نی‌نی سایت: ابتلا به سرطان سینه در دوران بارداری اتفاقی نادر به شمار می‌آید. اما مشکل اینجاست که هرچه می‌گذرد زوج ها تمایل پیدا می‌کنند که در سن بالاتر برای بچه‌دار شدن اقدام کنند و این درحالی است که همزمان با افزایش سن، احتمال ابتلا به سرطان سینه نیز بیشتر می‌شود. در نتیجه متخصصان زنان و زایمان پیش بینی می‌کنند که در آینده نزدیک شمار بیشتری از زنان باردار با مشکل سرطان سینه مواجه شوند.
بر اساس تازه‌ترین آمار پزشکی، مشخص شده که از هر سه هزار زن باردار در سراسر جهان یک تن به سرطان سینه مبتلاست. نکته نگران کننده دیگر این است که شایع‌ترین نوع سرطان در دوران بارداری، زمان شیردهی و حتی یک سال پس از زایمان، سرطان سینه است. از این نوع سرطان تحت عنوان سرطان سینه بارداری یا سرطان سینه مرتبط با بارداری (PABC) یاد می‌شود. در این مقاله نگرانی‌های عمده درباره سرطان سینه مربوط به دوران بارداری مطرح شده است.
تشخیص سرطان سینه در دوران حاملگی
معمولا تنشخیص ابتلا به سرطان سینه در دوران حاملگی دیر صورت می‌گیرد. به بیان دیگر اگر زنی در پیش یا پس از دوران بارداری به سرطان سینه مبتلا شود به مراتب زودتر از زمانی که حامله است متوجه این عارضه می‌شود. همچنین احتمال انتشار توده‌های سرطانی به بافت لنفی نیز وجود دارد که علت اصلی آن تغییرات هورمونی در دوران حاملگی است. بر اساس یک روند طبیعی، با آغاز حاملگی عادت ماهانه متوقف شده و در همین حال سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون نیز افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر ترشح هورمونی موسوم به Prolactin که سینه‌ها را برای شیردهی آماده می‌نماید افزایش پیدا می‌کند. این تغییرات هورمونی ایجاد تغییراتی گسترده در سینه‌ها را موجب می‌شود. در پی این تغییرات سینه‌ها بزرگتر و حساس تر می‌شوند. به همین دلیل است که بیمار و پزشک در تشخیص اینکه توده‌های متورم شده سینه در واقع بافت سرطانی هستند یا نه با مشکل مواجه می‌شوند و این درحالی است که افزایش حجم بافت سرطانی ادامه می‌یابد.
یکی دیگر از دلایلی که موجب می‌شود تشخیص سرطان سینه در مراحل اولیه حاملگی مشکل شود این است که تصویربرداری با هدف تشخیص ابتلا به سرطان سینه معمولا تا زایمان به تأخیر انداخته می‌شود. بارداری و آماده شدن سینه‌ها برای تولید شیر و شیردهی به نوزاد هم بافت سینه را متراکم تر می‌کند و به همین خاطر تشخیص سرطان توسط ماموگرافی کار به مراتب دشوارتری می‌شود. همچنین تغییرات اولیه‌ای که به واسطه ابتلا به سرطان سینه روی می‌دهد به راحتی با تغییرات طبیعی مربوط به حاملگی اشتباه گرفته می‌شود. گذشته از تمامی این موارد، تشخیص دیرهنگام، یکی از مهمترین مشکلاتی است که به درمان سخت تر ابتلا به این سرطان منجر می‌شود.
پس توصیه می‌شود اگر متوجه توده‌ای شدید و یا تغییراتی را در سینه‌هایتان احساس کردید آن را جدی بگیرید. امکان دارد که پزشک تشخیص دهد که نیازی به انجام آزمایشاتی نظیر ماموگرافی نباشد که در این صورت به دنبال آزمایشات دیگری نظیر مافوق صوت یاMRI باشید. حتی بد نیست که به گزینه دیگری نیز فکر کنید یعنی نمونه برداری. بدین ترتیب خیالتان از اینکه توده مورد نظر سرطانی است و یا بخشی از روند طبیعی بارداری و افزایش تراکم سینه است راحت می‌شود.
معمولا با استفاده از ماموگرافی، سرطان سینه در همان مراحل اولیه در حین بارداری تشخیص داده می‌شود. استفاده از این روش تشخیصی نباید نگران کننده باشد زیرا خطری برای سلامت زن باردار به همراه ندارد. علت هم کاملا روشن است. دراین روش تشخیصی میزان پرتویی که به کار گرفته می‌شود بسیار اندک است و همان میزان اندک نیز بر روی بافت سرطانی متمرکز می‌شود. به همین دلیل سایر بخش‌های سالم بدن از گزند عوارض مخرب این پرتوها در امان می‌ماند. البته برای اطمینان خاطر حاصل کردن از اینکه این شیوه تشخیصی خطری برای سلامت عمومی بدن زن باردار به همراه ندارد، سپر حفاظتی مخصوصی بر روی بخش تحتانی شکم قرار می‌گیرد تا بدین ترتیب پرتوها به رحم نرسد. این درحالی است که هنوز دانشمندان درباره احتمال تأثیرگذاری دوز پایین پرتوها بر جنین مطمئن نیستند.
حتی در دوران بارداری، تشخیص سریع و به موقع نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت سینه‌ها دارد. از این رو با پزشک خود درباره اقداماتی که باید در روزها و هفته های بعد انجام دهید صحبت کنید و همواره مراقب توده‌ها و بافت‌های غیرعادی باشید که احساس می‌کنید در سینه‌هایتان ایجاد شده است.
تشخیص سرطان سینه در دوران حاملگی
به طور کلی نتایج آزمایش تصویربرداری از یک توده غیرطبیعی نگران کننده است اما برای اینکه اطمینان خاطر کامل حاصل شود که این توده سرطانی است و یا بافتی عادی است، انجام نمونه برداری ضروری است. در طول فرآیند نمونه برداری، تکه‌ای از بافت مورد نظر برداشته می‌شود. این کار معمولا توسط سوزن‌های مخصوص و به صورت سرپایی انجام می‌شود، یعنی نیازی به بستری شدن بیمار در بیمارستان و مرکز درمانی ندارد. در این فرآیند پزشک ناحیه مورد نظر را اندکی بی حس کرده و نمونه برداری را به راحتی انجام می‌دهد. البته این کار خطر ناچیزی برای سلامتی جنین به همراه دارد. در صورتی که نمونه برداری با سوزن نتیجه بخش نباشد مرحله بعد عمل جراحی است که با هدف نمونه برداری کامل تر صورت می‌گیرد. در این مرحله برش کوچکی در سینه صورت گرفته و بخشی از بافت مشکوک خارج می‌شود. در این جراحی بیهوشی کلی صورت می‌گیرد که باز هم باید به خطر مختصری که متوجه جنین می‌شود اشاره کرد.
آزمایشاتی برای تعیین پیشرفت سرطان سینه
درصورتی که تشخیص داده شود آنچه که بافت مشکوک بوده در واقع سرطان سینه است، مراحل بعدی تشخیص و درمان آغاز می‌شود. در این مرحله آزمایشات مختلفی انجام می‌شود تا پیشرفت آن تعیین شود. پزشک با انجام این آزمایشات مطمئن می‌شود که آیا سرطان به سایر اندام‌ها سرایت کرده یا نه. این بخش تحت عنوان «تعیین مرحله» شده است. تعیین مرحله در فرآیند تشخیص میزان پیشرفت سرطان سینه از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا این بیماری به طور طبیعی به راحتی تشخیص داده نشده و معمولا زمانی آشکار می شود که به مراحل پیشرفته نزدیک شده باشد.
در اینجا ممکن است این نگرانی مطرح شود که استفاده از فناوری مافوق صوت و یاMRI سلامت جنین را در معرض خطر قرار دهد اما واقعیت این است که هیچ خطری سلامت جنین را تهدید نمی‌کند. گذشته از تمامی این موارد، اگر سلامت زن باردار اهمیت زیادی داشته باشد پس باید به ایمن بودن این نوع آزمایشات ایمان داشت. البته در برخی موارد ماده رنگدانه‌ای که در تکنیکMRI مورد استفاده قرار می‌گیرد به جفت نفوذ می‌کند. از جفت به عنوان بافتی یاد می‌شود که نقش پل ارتباطی میان جنین و مادر را ایفا می‌کند. به طور کلی توصیه می‌شود در دوران بارداری به جای استفاده از تکنیک MRI رنگدانه ازMRI بدون رنگدانه استفاده شود. تکنیک تصویربرداری اشعه ایکس نیز در برخی موارد توصیه می‌شود تا در نهایت بتوان تصمیمات درستی اتخاذ کرد. در این روش از پرتوهای اندکی استفاده می‌شود که اگر از سپر حفاظتی مناسبی بهره گرفته شود هیچ خطری سلامت جنین را تهدید نخواهد کرد.
آزمایشات دیگری نظیر اسکن PET، اسکن استخوان و توموگرافی رایانه‌ای (CT) نیز وجود دارد که طی آنها پرتوهای اندکی متوجه جنین می‌شود. معمولا نیازی به انجام این آزمایشات نیست به خصوص اگر تشخیص داده شود که سرطان تنها به سینه محدود شود.
حتی در برخی موارد گزارش شده که سرطان به جفت هم می‌رسد. در این شرایط ممکن است میزان مواد مغذی که جنین از مادر و به واسطه جفت دریافت می‌کند تحت شعاع قرار گیرد اما جای هیچ نگرانی از بابت اینکه سرطان از مادر به جنین منتقل شود نیست.
درمان سرطان سینه در دوران بارداری
درصورتیکه وجود بافت سرطانی در سینه تشخیص داده شود، درمان مورد نظر با توجه به فاکتورهای زیر آغاز می‌شود:
- اندازه تومور
- محل دقیق تومور
- میزان شیوع بافت سرطانی
- بارداری در چه مرحله‌ای قرار دارد
- و از همه مهم‌تر، زن باردار چه گزینه درمانی را انتخاب می‌کند
نکته مهمی که در درمان زن باردار مبتلا به سرطان سینه مورد توجه قرار دارد این است که درمان چنین بیماری با درمان سایر زنانی که باردار نیستند هیچ تفاوتی ندارد: تکنیک اصلی کنترل بافت سرطانی و جلوگیری از گسترش آن. در این میان تنها یک نگرانی عمده وجود دارد و آن حفظ سلامت جنین است. به همین دلیل درمان زن باردار مبتلا به سرطان سینه به مراتب پیچیده‌تر از درمان سایر زنان بیمار است.
یکی از مهمترین سؤال‌هایی که درخصوص سرطان سینه در دوران بارداری مطرح می‌شود این است که »آیا جراحی سرطان سینه در دوران حاملگی خطری به همراه دارد یا نه؟» خبر خوشحال کننده این است که این جراحی خطری به همراه ندارد. با این حال سایر تکنیک‌ها نظیر شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان هدفمند و پرتودرمانی می‌تواند خطراتی برای جنین به همراه داشته باشد. درباره شیمی درمانی باید به این نکته توجه کرد که انجام آن در اواخر دوران حاملگی خطراتی برای جنین به همراه دارد اما اگر این تکنیک درمانی در اوایل بارداری صورت گیرد خطر چندانی به همراه نخواهد داشت. در مواردی که سرطان سینه در اوایل بارداری تشخیص داده شود و استفاده از شیمی درمانی به عنوان روش مورد نظر برگزیده شود، از زن باردار خواسته می‌شود که به پایان بخشیدن به حاملگی فکر کند. در مواردی که سرطان سینه پیشرفت قابل توجهی کرده باشد تأخیر در درمان آن خطرات زیادی برای سلامت زن باردار به همراه خواه داشت.
البته در گذشته مطالعات زیادی انجام شده که نشان می‌دهند پایان بخشیدن به حاملگی با هدف درمان سرطان سینه تأثیر چندانی بر بهبود وضعیت بیمار ندارد. اگرچه این مطالعات با خطاهای آماری نیز همراه بوده است اما بر اساس توصیه پزشکی نوین، پایان بخشیدن به حاملگی پیشنهاد نمی‌شود. اما هر چه باشد پایان بخشیدن به حاملگی نیز یکی از گزینه‌های روی میز جهت نجات جان زن باردار است به خصوص درباره سرطان‌های تهاجمی که درمان آنها فوریت دارد. در چنین مواردی صحبت کردن با بیمار و اعضای خانواده وی جهت رسیدن به درکی روشن از پیشرفت بیماری و لزوم حفظ جان بیمار از اهمیت زیادی برخوردار است.
جراحی
به طور کلی انجام عمل جراحی با هدف خارج ساختن توده‌های خطرناک، بهترین و کم خطرترین روش درمانی سرطان سینه در دوران حاملگی است. در واقع عمل جراحی را می‌توان مؤثرترین روش برای کمک به زنانی دانست که چه در دوران بارداری و چه در مواقع دیگر دچار سرطان سینه می‌شوند. در بسیاری از موارد روش «مستکتامی» یا همان خارج ساختن کل بافت سینه صورت می‌گیرد تا احتمال انتشار بافت سرطانی در سال‌های بعد به صفر برسد. البته از روشBCS یا همان خارج ساختن بخشی از بافت سینه نیز مد نظر قرار می‌گیرد. انتخاب هر یک از این روش‌ها منوط به میزان پیشرفت بیماری است.
توصیه پزشکان بیشتر به روش مستکتامی است زیرا درصورتی که از روش BCS استفاده شود، پس از آن نیاز به تکمیل فرآیند درمان از طریق پرتودرمانی است که این می‌تواند خطراتی برای سلامت جنین به همراه داشته باشد. استفاده از روش پرتودرمانی در دوران حاملگی توصیه نمی‌شود و به دلیل خطراتی که برای سلامت جنین به همراه خواه داشت تا پس از زایمان به تعویق انداخته می‌شود. اما همین تأخیر زمانی می‌تواند به عودکردن دوباره بیماری منجر شود. البته اگر سرطان در سه ماهه پایانی بارداری تشخیص داده شود انجام پرتودرمانی پس از زایمان با تأخیر زیادی همراه نیست اما تأثیری در نتیجه نهایی نخواهد داشت. معمولا از این روش درمانی پس از شیمی درمانی استفاده می‌شود. از این رو بیماری که شیمی درمانی را پس از انجام عمل جراحی دنبال می کند نباید برای پرتودرمانی کوچکترین تأخیری داشته باشد. اما وقتی سرطان سینه در اوایل بارداری تشخیص داده شود، فاصله زمانی تا پرتودرمانی - که باید پس از زایمان انجام شود - زیاد خواهد بود و به همین دلیل از روش تخلیه کامل سینه یا مستکتامی استفاده می‌شود. در حین انجام عمل جراحی، بخشی‌هایی از غدد لنفی در بازو نیز برداشته می‌شود تا بدین ترتیب خیال پزشک از کنترل بیماری راحت شود.
