به آقایان(همه آقایان!)
۱- یکی از علل ناباروری مردان که در طب جدید تأکید زیادی بر آن می شود، واریکوسل است. در صورت تشخیص این مشکل برای شما، توصیه ما این است که هرگز به عمل جراحی تن ندهید؛ چراکه علاوه بر احتمال زیاد شکست درمان ناباروری با عمل جرّاحی، میزان عود بیماری پس از جرّاحی نیز زیاد است. با مراجعه به مقاله«واریکوسل» در همین پایگاه و انجام توصیه های ذکر شده، می توانید خود را به راحتی درمان نمایید.
۲- روزی یک بار بیضه ها را با روغن زیتون تصفیه نشده به آرامی ماساژ دهید تا روغن، جذب پوست بیضه ها شود. این عمل به تقویت ساخت و ساز اسپرم در بیضه ها کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر این، این کار یکی از راههای ساده و در عین حال مؤثر برای درمان واریکوسل است.
۳- سعی کنید ملاعبه قبل از نزدیکی را با بالاترین کیفیت و در طولانی ترین زمان انجام دهید. این کار کیفیت اسپرم و تخمک آزاد شده از مرد و زن را به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد.
۴- در صورت وجود هر گونه علامتی دال بر وجود عفونت های ادراری تناسلی، نسبت به درمان آن اقدام نمایید.
۵- کمبود اسپرم در مردان دلایل متعدّد و درمان هایی کاملا تخصّصی دارد که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. تصوّر عمومی این است که خوردن گرمی ها برای رفع این مشکل و نیز افزایش میل جنسی مؤثّر است که تصوّری غلط است و در بعضی افراد(مثل افراد گرم مزاج) ممکن است نتایج معکوسی به بار آورد. در این جا تنها یک نسخه ساده که اثربخشی آن در افزایش تعداد اسپرم ها، افزایش میل جنسی و افزایش قدرت نعوظ در افراد با مزاج های مختلف برایم ثابت شده است را ذکر می کنم و بحث های بیشتر را به مقاله های تخصّصی واگذار می کنم:
هر روز هفت عدد نخود آبگوشتی را در یک استکان ریخته کمی عرق خارخسک اضافه کنید تا روی نخودها را بگیرد سپس آن را داخل یخچال گذاشته و دو روز بعد، صبح ناشتا، نخودها و هرچه از عرق مانده است را میل کنید. هر روز یک استکان جدید را داخل یخچال گذاشته و محتویات استکانی که دو روز آن سر آمده است را میل کنید و این کار چند ماه ادامه دهید.
توصیه های درمانی به بانوان(همه بانوان!)
۱- کوچکترین مشکل که دلالت بر عدم تعادل هورمونی داشته باشد، باید جدّاً پیگیری و درمان شود؛ از جمله: اختلالات قاعدگی(جلوانداختن، عقب انداختن، بی نظمی، لکه بینی در ابتدا یا انتهای قاعدگی، درد زیاد در هنگام قاعدگی، تغییرات روحی قابل توجه در دوران قاعدگی، لکه بینی یا خونریزی در فواصل بین قاعدگی، کم یا زیاد بودن خونریزی نسبت به میزان طبیعی، بروز بیماریهای بدنی مثل سردرد در هنگام پریود و …)، وجود موی زائد در بدن(عمدتاً چانه و پستان)، درد تخمدانها، ترشّحات مقاوم به درمان واژینال و …
این مشکلات حتی در صورت وجود نتایج آزمایشگاهی طبیعی، دلیل کافی برای مصرف داروهای ایجاد کننده تعادل هورمونی در یک زن است. ساده ترین راه، مصرف نصف استکان عرق رازیانه یا بومادران، هر شب است. جوشانده تخم شوید نیز جایگزین مناسبی برای این دو داروست.(البته در زنهایی که خونریزی شدید در دوران قاعدگی دارند، در ایام پریود، مصرف این داروها قطع می شود.)
توصیه اینجانب به تمام زنانی که تصمیم به بچه دار شدن دارند؛ حتّی کسانی که مشکلات فوق را ندارند این است که داروهای فوق را تا زمان بارداری مصرف کنند که این باعث خواهد شد که کارایی رحم و تخمدان به سطح مطلوب برسد؛ اما به یاد داشته باشند که به محض اطلاع از بارداری، مصرف آنها را قطع کنند.
۲- انجام بادکش تخمدانها(حدّاقل هفته ای ۳-۲ بار) کمک زیادی به فعالتر شدن آنها – و به خصوص درمان مشکلاتی مانند کیست تخمدان – خواهد نمود.
۳- بهتر است پس از پایان نزدیکی، چند دقیقه ای به پشت خوابیده و پاهای خود را روی دیوار بیاندازید تا مایع منی سریعاً از واژن خارج نشود.
۴- نسبت به درمان هر گونه عفونت واژینال(البته با استفاده از داروهای طبیعی) اقدام کنید. سعی کنید در این دوران از مصرف هرگونه داروی هورمونی شیمیایی و نیز انواع پمادها و کرم های واژینال خودداری کنید. یک راه ساده برای درمان عفونت های واژینال آن است که روزی یک یا دو برگ تره تازه را شسته به قطعات کوچک خرد کرده داخل واژن بگذارید و بعد از یکی دو ساعت خود را تمیز کنید. این نسخه ساده، درمانی فوق العاده مؤثّر برای عفونت های وازینال است. البته بانوان محترم باید توجّه داشته باشند که درمان کامل این عفونت ها، مستلزم درمان یبوست، رفع اختلالات هورمونی، آرامش روانی، اصلاح تغذیه و … است که با مراجعه به پزشک حاذق، قابل انجام خواهد بود.
توصیه های وارد شده در احادیث شریف
۱- تسمیه به نام نامی «محمّد» و «علی»(علیهما السّلام)
در روایات زیادی آمده است که اگر زن باردار نام فرزندی که در شکم دارد را محمّد یا علی(علیهما السّلام) بگذارد فرزند او پسر خواهد شد. در این میان به روایاتی هم برخوردم که این عمل را برای اصل فرزند دار شدن نیز مفید دانسته بود.
- استغفار، نزول رحمت خاصّ حضرت حقّ، جلّ و علا
«استغفار» و طلب آمرزش از خداوند متعال آثار بسیار مبارکی دارد؛ از جمله این آثار، نزول برکات آسمانی و افزایش مال و فرزند است.
- آب نیسان:یامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:«گر زن نابارور از آن آب[آب نیسان] بخورد خداوند به او فرزند عطا خواهد کرد.
۵- خوردن تخم مرغ: مردی از امام صادق(علیه السّلام) درخواست کرد عملی به او بیاموزد که در زناشویی با دوشیزگان قدرت پیدا کند. امام(علیه السّلام) به او فرمودند: پیاز سفیدی را به قطعات کوچک خرد کن و آن را در روغن زیتون سرخ کن؛ سپس یک تخم مرغ را در سینی بشکن و به آن نمک بزن و به پیاز و روغن زیتون اضافه کن واز آن بخور.
۶- مصرف کاسنی
در احادیث زیادی برای درمان ناباروری به خوردن کاسنی سفارش شده است. این گیاه که در روایات از آن به«سیّد بقول: سرور سبزی ها» تعبیر شده است؛ دو اثر مهم در درمان ناباروری دارد؛ یکی افزایش کلّی احتمال بارداری و دیگری افزایش احتمال پسردار شدن
عوامل نازایی
توجّه به رفع عواملی که باعث نازایی می شوند می تواند یکی از پایه های مهم درمان نازایی باشد. در این قسمت به چند نکته که در روایات مورد توجّه قرار گرفته اند اشاره می کنیم:
قسم دروغ
