آمادگی برای زایمان
راهنمای مادران و پدران
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
دفتر سلامت خانواده و جمعیت
اداره سلامت مادران
این مجموعه در راستای نهضت بیمارستان های دوستدار مادر در اداره مادران با همکاری و مشارکت افراد زیر (به ترتیب الفبا) تهیه و تدوین گردیده است:
دکتر نوشین جعفری
ناهید خداکرمی
لاله رادپویان
فیروزه روستا
معصومه شاه محمدی
مادر عزیز بارداریتان مبارک
قصد داریم با دعوت از شما به شرکت در کلاس های آمادگی پیش از زایمان، شما را با مراقبتهای بارداری، زایمان و پس از زایمان آشنا کنیم. بطور یقین این دوران برای شما بخصوص اگر اولین بار آن را تجربه می کنید، ناشناخته است و قرار گرفتن در وضعیت جدید بدون آگاهی، ترس و نگرانی را موجب می شود. تصور کنید شخصی بدون آنکه شنا بداند به داخل استخر آب بپرد. بدون شک ترس و اضطراب ناشی از ندانستن شنا اتلاف انرژی، خستگی و ناتوانی در تصمیم گیری درست را موجب می شود.
آگاهی و کسب مهارتهای لازم در بارداری و زایمان مانند یادگیری فن شنا است. با شرکت در کلاس، آمادگی لازم برای رویارویی با این دوران را پیدا می کنید و می توانید در زایمان خود نقش فعال و مؤثر داشته باشید. این مهارتها شامل تمرینهای کششی، تن آرامی(Relaxation)، ماساژ و الگوهای تنفسی در زایمان و پس از زایمان است. این آموخته ها نه تنها تحمل شما را نسبت به درد زایمان افزایش می دهد بلکه از بروز برخی عوارض ناشی از زایمان نیز جلوگیری می کند. به عبارت دیگر:
با اعتماد بر بدن خود زایمانتان را هدایت می کنید، بر درد و ترس و نگرانی خود غلبه نموده و عوارض ناشی از زایمان را به حداقل می رسانید.
باید بدانید این کلاسها مکمل مراقبت هایی است که به طور معمول در بارداری باید برای شما انجام شود.
شما می توانید یک نفر از خانواده، دوستان یا بستگان خود را انتخاب کنید و به کلاس بیاورید. این فرد که همزمان با شما مطالب و مهارتها را می آموزد، �همراه� شما هنگام زایمان خواهد بود.
کلاس آمادگی در 9 جلسه از هفته 21 بارداری شروع می شود. مدت زمان هر جلسه حدوداً 2 ساعت است. در هر جلسه ابتدا مطالب شفاهی و سپس مهارتها بصورت عملی آموزش داده می شود. این کتابچه راهنما و مکمل آموزش کلاس خواهد بود. بهتر است همسر و همراهتان را نیز به خواندن آن تشویق کنید.
دستگاه تولید مثل
دستگاه تناسلی یا تولید مثل زنانه از اعضای اصلی در عمل جنسی و بارداری و زایمان محسوب می شود. در این قسمت با نام و کار برخی اعضا که در روند بارداری و زایمان دخیل هستند، آشنا می شوید. تعدادی از این اعضا در حفره استخوانی لگن قرار دارند که قابل مشاهده نیستند و تعدادی دیگر در بیرون از بدن هستند که می توان آنها را دید.
لبهای بزرگ و کوچک: لبهای بزرگ دو چین خوردگی گرد، از بافت چربی یا مخاطی و پوشیده از مو است که از برجستگی عانه به سمت پایین و عقب کشیده شده و روی لبهای کوچک قرار می گیرد. لبهای کوچک دو چین بافتی صاف به رنگ قرمز و فاقد مو است که در برخی زنان از میان لبهای بزرگ بیرون زده است.
دهانه مهبل (واژن) و پرده بکارت: دهانه مهبل در قسمت پایین مجرای ادرار قرار گرفته که توسط پرده بکارت احاطه شده است. در زنان باکره لبهای کوچک روی هم خوابیده و دهانه مهبل را مخفی می کند. پرده بکارت بافت ارتجاعی است و اشکال متفاوت دارد. سوراخ این پرده معمولا هلالی یا حلقوی است و قطرآن از اندازه ته سنجاق تا نوک یک انگشت متفاوت است. خون قاعدگی از این سوراخ خارج می شود. پرده بکارت، با اولین مقاربت یا مقاربتهای بعدی پاره می شود که میزان پارگی و خونریزی برحسب شکل آن متفاوت است. اگر شکل پرده حلقوی و قابل ارتجاع باشد، ممکن است با مقاربت پاره نشده و خونریزی نکند.
مهبل (واژن): ساختمان عضلانی لوله ای شکل است که از سطح خارجی ناحیه تناسلی تا دهانه رحم امتداد دارد. مهبل بین مثانه و راست روده قرار دارد. این عضو وظایف بسیاری دارد. مجرای دفعی رحم است و از راه آن ترشحات رحم و خون قاعدگی خارج می شود. عضو مقاربت در زنان است و بخشی از مجرای زایمان نیز محسوب می شود. طول آن بطور متوسط بین 7 تا 10 سانتیمتر است.
میاندوراه (پرینه): فاصله بین ناحیه تناسلی و مقعد را میاندوراه می گویند.
رحم: عضوی عضلانی و گلابی شکل با طول حدود 6 تا 8 سانتیمتر و وزن آن حدود 50 تا 70 گرم است. در زمان غیر بارداری، خونریزی قاعدگی از دیواره رحم اتفاق می افتد. رحم محل نگهداری جنین است و ابعاد آن بتدریج در بارداری افزایش می یابد. از هفته 12 بارداری از حفره لگن خارج می شود که از روی شکم قابل لمس است.
دهانه رحم (سرویکس): قسمت انتهایی رحم است که به مهبل متصل می شود. دهانه رحم از بافت ارتجاعی تشکیل شده که در طول زایمان باز و نرم می شود.
لوله های رحم: اعضای لوله ای شکل و عضلانی به طول 8 تا 14 سانتیمتر در دو طرف رحم هستند. مهمترین کار آنها، انتقال تخم به رحم است.
تخمدان ها: اعضای بادامی شکل به طول 5/2 تا 5 سانتیمتر هستند که در دو طرف رحم و در نزدیکی لوله های رحم قرار دارند. وظیفه تخمدان، تخمک گذاری و ساخت و ترشح هورمونهای زنانه است.
تغییرات و سازگاریهای بدن در بارداری
در دوران بارداری در بدن، تغییراتی روی می دهد که به منظور سازگاری با وضعیت جدید است. این تغییرات پس از جایگزینی تخم در رحم شروع شده و در طول بارداری ادامه می یابد. این تغییرات به علت ترشح هورمونها و فشار رحم بر روی سایر اعضای بدن است که گاهی موجب ناراحتی مادر می شود. باید بدانید این تغییرات طبیعی است و بسیاری از آنها، پس از زایمان و شیردهی به حالت اولیه باز می گردد.
پوست: تقریباً در اکثر زنان باردار در نیمه دوم بارداری در اثر تغییرات هورمونی، ترکهایی بر روی پوست شکم، پستانها و رانها ایجاد می شود. وجود این ترکها معمولا ارثی است و پس از زایمان کمتر می شود ولی هرگز از بین نمی رود. گاهی نیز لکه های قهوه ای رنگ بر روی پوست صورت و گردن ظاهر می شود که به آن �ماسک حاملگی� می گویند. برای این تغییرات، درمان خاصی وجود ندارد ولی استفاده از کرمهای ضد آفتاب برای لکه های صورت و کرمهای
چرب کننده برای ترکهای پوست می تواند کمک کننده باشد. ضریب حفاظتی کرم ضد آفتاب بیش از 30 نباشد.
پستان: در هفته های اول، ممکن است مادر در پستانهای خود احساس درد و خارش کند. بعد از ماه دوم اندازه پستانها افزایش می یابد و رگهای ظریفی در زیر پوست دیده می شود. نوک پستان بزرگ و هاله آن پررنگ می شود. بعد از چند ماه اول ممکن است با ماساژ ملایم نوک پستان، مایع غلیظ و زرد رنگی (آغوز) خارج شود.
وزن: در صورتی که تغذیه شما در دوران بارداری کافی و مناسب باشد، افزایش وزن مطلوب خواهید داشت. این افزایش وزن مربوط به رشد جنین، جفت، اندازه پستانها و رحم و افزایش حجم خون و ذخایر چربی است. زن باردار در هر شرایطی (لاغر، طبیعی، چاق) باید افزایش وزن داشته باشد ولی میزان افزایش وزن متفاوت است، بطوری که زن لاغر به افزایش وزن بیشتر و زن چاق به افزایش وزن کمتری نیاز دارد.
دستگاه تنفس: به علت بزرگ شدن رحم و تأثیر هورمونها، قفسه سینه تحت فشار قرار می گیرد که ممکن است مادر احساس تنگی نفس کند و تند تند نفس بکشد. گذاشتن چند بالش در زیر سر و شانه ها و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته، پرهیز از پرخوری، فاصله دادن بین زمان خوردن و خوابیدن و صاف نگهداشتن عضلات پشت بدن در هنگام نشستن به بهبود تنگی نفس کمک می کند.
نکته: در صورت تنفس دردناک، خس خس سینه، سرفه های خلط دار و یا عدم بهبود تنگی نفس با توصیه های فوق حتما با پزشک خود مشورت کنید.
دستگاه ادراری: در اوایل بارداری به علت تغییرات هورمونی و اواخر بارداری به علت بزرگ شدن رحم و فشار آن بر روی مثانه، دفعات ادرار کردن بیشتر می شود. این علامت در صورتی که با درد و سوزش هنگام ادرار کردن همراه نباشد، طبیعی است. کم کردن مصرف مایعات قبل از خواب شبانه به بهبود این وضعیت کمک می کند. به منظور تخلیه کامل مثانه در هنگام ادرار کردن، خم شدن به طرف جلو توصیه می شود.
نکته: اگر علاوه بر تکرر ادرار، سوزش و درد در هنگام ادرار کردن پیدا کردید، با پزشک یا ماما مشورت کنید.
دستگاه قلبی- عروقی: در بارداری تغییراتی مانند افزایش تعداد ضربان قلب و افزایش حجم خون ایجاد می شود. در نیمه دوم بارداری (هفته20 بارداری به بعد)، خوابیدن به پشت سبب می شود تا رحم بزرگ شده روی رگها فشار وارد کرده و خونرسانی به جنین را کاهش دهد. به همین دلیل خوابیدن به پهلو را توصیه می کنند.
نکته: اگر با فعالیت معمولی نیز احساس درد قفسه سینه، تپش قلب و تنگی نفس می کنید با پزشک یا ماما مشورت کنید.
دستگاه گوارش: به علت تغییرات هورمونی و بزرگ شدن تدریجی رحم و فشار آن بر روی معده، در دستگاه گوارش تغییراتی بوجود می آید که علائم شایع آن بصورت سوزش سردل، نفخ شکم، کند شدن حرکات روده (یبوست) است.
کوچه ها را بلد شدم.خیابان ها را .مغازه ها.رنگهای چراغ راهنمایی را.جدول ضرب را.و دیگر در راه هیچ مدرسه ای گم نمیشوم.اما هنوز گاهی میان آدم ها گم میشوم."آدم ها را بلد نیستم"
