(گفت و گو با دکتر ش.ک متخصص زنان و زایمان)
- لطفا به عنوان مقدمه از آمار سزارین در کشورمان و مقایسه آن با دیگر نقاط دنیا صحبت کنید.
سازمان بهداشت جهانی (w.h.o) می گوید: در جامعه ای که میزان سزارین از ده تا پانزده درصد بالاتر باشد؛ نشان میدهد که بیش از حد لازم به سزارین اقدام شده و این اقدام، بدون داشتن دلیل موجه بوده است.
بنابراین، میزان ده تا پانزده درصد به عنوان آمار حد متوسط سزارین در یک جامعه نرمال مطرح شده است.
آمار سزارین در بعضی از کشورها در سال های مختلف از این قرار بوده است:
استرالیا در سال 1998، 21%- کانادا در سال های 1997 و1998، 7/18%- انگلیس در سال 1997، 17%.
درصد بالا و سیر صعودی سزارین در ایران به نسبت دیگر نقاط دنیا، غیر طبیعی و نگران کننده است. در حالی که در ایران این آمار بالای 40% است.
-سزارین را تعریف کنید.
به زایمان از راه برش شکمی سزارین می گویند. وقتی مادری موفق به زایمان طبیعی از راه مجاری زایمانی نمی شود، اقدام به برش روی شکم او می کنند و پس از برش دادن پوست، عضلات زیر پوست، پرده روی احشای شکمی و رحم. جنین را خارج می کنند و سپس این یاله ها را که به 8-7 لایه میرسد به ترتیب می دوزند.
اما باید توجه داشت که در صورت سزارین های مکرر عوارضی از قبیل چسبندگی داخل شکمی، خطر پارگی رحم در حاملگی بعدی و عوارض حین عمل بیشتر میشود.
-در چه زمانی عمل سزارین را لازم و ضروری می دانید؟
سزارین عملی است که گاهی، برای نجات جان مادر و جنین واجب است؛ زیرا در صورتی که سزارین لازم باشد و ما این کار را نکنیم، هم جان مادر را به خطر انداخته ایم و هم جان جنین را. ما نمی خواهیم و نمی توانیم سزارین را از علم مامایی حذف کنیم زیرا در موارد اضطراری به نجات آفرین بودن این روش اذعان داریم.
نیاز به سزارین گاهی به دلیل مسایل مادری و گاهی به خاطر مسایل جنینی احساس میشود. در مسایل مادری، بیشترین عامل، تنگی لگن و درشتی جنین است، که به آن عدم تطابق سر جنین با لگن مادر اطلاق میشود و علامت اختصاری آن C.P.D است.
زجر جنینی یکی دیگر از موارد منجر به سزارین مورد تایید است. گاهی متوجه می شویم که جنین (مثلاً با پایین افتادن یا بالا رفتن بیش از حد ضربان قلب و یا عوامل دیگر) به خطر افتاده است.
یا زمانی که جفت در محلی پایین تر از محل طبیعی قرار گرفته است و منجر به خونریزی شدید قبل یا حین زایمان میشود. قرار نگرفتن جنین در وضع طبیعی خود در رحم، کنده شدن جفت پیش از وقت طبیعی و دادن خونریزی های شدید، مشکلات لگنی و رحمی منجر به بسته شدن میوم های دهانه رحم؛ و از این دست مشکلات، سزارین حتمی را ایجاب میکند.
-به نظر شما چه شد که کار سزارین، از یک عمل جراحی که تنها در موارد لازم باید انجام شود به جایی کشیده که اکنون، برای مادران و پزشکان نوعی زایمان طبیعی محسوب میشود؛ در واقع، علل اصلی انجام سزارین های بی رویه بازگشت به چه عواملی دارد؟
علت این قضیه را در چهار محور میتوان جست و جو کرد:
1- مادران، خانواده ها و بستگان آنها: افراد جامعه ما – متاسفانه- از سزارین و عوارض آن آگاهی چندانی ندارند و به همین سبب تصور می کنند که سزارین یک نوع زایمان بدون درد است؛ اما این تصور، تصور باطلی است زیرا اگر سزارین قبل از انجام درد ندارد، بعد از انجام عمل درد زیادی را به مادر تحمیل میکند. این درد، در هفته اول بسیار شدید است و تا یکی دو ماه برخاستن از بستر و انجام کار روزمره مشکل خواهد بود. خانمی که سزارین میشود بسیار دیرتر از خانمی که به طور طبیعی زایمان میکند میتواند به کارهای روزمره برگردد؛ ولی متاسفانه علیرغم تمام این مسایل خانواده ها و خصوصاً مادران نمی دانند که یک عمل سزارین چه عوارضی میتواند در بر داشته باشد و گاهی، خانواده ها و بستگان با همه نا آگاهی، مادر را به سزارین تشویق می کنند و مادری را که خودش تمایل به زایمان طبیعی دارد، می ترسانند و سزارین را در نظر او زایمانی ایده آل جلوه میدهند.
2-ما باید کاری کنیم که مادرانمان به زایمان طبیعی تشویق شوند. اگر قرار باشد زایمان با درد و رنج فراوان همراه باشد، کسی به آن روی نمی آورد. در حال حاضر درکشور های اروپایی و آمریکایی هیچ زایمانی بدون بی حسی و کم کردن درد انجام نمی شود؛ مادر را طوری از ناحیه نخاع بی حس می کنند که در طول زایمان هیچ دردی را احساس نمی کند و حتی میتواند حرکت داشته باشد و راه برود؛ حتی به مادر آموزش میدهند که بدون استفاده از دارو، دردهای زایمان را کنترل کند. ما چنین آموزش هایی را در کشورمان نداریم و اگر هم داریم، در کل ایران به دو یا سه مرکز محدود میشود.
ما باید در سطح وسیع، مادران را در دوره بارداری آموزش دهیم تا از زایمان طبیعی نهراسند. متاسفانه خانمی که به زایشگاه مراجعه میکند – مخصوصاً مادری که برای اولین بار مراجعه کرده است- از زایمان هیچ چیز نمی داند جز ترس؛ و ترس تنها حسی است که دارد. ما باید ضمن دادن آموزش های لازم، از روش های بی حسی و بی دردی تا حد مقدور استفاده کنیم تا شرایط زایمان را برای مادران آسانتر کنیم. جدای از این مسایل یعنی عدم آموزش های لازم به مادر و استفاده از داروهای بی حس کننده. در بعضی از زایشگاهها و بیمارستان ها علاوه بر این که مادر را تسکین نمی دهند، با او با خشونت رفتار می کنند و این، بسیار دردناک است که مادری که خودش درد و ناراحتی دارد، مورد بی احترامی و رفتار خشونت آمیز قرار گیرد و حتی با تحکم از او بخواهند که روی تخت بخوابد و تکان نخورد.
-آیا این برخوردها در بیمارستان های دولتی بیشتر است؟
خیر، در بیمارستان های خصوصی هم چنین مسایلی هست. ولی دلیل این که در این گونه بیمارستان ها کمتر شاهد این نوع برخوردها هستیم این است که در آنجا اصلاً زایمان طبیعی صورت نمی گیرد؛ و متاسفانه سزارین در بیمارستان های خصوصی فراگیر است. متاسفانه در بسیاری از موارد، پرسنل بیمارستانی نحوه رفتارملاطفت آمیز را با مادر در حین زایمان نیاموخته اند. مثلاً به جای این که مادران را تشویق به حرکت و تغییر وضع کنند سعی می کنند آنها را در یک جا ساکن نگه دارند و نمی دانند که با این کار روند زایمان طبیعی را به تاخیر می اندازند.
دقیقا مشکل منم همینه
دخترعمه من طبیعی زایمان کرد تا تقریبا یکماه حتی نمیتونست درس بشینه و پاشه ولی اونایی ک سزارین شده بودن روز سوم یا چهارم بدون درد و مشکلی راه میرفتن میشستن و حتی کارهاشونو میکردن