داستان حقوقی: عدم تمکین به دلیل حضور برادر شوهر مجرد

پرسش‌گر: سلام! ۷ سال پیش ازدواج کرده‌ام و دو فرزند دارم. رفتارهای شوهرم در خانه بسیار بد است به همین دلیل اختلافات زیادی باهم داریم. سال پیش برادر شوهرم برای کار از شهرستان به تهران آمد و در خانه ما ساکن شد. اوایل فکر می‌کردم که موقتی در خانه ما می‌ماند اما رفته رفته متوجه شدم که قصد رفتن به جای دیگری را ندارد. چند ماه گذشت و من صبر کردم و چیزی نگفتم که شاید ایشان خودش متوجه شود و جای دیگری برود. خب من دو تا فرزند دارم و همه وقت به آن‌ها رسیدگی می‌کنم. با آمدن برادر شوهرم کارهای خانه زیاد‌تر شد من مجبور بودم کارهای او را نیز انجام دهم مثل لباس شستن و غذا پختن برای او. برادر شوهرم صبح زود به سرکار می‌رفت و ناهار به خانه می‌آمد و من مجبور بودم هر روز صبح ساعت شش بیدار شوم تا برای او صبحانه حاضر کنم. وقتی هم که ایشان در خانه بود من راحت نبودم در کل خیلی عذاب کشیدم. هم شوهرم و هم برادرش طوری با من رفتار می‌کنند که انگار خدمتکار و کنیز هستم و این خیلی مرا ناراحت می‌کنم چون چاره‌ای ندارم مجبور به تحمل هستم. به هر حال یک روز مساله را به شوهرم گفتم اما شوهرم توجهی نکرد. وقتی چند وقت بعد دوباره گفتم عصبانی شد و گفت که برادرش تا وقتی ازدواج کند و زندگی تشکیل دهد در خانه ما می‌ماند. این مساله باعث شد اختلافمان بیشتر شود. یک روز سر همین مساله جلوی بچه‌ها مرا کتک زد و به پدر و مادرم توهین کرد. به هر حال وقتی دیدم چاره دیگری وجود ندارد به خانه پدرم آمدم. الان دو ماه است که در خانه پدرم هستم. چند روز پیش یک برگه از دادگاه آمد در مورد الزام به تمکین. می‌خواستم بدانم این یعنی چه؟ آیا مجبورم با همین وضعیت به خانه برگردم؟ آیا نمی‌توانم بگویم که تا برادر شوهرم نرفته بر نمی‌گردم؟ در دادگاه چه بگویم؟ خواهش می‌کنم کمکم کنید. وکیل خانه‌امن: سلام خانم محترم! اولین مساله که باید خدمتتان عرض کنم این است که شما از لحاظ حقوقی وظیفه‌ای در قبال برادر شوهرتان ندارید. در قوانین ایران زن در قبال اولاد و شوهر خود یک سری تکالیفی دارد اما مطلقا شما موظف به انجام کارهای برادر شوهرتان یا زندگی با او در یک خانه نیستید. برگه‌ای که از دادگاه آمده است دادخواست الزام به تمکین است. یعنی شوهر شما به دادگاه خانواده رفته و تقاضای الزام به تمکین کرده است یعنی اینکه گفته است شما خانه را ترک کرده‌اید و باید به خانه برگردید. در این مورد دادگاه جلسه‌ای برگزار خواهد کرد و اظهارات هر دو طرف را می‌شوند. شما در جلسه دادگاه هم به صورت کتبی و هم شفا‌هی مشکلات پیش‌آمده را اظهار کنید. در دادگاه بگویید که علی رغم مخالفتتان با حضور برادر شوهر در خانه، شوهرتان توجهی نکرده و شما را موظف به انجام کارهای ایشان می‌کند. همچنین ضرب و جرح و یا توهین شوهرتان را هم بگویید. سپس عنوان کنید که مجبور به ترک خانه شده‌اید و قلبا تمایلی به ترک خانه نداشته‌اید. حتما در دادگاه بگویید که به دلیل رفتارهای خشونت‌آمیز شوهرتان خانه را ترک کرده‌اید زیرا امنیت جانی نداشته‌اید. بر اساس قوانین ایران زن موظف به تمکین از شوهر است اما در برخی موارد قانون اجازه داده که زن تمکین نکند. ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی در این مورد مقرر کرده است که: «اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می‌تواند مسکن علی حده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود.» به این ماده در دادگاه استناد کنید. همچنین اگر آثاری از ضرب و جرح در بدنتان باقی مانده است می‌توانید نسبت به این مورد هم شکایت کیفری کنید. پرسش‌گر: به نظر شما دادگاه چه رایی می‌دهد؟ اگر قاضی حرف‌های مرا گوش نکرد و محکوم شدم چه می‌شود؟ وکیل خانه امن: رای دادگاه بستگی به خیلی از عوامل دارد و نمی‌توان دقیقا پیش بینی کرد اما به هر حال شما موارد مذکور را در دادگاه اظهار کنید. احتمال اینکه دادگاه شما را مستحق بداند زیاد است. اگر این چنین شود دادگاه تقاضای شوهرتان را رد می‌کند و اگر شوهرتان نفقه شما را پرداخت نمی‌کند می‌توانید از او هم شکایت کیفری کنید و هم اینکه مطالبه نفقه پرداخت نشده خودتان را. می‌توانید در دادگاه بگویید سکونت برادرشوهرتان در خانه شما موجبات ناراحتی و عذاب شما را فراهم ساخته و برگشتن به خانه را مشروط به رفتن او کنید. اما اگر الزام به تمکین قبول شود شما باید به خانه برگردید اگر بر نگردید نفقه ساقط خواهد شد و همچنین شوهرتان می‌تواند اجازه ازدواج دوم را بگیرد.